16 ਦਸੰਬਰ 1634 ਨੂੰ ਗੁਰੂ ਹਰਿਗੋਬਿੰਦ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਤੇ ਮੁਗਲਾ ਵਿਚਕਾਰ ਮਹਿਰਾਜ ਦੀ ਜੰਗ ਹੋਈ ਸੀ ਆਉ ਸੰਖੇਪ ਝਾਤ ਮਾਰੀਏ ਇਤਿਹਾਸ ਤੇ ਜੀ ।
ਇਹ ਰਾਜਪੂਤ ਰਾਜਾ ਜੈਸਲ ਰਾਓ ਦੇ ਸਿੱਧੂ ਗੋਤ ਵਾਲਿਆਂ ਦਾ ਪਿੰਡ ਹੈ, ਜੋ ਕਿਸੇ ਸਮੇਂ ਜੈਸਲਮੇਰ ਦੇ ਰਾਜੇ ਹੁੰਦੇ ਸਨ। ਇਤਿਹਾਸ ਅਨੁਸਾਰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਵਡੇਰਾ ਮਹਿਰਾਜ ਰਾਓ ਸੀ ਤੇ ਮਹਿਰਾਜ ਰਾਓ ਦਾ ਪੁੱਤਰ ਪੱਖੋ ਰਾਓ ਵੀਦੋਵਾਲ ਦਾ ਚੌਧਰੀ ਸੀ। ਮੁਗ਼ਲ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਨੇ ਉਸ ਦੀ ਧੀ ਦਾ ਡੋਲਾ ਮੰਗ ਲਿਆ ਸੀ। ਪੱਖੋ ਰਾਓ ਨੇ ਡੋਲਾ ਦੇਣ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਮੁਗ਼ਲ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਗੁੱਸਾ ਸੀ। ਮੁਗਲਾਂ ਨੇ ਬਠਿੰਡੇ ਦੇ ਭੱਟੀਆਂ ਨੂੰ ਮਦਦ ਦੇ ਕੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਕੋਲੋਂ ਵੀਦੋਵਾਲ ਦੀ ਚੌਧਰ ਖੋਹ ਲਈ। ਇਹ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਬਾਗ਼ੀ ਹੋ ਗਏ। ਬਾਗ਼ੀ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਪੱਖੋ ਰਾਓ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਬਾਬਾ ਮੋਹਨ ਪਰਿਵਾਰ ਸਮੇਤ ਇਲਾਕੇ ਵਿੱਚ ਲੁਕ-ਛਿਪ ਕੇ ਦਿਨ ਕੱਟਣ ਲੱਗੇ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਨਥਾਣੇ ਸੰਤ ਕਾਲੂ ਨਾਥ ਕੋਲ ਡੇਰਾ ਲਾਇਆ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਦੋਂ ਪਿੰਡ ਮਾੜੀ ਸਿੱਖਾਂ ਵਿੱਚ ਭੁੱਲਰਾਂ ਦਾ ਮੇਲਾ ਲੱਗਦਾ ਸੀ। ਛੇਵੇਂ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਗੁਰੂ ਹਰਗੋਬਿੰਦ ਸਾਹਿਬ ਧਾਰਮਿਕ ਪ੍ਰਚਾਰ ਲਈ ਆਏ ਹੋਏ ਸਨ। ਸਿੱਧੂ ਭਾਈਚਾਰੇ ਨੇ ਛੇਵੇਂ ਗੁਰੂ ਨੂੰ ਅਰਜ਼ ਕੀਤੀ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪਿੰਡ ਬੰਨ੍ਹਣ ਲਈ ਜ਼ਮੀਨ ਦਿਵਾਈ ਜਾਵੇ। ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਇਲਾਕੇ ਦੇ ਚੌਧਰੀ ਲਾਲਾ ਕੌੜਾ ਅਤੇ ਬਘੇਲੇ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਜ਼ਮੀਨ ਦੇ ਦਿੱਤੀ ਜਾਵੇ ਪਰ ਲਾਲਾ ਕੌੜੇ ਨੇ ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੀ ਗੱਲ ਨਾ ਮੰਨੀ। ਫੇਰ ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਬਚਨ ਕੀਤਾ ‘‘ਕਾਲਿਆ, ਤੱਤੀਏਂ ਤੌੜੀਏ ਉੱਠ ਕੇ ਚਲੇ ਜਾਓ। ਜਿਧਰੋਂ ਆਏ ਹੋ ਓਧਰ ਹੀ ਚਲੇ ਜਾਣਾ, ਜਿੱਥੇ ਦਿਨ ਛਿਪ ਗਿਆ ਉੱਥੇ ਹੀ ਬੈਠ ਜਾਣਾ।’’ ਉਦੋਂ ਚੇਤ ਦਾ ਮਹੀਨਾ 1684 ਬਿਕਰਮੀ ਸੰਮਤ ਸੀ। ਬਾਬਾ ਮੋਹਣ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਚਾਰ ਪੁੱਤਰ ਕੁੱਲ ਚੰਦ, ਦਿਆ ਚੰਦ (ਕਾਲਾ), ਰੂਪ ਚੰਦ ਤੇ ਕਰਮ ਚੰਦ ਪਰਿਵਾਰ ਸਮੇਤ ਰਾਮਸਰਾ ਛੱਪੜ ਕੋਲ ਮੋੜ੍ਹੀ ਗੱਡ ਕੇ ਬਹਿ ਗਏ। ਦੂਜੇ ਦਿਨ ਜਦੋਂ ਲਾਲੇ ਕੌੜੇ ਨੂੰ ਇਸ ਦਾ ਪਤਾ ਲੱਗਾ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਮੋੜ੍ਹੀ ਪੁੱਟ ਕੇ ਖੂਹ ਵਿੱਚ ਸੁੱਟ ਦਿੱਤੀ। ਬਾਬੇ ਕਾਲੇ ਨੇ ਇਹ ਗੱਲ ਛੇਵੇਂ ਗੁਰੂ ਨੂੰ ਦੱਸੀ ਤਾਂ ਗੁਰੂ ਜੀ ਫ਼ਿਕਰ ਨਾ ਕਰਨ ਲਈ ਕਿਹਾ। ਇਸ ਮਗਰੋਂ ਦੋਹਾਂ ਧਿਰਾਂ ਵਿੱਚ ਲੜਾਈ ਵੀ ਹੋਈ ਸੀ ਤੇ ਛੇਵੇਂ ਗੁਰੂ ਦੀ ਮਿਹਰ ਸਦਕਾ ਪਿੰਡ ਮਹਿਰਾਜ ਬੱਝ ਗਿਆ। ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰੂਸਰ ਮਹਿਰਾਜ ਵਾਲੀ ਥਾਂ ’ਤੇ ਛੇਵੇਂ ਗੁਰੂ ਹਰਗੋਬਿੰਦ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਲੱਲਾ ਵੇਗ ਨਾਲ ਜੰਗ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਇਸ ਜੰਗ ਵਿੱਚ 1200 ਸਿੱਖ ਸ਼ਹੀਦ ਹੋਏ ਸਨ। ਇਸ ਸਥਾਨ ’ਤੇ ਲੋਹੜੀ ਨੂੰ ਭਾਰੀ ਮੇਲਾ ਲੱਗਦਾ ਹੈ। ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਰਾਮਸਰਾ ਸਣੇ ਕਈ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਹਨ।
ਗੁਰੂ-ਸਰ ਮਹਿਰਾਜ ਦੀ ਜੰਗ,
ਕਾਬਲ ਨਗਰ ਦੀ ਸੰਗਤ ਵਲੋਂ ਬਲਪੂਰਵਕ ਹਥਿਆਏ ਗਏ ਘੋੜੇ ਸ਼ਾਹੀ ਅਸਤਬਲ ਲਾਹੌਰ ਦੇ ਕਿਲੇ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ–ਇੱਕ ਕਰਕੇ ਜੁਗਤੀ ਵਲੋਂ ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੇ ਪਰਮ ਸੇਵਕ ਭਾਈ ਬਿਧੀ ਚੰਦ ਜੀ ਲੈ ਕੇ ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੇ ਚਰਣਾਂ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਹੋਏ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਇਸ ਵਾਰ ਉਸਨੇ ਆਉਂਦੇ ਸਮਾਂ ਸਰਕਾਰੀ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਸੁਚਿਤ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਘੋੜੇ ਕਿੱਥੇ ਲੈ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਉੱਤੇ ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਅਨੁਮਾਨ ਲਗਾ ਲਿਆ ਕਿ ਹੁਣ ਇੱਕ ਹੋਰ ਲੜਾਈ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਬੰਨ ਗਈ ਹੈ। ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਸਮਾਂ ਰਹਿੰਦੇ ਤਿਆਰੀਆਂ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ।
ਜਦੋਂ ਲਾਹੌਰ ਦੇ ਕਿਲੇਦਾਰ ਨੇ ਲਾਹੌਰ ਦੇ ਰਾਜਪਾਲ (ਸੂਬੇਦਾਰ) ਨੂੰ ਸੂਚਿਤ ਕੀਤਾ ਕਿ ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਹਰਗੋਬਿੰਦ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਨੇ ਉਹ ਦੋਨਾਂ ਘੋੜੇ ਜੁਗਤੀ ਨਾਲ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰ ਲਏ ਹਨ ਤਾਂ ਉਹ ਵਿਵੇਕ ਖੋਹ ਬੈਠਾ। ਉਸਨੂੰ ਅਜਿਹਾ ਲਗਿਆ ਕਿ ਕਿਸੇ ਵੱਡੀ ਸ਼ਕਤੀ ਨੇ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਨੂੰ ਚੁਣੋਤੀ ਦਿੱਤੀ ਹੋ। ਉਂਜ ਤਾਂ ਘੋੜਿਆਂ ਦੀ ਵਾਪਸੀ ਵਲੋਂ ਗੱਲ ਖ਼ਤਮ ਹੋ ਜਾਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਸੀ, ਪਰ ਸੱਤਾ ਦੇ ਹੰਕਾਰ ਵਿੱਚ ਸੂਬੇਦਾਰ ਨੇ ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੀ ਸ਼ਕਤੀ ਨੂੰ ਕਸ਼ੀਣ ਕਰਣ ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਬਣਾਕੇ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਉੱਤੇ ਵਿਸ਼ਾਲ ਫ਼ੌਜੀ ਹਮਲੇ ਲਈ ਆਪਣੇ ਉੱਤਮ ਫੌਜ ਅਧਿਕਾਰੀ ਲੱਲਾ ਬੇਗ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਿੱਚ 20 ਹਜਾਰ ਜਵਾਨ ਭੇਜੇ।
ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਹਰਗੋਬਿੰਦ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਿਨਾਂ ਪ੍ਰਚਾਰ ਅਭਿਆਨ ਦੇ ਅਰੰਤਗਤ ਮਾਲਵਾ ਖੇਤਰ ਦੇ ਕਾਂਗੜਾ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਪੜਾਉ ਪਾਏ ਹੋਏ ਸਨ। ਲੱਲਾ ਬੇਗ ਦੇ ਆਉਣ ਦੀ ਸੂਚਨਾ ਪਾਂਦੇ ਹੀ ਗੁਰੂ ਜੀ ਉੱਥੇ ਦੇ ਜਾਗੀਰਦਾਰ ਰਾਇਜੋਧ ਜੀ ਦੇ ਸੁਝਾਅ ਉੱਤੇ ਨਥਾਣੋਂ ਪਿੰਡ ਚਲੇ ਗਏ। ਇਹ ਸਥਾਨ ਸਾਮਾਰਿਕ ਨਜ਼ਰ ਵਲੋਂ ਅਤਿ ਉੱਤਮ ਸੀ। ਇੱਥੇ ਇੱਕ ਜਲਾਸ਼ਏ ਸੀ, ਜਿਸ ਉੱਤੇ ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਕਬਜਾ ਕਰ ਲਿਆ। ਦੂਰ–ਦੂਰ ਤੱਕ ਉਬੜ–ਖਾਬੜ ਖੇਤਰ ਅਤੇ ਘਨੀ ਜੰਗਲੀ ਝਾੜੀਆਂ ਦੇ ਇਲਾਵਾ ਕੋਈ ਬਸਤੀ ਨਹੀਂ ਸੀ।
ਇਸ ਸਮੇਂ ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੇ ਕੋਲ ਲੱਗਭੱਗ “3 ਹਜਾਰ ਸੇਵਾਦਾਰਾਂ ਦੀ ਫੌਜ ਸੀ”, ਜਿਵੇਂ ਹੀ “ਲੜਾਈ ਦਾ ਬਿਗੁਲ” ਅਤੇ ਨਗਾੜਾ ਵਜਾਇਆ ਗਿਆ, ਸੰਦੇਸ਼ ਪਾਂਦੇ ਹੀ ਕਈ ਹੋਰ ਸ਼ਰੱਧਾਲੁ ਸਿੱਖ ਘਰੇਲੂ ਸ਼ਸਤਰ ਲੈ ਕੇ ਜਲਦੀ ਹੀ ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਮੌਜੂਦ ਹੋਏ। ਸਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਧਰਮ ਲੜਾਈ ਉੱਤੇ ਮਰ ਮਿਟਣ ਦਾ ਚਾਵ ਸੀ।
ਲਾਹੌਰ ਵਲੋਂ ਲੱਲਾ ਬੇਗ ਫੌਜ ਲੈ ਕੇ ਲੰਬੀ ਦੂਰੀ ਤੈਅ ਕਰਦਾ ਹੋਇਆ ਆਇਆ ਅਤੇ ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੂੰ ਖੋਜਦਾ ਹੋਇਆ, ਕੁੱਝ ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ...

...

ਇਸ ਤਰਾਂ ਦਾ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਇਤਿਹਾਸ ਪੜ੍ਹਨ ਲਈ ਜਰੂਰ ਇੰਸਟਾਲ ਕਰੋ ਸਾਡੀ ਸਿੱਖਨਾਮਾ ਐਪ