ਰਹੀ ਹੈ ਉਸ ਦੇ ਮੂੰਹ ਤੇ ਪਾਣੀ ਦੇ ਛਿੱਟੇ ਮਾਰ ਰਹੀ ਹੈ ਥੋੜੀ ਹੋਸ਼ ਆਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸੰਤੋਸ਼ ਦੀ ਫਿਰ ਚੀਕ ਨਿਕਲਦੀ ਹੈ
“ਹਾਏ ਮੇਰਾ ਰਾਹੁਲ ! ਹਾਏ ਮੇਰਾ ਰਾਜਕੁਮਾਰ ! ਜਲਦੀ ਨਾਲ ਲੈ ਚੱਲੋ ਮੈਨੂੰ ”
ਆਤਮਾ ਰਾਮ ਜਲਦੀ ਨਾਲ ਗੱਡੀ ਦਾ ਇੰਤਜਾਮ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਤਿੰਨੋਂ ਜਣੇ ਸਰਕਾਰੀ ਹਸਪਤਾਲ ਲਈ ਰਵਾਨਾ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਆਤਮਾ ਰਾਮ ਰਸਤੇ ਵਿਚ ਸੁਰੇਸ਼ ਨੂੰ ਵੀ ਫੋਨ ਕਰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ।
ਸੁਰੇਸ਼ ਵੀ ਆਪਣੇ ਆਫਿਸ ਤੋਂ ਹਸਪਤਾਲ ਲਈ ਰਵਾਨਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ
ਜਦੋਂ ਤਿੰਨੇ ਜਾਣੇ ਹਸਪਤਾਲ ਪਹੁੰਚਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਚੀਕ ਚਿਹਾੜਾ ਦੇਖ ਕੇ ਸਭ ਦਾ ਮਨ ਨੂੰ ਹੁਭਕੀ ਰੋ ਰਿਹਾ ਸੀ
” ਕਿਥੇ ਹੈ ਮੇਰਾ ਰਾਹੁਲ ! ਕਿੱਥੇ ਹੈ ਮੇਰਾ ਰਾਜ ਕੁਮਾਰ , ਕਿੱਥੇ ਹੈ, ?”
ਜਲਦੀ ਮਿਲਾਓ ਮੈਨੂੰ !
ਸੰਤੋਸ਼ ਬਹੁਤ ਵਿਰਾਗਮਈ ਵਿਰਲਾਪ ਚ ਰਿਸੈਪਸ਼ਨਿਸਟ ਨੂੰ ਪੁੱਛ ਰਹੀ ਹੈਂ ।
” ਭੈਣ ਜੀ ਹੌਸਲਾ ਰੱਖੋ ਸਭ ਠੀਕ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ ਪਰਮਾਤਮਾ ਤੇ ਭਰੋਸਾ ਰੱਖੋ ”
ਰਿਸੈਪਸ਼ਨਿਸਟ ਸੰਤੋਸ਼ ਨੂੰ ਹੋਂਸਲਾ ਦਿੰਦੀ ਹੋਈ ਕਹਿ ਰਹੀ ਹੈ
” ਕੁਝ ਬੱਚੇ ਐਮਰਜੈਂਸੀ ਰੂਮ ਚ ਅਡਮਿਟ ਹਨ ਤੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸੀਰੀਅਸ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਲੁਧਿਆਣਾ ਸੀ ਐਮ ਸੀ ਹਸਪਤਾਲ ਲੁਧਿਆਣਾ ਵਿਖੇ ਰਵਾਨਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਤੇ ਕੁਝ ਬੱਚੇ” ……….
ਸੰਤੋਸ਼ ਰਿਸੈਪਸ਼ਨਿਸਟ ਨੂੰ ਅਣਸੁਣਿਆ ਕਰਕੇ ਐਮਰਜੈਂਸੀ ਵਾਰਡ ਵੱਲ ਭੱਜਦੀ ਹੈ ਸਾਰੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਬੜੀ ਗੌਰ ਨਾਲ਼ ਦੇਖਦੀ ਹੈ ਪਰ ਅਫ਼ਸੋਸ ਉਹ ਉਸਨੂੰ ਆਪਣਾ ਰਾਹੁਲ ਉੱਥੇ ਦਿਖਾਈ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦਾ
“ਡੈਡੀ ਤੁਸੀਂ ਜਲਦੀ ਕਰੋ ਲੁਧਿਆਣਾ ਲਈ ਰਵਾਨਾ ਹੋਣ ਦਾ ਇੰਤਜ਼ਾਮ ਕਰੋ !
“ਹਾਏ ਮੇਰਾ ਰਾਹੁਲ ਮੇਰੇ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਇਕੱਲਾ ਐਡੀ ਦੂਰ ਕਿੱਦਾਂ ਗਿਆ ਹੋਵੇਗਾ”
ਸੰਤੋਸ਼ ਆਪਣੇ ਸਹੁਰੇ ਆਤਮਾ ਰਾਮ ਨੂੰ ਵਿਰਲਾਪ ਕਰਦਿਆਂ ਕਹਿ ਰਹੀ ਹੈਂ
ਜਿਦਾਂ ਹੀ ਤਿੰਨੋ ਜਾਣੇਂ ਬਾਹਰ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਰਸਤੇ ਵੱਲ ਵਧਦੇ ਹਨ ਤੇ ਰਿਸੈਪਸ਼ਨਿਸਟ ਕਹਿੰਦੀ ਹੈ
“ਰੁਕੋ ਕੁਝ ਬੱਚੇ ਲਾਸ਼ ਘਰ ਵਿੱਚ ਵੀ ਪਏ ਹੋਏ ਨੇ ”
” ਕੀ ਮਤਲਬ ਹੈ ਤੇਰਾ,ਤੇਰੀ ਹਿਮਤ ਕਿੱਦਾਂ ਹੋਈ ਇਹ ਗੱਲ ਕਹਿਣ ਦੀ”
ਸੰਤੋਸ਼ ਨੇ ਬਹੁਤੀ ਗੁੱਸੇ ਭਰੀ ਅਵਾਜ਼ ਰਿਸੈਪਸ਼ਨਿਸਟ ਨੂੰ ਕਿਹਾ
ਇੰਨੇ ਨੂੰ ਸੁਰੇਸ਼ ਵੀ ਪਹੁੰਚ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸੰਤੋਸ਼ ਨੂੰ ਹੌਸਲਾ ਦਿੰਦਾ ਹੈ
“ਭਾਜੀ ਇਕ ਵਾਰ ਮੇਰੀ ਇੱਕ ਬੇਨਤੀ ਸੁਣੋ ਕੁੱਝ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀਆਂ ਲਾਸ਼ਾ ਲਾਸ਼ ਘਰ ਵਿੱਚ ਵੀ ਨੇ ਇਕ ਵਾਰ ਤੁਸੀਂ ਸ਼ਨਾਖਤ ਕਰ ਲਓ ਫਿਰ ਤੁਸੀਂ ਲੁਧਿਆਣਾ ਲਈ ਰਵਾਨਾ ਹੋ ਜਾਇਓ”
ਰਿਸੈਪਸ਼ਨਿਸਟ ਦਾ ਵੀ ਕਹਿੰਦੀ ਕਹਿੰਦੀ ਗਲਾ ਭਰ ਆਉਂਦਾ ਹੈ
“ਨਹੀਂ ਸੁਰੇਸ਼ ਤੁਸੀਂ ਚਲੋ ਇਥੇ ਮੇਰਾ ਰਾਹੁਲ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦਾ! ਉਹ ਮੇਰੇ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਬਹੁਤ ਰੋ ਰਿਹਾ ਹੋਵੇਗਾ ! ਤੁਸੀਂ ਜਲਦੀ ਚੱਲੋ! ਤੁਸੀਂ ਕੀ ਕਰ ਰਹੇ ਹੋ?”
“ਹਾਂ ਸੰਤੋਸ਼ ਹੌਂਸਲਾ ਰੱਖ ਅਸੀਂ ਚਲਦੇ ਹਾਂ ਲੁਧਿਆਣੇ! ਹੌਂਸਲਾ ਰੱਖ”
ਸੁਰੇਸ਼ ਸੰਤੋਸ਼ ਨੂੰ ਹੌਸਲਾ ਦਿੰਦਾ ਹੋਇਆ ਲਾਸ਼ ਘਰ ਵਲ ਵਧਦਾ ਹੈ । ਲਾਸ਼ ਘਰ ਵਿਚ ਅਜੇ ਵੀ ਕੁਝ ਲਾਸ਼ਾਂ ਪਈਆਂ ਹੋਈਆਂ ਸਨ ਸ਼ਾਇਦ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਅਜੇ ਤੱਕ ਨਹੀਂ ਪਹੁੰਚੇ ਸਨ ।
“ਸੁਰੇਸ਼ ਚਲੋ ਇੱਥੋਂ ! ਇਥੇ ਮੇਰਾ ਰਾਹੁਲ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗਾ ਮੇਰੇ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਉਸਦਾ ਰੋ ਰੋ ਕੇ ਬੁਰਾ ਹਾਲ ਹੋ ਗਿਆ ਹੋਵੇਗਾ ! ਚਲੋ ਜਲਦੀ ”
ਸੰਤੋਸ਼ ਦਰਦ ਭਰੀ ਅਵਾਜ਼ ਬਾਰ ਬਾਰ ਕਰ ਕਹਿ ਰਹੀ ਸੀ ।
ਸੁਰੇਸ਼ ਜਦੋਂ ਕੰਬਦੇ ਹੋਏ ਹੱਥਾਂ ਨਾਲ ਪਹਿਲਾ ਕੱਪੜਾ ਹਟਾਉਂਦਾ ਹੈ ਤਾ ਤੜਪਦੀ ਬਿਲਕਦੀ ਸੰਤੋਸ਼ ਕਹਿੰਦੀ ਹੈ
” ਮੈ ਕਿਹਾ ਸੀ ਨਾ ਇਥੇ ਮੇਰਾ ਰਾਹੁਲ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗਾ ਚਲੋ ਜਲਦੀ ਹੁਣ”
ਵਾਰੀ-ਵਾਰੀ ਕਰਕੇ ਸੁਰੇਸ਼ ਸਾਰੇ ਕੱਪੜੇ ਉਠਾਉਂਦਾ ਹੈ ਬੇਹੱਦ ਕਰੁਣਾਮਈ ਵਿਰਲਾਪ ਚ ਸੰਤੋਸ਼ ਨੂੰ ਥੋੜ੍ਹੀ ਤਸੱਲੀ ਵੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਪਰ ਜਦੋਂ ਸੁਰੇਸ਼ ਅਖੀਰਲੇ ਬੈੱਡ ਦਾ ਕੱਪੜਾ ਉਠਾਂਉਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਇਹ ਸੰਤੋਸ਼ ਦੀ ਆਖ਼ਰੀ ਚੀਕ ਸੀ ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਹ ਨਾ ਕੁਝ ਬੋਲ ਸਕੀ ਤੇ ਨਾ ਹੀ ਰੋ ਸਕੀ ।
ਇੱਕ ਜ਼ਿੰਦਾ ਲਾਸ਼ ਬਣੀ ਖੜੀ ਦੇਖਦੀ ਰਹੀ । ਸੁਰੇਸ਼ ਵੀ ਕੰਧ ਵਿੱਚ ਸਿਰ ਮਾਰ ਮਾਰ ਕੇ ਰੋ ਰਿਹਾ ਸੀ । ਆਤਮਾ ਰਾਮ ਸੁਰੇਸ਼ ਨੂੰ ਸੰਭਾਲਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ । ਉਧਰ ਰਤਨਾਂ ਦੇਵੀ ਸੰਤੋਸ਼ ਨੂੰ ਕੁਝ ਬੋਲਣ ਲਈ ਮਜ਼ਬੂਰ ਕਰ ਰਹੀ ਸੀ ਪਰ ਉਹ ਬੁੱਤ ਬਣੀ ਕੰਧ ਨਾਲ਼ ਲੱਗ ਕੇ ਬੈਠੀ ਸੀ ।
” ਸੰਤੋਸ਼ ਪੁੱਤ ਉੱਠ ! ਉੱਠ ਮੇਰੀ ਬੀਬੀ ਧੀ! ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਦੇ ਭਾਣੇ ਨੂੰ ਸਮਝ ! ਦਿਲ ਤੇ ਪੱਥਰ ਨਾ ਧਰ ”
ਰਤਨਾ ਦੇਵੀ ਸੰਤੋਸ਼ ਨੂੰ ਦਿਲਾਸਾ ਦੇਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰ ਰਹੀ ਸੀ ਪਰ ਬਹੁਤ ਦੇਰ ਹੋ ਚੁੱਕੀ ਸੀ । ਜਿੱਦਾਂ ਹੀ ਰਤਨਾ ਦੇਵੀ ਸੰਤੋਸ਼ ਦੇ ਸਿਰ ਤੇ ਹੱਥ ਲਾਉਂਦੀ ਹੈ ਤੇ ਸੰਤੋਸ਼ ਜ਼ਮੀਨ ਤੇ ਡਿੱਗ ਪੈਂਦੀ ਹੈ । ਸੰਤੋਸ਼ ਵੀ ਆਪਣੇ ਰਾਜ ਕੁਮਾਰ ਦਾ ਵਿਛੋੜਾ ਨਾ ਸਹਿ ਸਕੀ ਉਹ ਵੀ ਆਪਣੇ ਜਿਗਰ ਦੇ ਟੋਟੇ ਨਾਲ ਇਸ ਸੰਸਾਰ ਨੂੰ ਸਦਾ ਲਈ ਅਲਵਿਦਾ ਕਹਿ ਗਈ ਸੀ ।
ਭਾਵੇਂ ਉਹ ਦੋਵੇਂ ਇਸ ਸੰਸਾਰ ਵਿਚ ਇਕੱਠੇ ਨਹੀਂ ਆਏ ਸੀ ਪਰ ਇਸ ਸੰਸਾਰ ਨੂੰ ਇਕੱਠਿਆਂ ਅਲਵਿਦਾ ਕਹਿ ਗਏ ।
ਉਸ ਦਿਨ ਹਸਪਤਾਲ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਨਹੀਂ ਸਗੋਂ ਇੱਕੋ ਪਰਵਾਰ ਵਿੱਚ ਦੋ ਲਾਸ਼ਾਂ ਨਿਕਲੀਆਂ । ਇਹ ਲਾਸ਼ਾ ਦੀ ਜੋੜੀ ਮੈ ਤੇ ਪੁੱਤ ਦੀ ਜੋੜੀ ਸੀ ।
ਇਸ ਮਹਾਨ ਆਤਮਾ ਨੇ ਕਹਾਵਤ ਨੂੰ ਸੱਚ ਕਰ ਦਿਖਾਇਆ ।
“ਕੁੱਲ ਦੁਨੀਆਂ ਦੇ ਬੂਟੇ ਜੜ੍ਹ ਸੁੱਕਿਆ ਜਾਂਦੇ
ਐਪਰ ਫੁੱਲਾਂ ਦੇ ਮੁਰਝਾਇਆਂ ਇਹ ਬੂਟਾ ਸੁੱਕ ਜਾਵੇ”
ਤੇ ਦੂਸਰੇ ਦਿਨ ਨੂੰ ਅਖ਼ਬਾਰ ਦੇ ਪੰਨੇ ਤੇ ਇੱਕ ਕੋਨੇ ਚ ਖ਼ਬਰ ਆਉਂਦੀ ਹੈ ਕਿਸੇ ਨਿੱਜੀ ਸਕੂਲ ਦੀ ਬੱਸ ਹਾਦਸਾਗ੍ਰਸਤ ਜਿਸ ਵਿਚ ਪੰਜ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਮੌਤ ਤੇ ਕੁਝ ਬੱਚੇ ਗੰਭੀਰ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਜ਼ਖਮੀ ।
ਸੰਤੋਸ਼ ਦੀ ਆਪਣੇ ਪੁੱਤ ਦੀ ਲਾਸ਼ ਤੱਕਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਜਿੰਨੀ ਕੁ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਬਚੀ ਸੀ ਉਸ ਦੌਰਾਨ ਉਹ ਜਿੰਦਾ ਲਾਸ਼ ਬਣ ਕੇ ਰਹਿ ਗਈ ਸੀ ਕੁਝ ਬੋਲ ਤਾਂ ਨਹੀਂ ਸਕੀ ਸੀ ਪਰ ਆਪਣੇ ਪੁੱਤ ਨੂੰ ਯਾਦ ਕਰਦਿਆਂ ਉਸਦੇ ਆਖਰੀ ਬੋਲ ਹੀ ਹੋਣਗੇ……..
“ਬਾਏ ਮੰਮਾ ਮੈ ਜਾ ਰਹਾ ਹੂੰ ”
“ਬਾਏ ਬੇਟਾ , ਧਿਆਨ ਸੇ ਜਾਨਾ ”
“ਔਰ ਹਾਂ ! ਆਜ ਟਿਫਨ ਸਰ ਖਤਮ ਕਰਕੇ ਆਨਾ ”
“ਨਹੀਂ ਸੁਨੂੰਗੀ ਮੈਂ ਕੋਈ ਬਹਾਨਾ ”
ਇਹਨਾਂ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨਾਲ ਤਾਰਾ ਵਿਚ ਆਕਾਸ਼ ਹੋ ਗਿਆ
ਹਾਏ ਮੇਰਾ ਪੁੱਤ ਮੇਰੇ ਸਾਹਮਣੇ ਹੀ ਲਾਸ਼ ਹੋ ਗਿਆ
ਹਾਏ ਮੇਰਾ ਲਾਲ…..
ਇੱਕ ਹਾਉਕਾ ਇੱਕ ਆਹ ਜਿਹੀ ਤਾਂ ਭਰੀ ਹੋਏਗੀ
ਮੈਨੂੰ ਆ ਕੇ ਸੀਨੇ ਨਾਲ ਲਾ ਲੋ ਮੰਮਾ
ਇਕ ਆਸ ਜਿਹੀ ਤਾਂ ਕਰੀ ਹੋਏਗੀ
ਮੈ ਸਮੇ ਸਿਰ ਕਿਉਂ ਨਾ ਪਹੁੰਚੀ
ਖ਼ਬਰੇ ਏਸੇ ਗੱਲੋਂ ਉਹ ਨਿਰਾਸ਼ ਹੋ ਗਿਆ
ਹਾਏ ਮੇਰਾ ਮੇਰੇ ਸਾਹਮਣੇ ਹੀ ਲਾਸ਼ ਹੋ ਗਿਆ
ਹਾਏ ਮੇਰਾ ਲਾਲ ….
ਅਸੀਂ ਕੀਤਾ ਤੁਸੀਂ ਕੀਤਾ ਕਿਸਨੇ ਕੀਤਾ
ਚਲੋ ਛੱਡੋ !
ਜਦੋਂ ਤਕ ਉਹ ਨੋਟ ਗਿਣਦੇ ਨੇ
ਕੋਈ ਮੇਰੇ ਪੁੱਤ ਦੀ ਲਾਸ਼ ਤਾ ਕੱਢੋ
ਹਾਏ ਮੇਰਿਆ ਰੱਬਾ !
ਅੱਜ ਤੇਰੀ ਖੁਦਾਈ ਤੋਂ ਵੀ
ਪਰਦਾ ਫਾਸ਼ ਹੋ ਗਿਆ
ਹਾਏ ਮੇਰਾ ਪੁੱਤ ਮੇਰੇ ਸਾਹਮਣੇ ਹੀ ਲਾਸ਼ ਹੋ ਗਿਆ
ਹਾਏ ਮੇਰਾ ਲਾਲ ਅੱਜ ਮੇਰੇ ਸਾਹਮਣੇ ਹੀ ਲਾਸ਼ ਹੋ ਗਿਆ
ਗੁਰਿੰਦਰ ਸਫ਼ਰੀ
7889011847