ਵੀ ਦਿੱਤਾ ਸੀ ਇਹ ਆਦਤ ਛੱਡ ਦੇਣ ਪਰ ਕੁਝ ਦੇਰ ਹੱਟ ਕੇ ਫਿਰ ਤਨਖਾਹ ਨਾਲ ਮੈਨੂੰ ਵਾਧੂ ਪੈਸੇ (ਰਿਸਵਤ ) ਫੜਾ ਦਿੰਦੇ ਹਨ । ਮੈਂ ਇਸ ਕਮਾਈ ਵਾਲੇ ਇਨਸਾਨ ਨਾਲ ਨਹੀਂ ਰਹਿ ਸਕਦੀ,ਮੈਂ ਹੁਣ ਤਲਾਕ ਲੈਣਾ ਹੈ ।
ਭਾਵੇਂ ਹਰੀ ਕਿ੍ਸ਼ਨ ਜੀ ਨੇ ਵੀ ਕਿਹਾ ਸੀ,ਬਲਵੀਰ ਜੀ ਮੈਂ ਕੋਸ਼ਿਸ ਕਰਦਾ ਹਾਂ ਪੈਸੇ ਨਾ ਫੜਨ ਦੇ ,ਪਰ ਲੋਕ ਮੈਨੂੰ ਮਜਬੂਰ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਤੁਸੀਂ ਤਲਾਕ ਨਾਹ ਲਵੋ ਆਪਾਂ ਕੋਈ ਹੋਰ ਰਸਤਾ ਲੱਭ ਲੈਂਦੇ ਹਾਂ । ਹਰੀ ਕਿ੍ਸ਼ਨ ਜੀ ਕਿਸੇ ਵੀ ਹਾਲ ਵਿੱਚ ਤਲਾਕ ਨਹੀਂ ਲੈਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਸਨ।
ਖੈਰ ! ਉਦੋਂ ਮੈਂ ਛੇਵੀਂ ਕਲਾਸ ਵਿੱਚ ਮੈਂ ਮਾਂ ਨਾਲ ਲੁਧਿਆਣੇ ਗਈ ਹੋਈ ਸੀ ।
ਉਧਰੋ ਉਸੇ ਦਿਨ ਮਾਸੀ ਤੇ ਹਰੀ ਕਿ੍ਸ਼ਨ ਜੀ ਵੀ ਵੱਡੇ ਮਾਮਾ ਜੀ ਦੇ ਘਰ ਪਟਿਆਲੇ ਤੋਂ ਪੁਹੰਚੇ ਹੋਏ ਸਨ । ਮੈਨੂੰ ਨੀ ਪਤਾ ਮੇਰੀ ਮਾਂ ਦਾ ਉਸ ਦਿਨ ਉਥੇ ਹਾਜਰ ਹੋਣਾ ਅਚਾਨਕ ਸੀ ਜਾਂ ਉਹ ਖਾਸ ਪੁਹੰਚੀ ਹੋਈ ਸੀ।
ਉਹ ਦੋਨੋਂ ਜਣੇ ਹੱਸਦੇ ਖੇਡਦੇ ਪਟਿਆਲੇ ਆਲੀ ਬੱਸ ਚੋਂ ਉਤਰ ਕੇ ਬਾਈਪਾਸ ਸਮਰਾਲਾ ਚੌਂਕ ਮਾਮੇ ਦੇ ਘਰ ਪੁਹੰਚੇ ।
ਮੈਂ ਸਾਹਮਣੇ ਬੈਠੀ ਸੀ ,ਮਾਂ ਤੇ ਨਾਨੀ ਦੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਤੋਂ ਲੱਗਦਾ ਸੀ ਕਿ ਘਰ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ।
“ਓ ਭੜੋਲਿਆ ਹਰੀ ਕਿ੍ਸ਼ਨ ਜੀ ਨੇ ਮੈਨੂੰ ਸਾਹਮਣੇ ਖੜੀ ਨੂੰ ਕਹਿ ਕੇ ਮੇਰੇ ਹੱਥ ਤੇ ਟੌਫੀਆਂ ਰੱਖ ਦਿਆਂ ਨੇ ਮੇਰੀ ਮਾਂ ਨੂੰ ਬੁੱਕਲ ਵਿੱਚ ਲੈ ਕੇ ਮਿਲੇ।
ਨਾਨੀ ਦੇ ਲਾਗੇ ਜਾਹ ਕੇ ਬੈਠੇ ਰਾਜੀ ਖੁਸ਼ੀ ਪੁੱਛੀ । ਫਿਰ ਸਭ ਨੇ ਰਲ ਕੇ ਰੋਟੀ ਖਾਦੀ।ਮਾਮਾ ਜੀ ਦੀ ਤੇ ਹਰੀ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਜੀ ਦੀ ਆਪਸ ਵਿੱਚ ਜੀਜਾ ਸਾਲਾ ਦੀ ਬਹੁਤ ਬਣਦੀ ਸੀ । ਪਲੰਘ ਤੇ ਬੈਠੇ ਦੋਨੋਂ ਖਾਣਾ ਖਾਹ ਰਹੇ ਸੀ ।
ਫੇਰ ਘੜੀ ਵੱਲ ਦੇਖਦਿਆਂ ਮਾਸੀ ਨੇ ਕਿਹਾ,”ਕਿਉਂ ਹਰੀ ਕਿ੍ਸ਼ਨ ਜੀ ਚੱਲੀਏ,ਉਹਨੇ ਹਲਕੀ ਜਿਹੀ ਅਵਾਜ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ,ਜੀ ਬਲਵੀਰ ਜੀ ਚੱਲੋ !”
ਮਾਮਾ ਜੀ ਵੀ ਤਿਆਰ ਹੋਈ ਖੜੇ ਸੀ । ਤਿੰਨੇ ਜਣੇ ਲੁਧਿਆਣੇ ਦੀ ਅਦਾਲਤ ਵਿੱਚ ਗਏ ਮਾਮੇ ਦੀ ਹਾਜਰੀ ਵਿੱਚ ਮਾਸੀ ਤੇ ਹਰੀ ਕਿ੍ਸ਼ਨ ਦਾ ਤਲਾਕ ਹੋ ਗਿਆ ।
ਘਰ ਪਰਤੇ ਤਾਂ ਨਾਨੀ ਉਦਾਸ ਸੀ । ਮਾਂ ਵੀ ਉਦਾਸ ਸੀ ।ਹਰੀ ਕਿ੍ਸ਼ਨ ਤੇ ਮਾਸੀ ਤੇ ਮਾਮਾ ਹੱਸਦੇ-ਹੱਸਦੇ ਘਰ ਆ ਗਏ ।ਚਾਹ ਪੀਤੀ ਤੇ ਫੇਰ ਹਰੀ ਕਿ੍ਸ਼ਨ ਨੇ ਮਾਸੀ ਨੂੰ ਕਿਹਾ,”ਬਲਵੀਰ ਜੀ ਮੇਰਾ ਸਮਾਨ #ਤੁਹਾਡੇ ਘਰ ਪਿਆ ਹੈ ਦੱਸ ਦਿਉ ਮੈਂ ਕਦੋਂ ਚੁੱਕਣ ਆਵਾਂ ?”
ਮਾਸੀ ਨੇ ਚਾਹ ਦਾ ਕੱਪ ਮੇਜ ਤੇ ਰੱਖਦੀ ਨੇ ਕਿਹਾ,”ਹਰੀ ਕਿ੍ਸ਼ਨ ਜੀ ਆਪਾਂ ਇਕਠੇ ਪਟਿਆਲੇ ਨੂੰ ਨਿਕਲਦੇ ਹਾਂ ਤੁਸੀਂ ਘਰ ਆ ਕੇ ਆਪਣਾ ਸਮਾਨ ਚੁੱਕ ਲੈਣਾ। ਇਹ ਕਹਿ ਕੇ ਮਾਸੀ ਨੇ ਹਰੀ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਜੀ ਵੱਲ ਹੱਥ ਵਧਾ ਕੇ ਸ਼ੈਕਹੈਂਡ ਕਰਦੀ ਨੇ ,ਨਾਨੀ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ,”ਮਾਂ ਤੂੰ ਮੇਰਾ ਜੀਵਨ ਸਾਥੀ ਚੰਗਾ ਤੇ ਸੋਹਣਾ ਲੱਭਿਆ ਸੀ, ਪਰ ਮੈਨੂੰ ਮੇਰੇ ਅਸੂਲ ਪਸੰਦ ਹਨ ।ਸਾਡੀ ਕੋਈ ਲੜਾਈ ਨਹੀਂ ਕੋਈ ਝਗੜਾ ਨਹੀਂ ਦੇਖ ਤੇਰੇ ਮੂਹਰੇ ਅਸੀਂ ਸ਼ੈਕਹੈਂਡ ਕਰ ਰਹੇ ਹਾਂ ।”
ਨਾਨੀ ਕੁਝ ਨਾ ਬੋਲੀ ,ਹਰੀ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਜੀ ਨੇ ਬਸ ਇਹ ਹੀ ਕਿਹਾ,”ਬਲਵੀਰ ਜੀ ਜੋ ਤੁਹਾਡਾ ਫੈਸਲਾ ਹੈ ਮੈਨੂੰ ਮਨਜੂਰ ਹੈ ।”
ਉਸ ਵਕਤ ਮਾਸੀ ਦਾ ਮੁੰਡਾ ਸੱਤ ਅੱਠ ਵਰਿਆਂ ਦਾ ਸੀ ਹਰੀ ਕਿ੍ਸ਼ਨ ਜੀ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪੁੱਤ ਨੂੰ ਆਖਰੀ ਬਾਰ ਦੇਖਿਆ ਦਿਲ ਨਾਲ ਲਾਇਆ ਤੇ ਘਰੋਂ ਸਮਾਨ ਚੁੱਕ ਕੇ ਚਲਾ ਗਿਆ ।ਫੇਰ ਕਦੇ ਉਸ ਨੂੰ ਮਾਸੀ ਨੇ ਪੁੱਤ ਨੂੰ ਦੇਖਣ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤਾ,ਅਖੇ ਪੁੱਤ ਦੇਖ ਕੇ ਤੁਹਾਡੇ ਦਿਲ ਵਿੱਚ ਮੇਰੇ ਲਈ ਪਿਆਰ ਜਾਗੂ ਗਾ ,ਇਸ ਕਰਕੇ ਮਾਸੀ ਦੇ ਅਸੂਲਾਂ ਦੀ ਸਜਾ ਜਿੰਦਗੀ ਭਰ ਪੁੱਤ ਨੂੰ ਝੱਲਣੀ ਪਈ।
ਪਿਉ ਪੁੱਤ ਇੱਕ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਰਹਿ ਕੇ ਵੀ ਬੈਗਾਨਗੀ ਭੋਗਦੇ ਰਹੇ।
ਫੇਰ ਇਕ ਦਿਨ ਹਰੀ ਕਿ੍ਸ਼ਨ ਦਾ ਵਿਆਹ ਹੋ ਗਿਆ । ਮਾਸੀ ਨੇ ਬਹੁਤ ਖੁਸ਼ੀ ਕੀਤੀ,ਉਸ ਨੂੰ ਦਿਲੀ ਮੁਬਾਰਕਾਂ ਘੱਲੀਆਂ । ਇੱਕ ਦਿਨ ਅਚਾਨਕ ਹਰੀ ਕਿ੍ਸ਼ਨ ਜੀ ਮਾਸੀ ਨੂੰ ਬਜਾਰ ਵਿੱਚ ਮਿਲ ਗਏ ।ਬਹੁਤ ਖਲੂਸ ਨਾਲ ਮਿਲੇ ।
ਮਾਸੀ ਤੋਂ ਹਰੀ ਕਿ੍ਸ਼ਨ ਜੀ ਨੇ ਬਹੁਤ ਨਰਮ ਲਹਿਜੇ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲਾਂ ਦੀ ਤਰਾਂ ਪੁੱਛਿਆ ,”ਬਲਵੀਰ ਜੀ ਕੀ ਹੋਇਆ ਜੇ ਆਪਾਂ ਤਲਾਕ ਲੈ ਲਿਆ ਹੈ ਸਾਡੀ ਇੱਕ ਅੌਲਾਦ ਸਾਂਝੀ ਆ ਆਪਾ ਦੋਸਤ ਬਣ ਕੇ ਤਾਂ ਰਹਿ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ?”
ਮਾਸੀ ਦਾ ਆਖਰੀ ਜਵਾਬ ਸੀ ,”ਹਰੀ ਕਿ੍ਸ਼ਨ ਜੀ ਤੁਹਾਡੀ ਪਤਨੀ ਬਹੁਤ ਖੂਬਸੂਰਤ ਹੈ ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੀ ਪਤਨੀ ਨੂੰ ਸਮਾਂ ਦੇਵੋ , ਤੁਸੀਂ ਇੱਕ ਨੇਕ ਇਨਸਾਨ ਹੋ ਜੋ ਮੇਰੀ ਜਿੰਦਗੀ ਵਿੱਚ ਆਏ ਸੀ ਬਸ ਮੈਂ ਆਪਣੇ ਅਸੂਲਾਂ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਨਹੀਂ ਜਾ ਸਕੀ ਆਪਣੇ ਰਾਹ ਅਲੱਗ ਹੋ ਗਏ,ਹੁਣ ਤੁਸੀਂ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਦੇ ਹੋ ਉਸ ਨਾਲ ਵਧੀਆ ਜਿੰਦਗੀ ਬਤੀਤ ਕਰੋ ।
ਉਸ ਦਿਨ ਮਾਸੀ ਅਤੇ ਹਰੀ ਕਿ੍ਸ਼ਨ ਦਾ ਉਹ ਆਖਰੀ ਮਿਲਣ ਸੀ ।
ਫੇਰ ਕਦੇ ਜਦ ਵੀ ਹਰੀ ਕਿ੍ਸ਼ਨ ਜੀ ਤੇ ਮਾਸੀ ਰਸਤੇ ਵਿੱਚ ਮਿਲਦੇ ਸਨ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਨੂੰ ਦੂਰੋਂ ਸਿਰ ਝੁਕਾ ਕੇ ਸਤਿ ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਜਰੂਰ ਬਲਾਉਂਦੇ ਸਨ ਪਰ ਕਦੇ ਰਸਤੇ ਚ ਰੁੱਕ ਕੇ ਹਾਲ ਚਾਲ ਨਹੀਂ ਸੀ ਪੁੱਛਦੇ।
ਹੁਣ ਪਿਛਲੇ ਦਿਨੀ ਮਾਸੀ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ,ਹਰੀ ਕਿ੍ਸਨ ਨੂੰ ਜਦ ਪਤਾ ਲੱਗਾ ਤਾਂ ਉਸਦਾ ਕਹਿਣਾ ਸੀ ਮੈਂ ਸਦਾ ਹੀ ਉਸ ਅਸੂਲਾਂ ਦੀ ਦੇਵੀ ਨੂੰ ਦਿਲੋਂ ਪੂਜਦਾ ਤੇ ਪਿਆਰ ਕਰਦਾ ਰਿਹਾ । ਉਹ ਇਸ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਵੱਸਦੀ ਸੀ ਮੈਨੂੰ ਇਸ ਸ਼ਹਿਰ ਦਾ ਹਨੇਰ ਵੀ ਚੰਗਾ ਲੱਗਦਾ ਸੀ।
ਅੱਜ ਸਿਖਰ ਦੁਪਿਹਰ ਮੈਨੂੰ ਮੇਰਾ ਪਟਿਆਲਾ ਸ਼ਹਿਰ ਸਾਰੇ ਦਾ ਸਾਰਾ ਸ਼ਮਸ਼ਾਨ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਥੇ ਹੁਣ ਬਲਵੀਰ ਵਰਗੀ ਬੇਬਾਕ ਅੌਰਤ ਨਹੀਂ ਵੱਸ ਰਹੀ ।
ਸੱਚੀ ਗੱਲ ਹੈ ਪਾਏ ਹੋਏ ਰਿਸ਼ਤੇ ਕਦੇ ਕਿਸੇ ਨਾਲ ਖਤਮ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ।
ਹਲਾਤ ਭਾਵੇਂ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਚ ਗੰਢ ਬੰਨ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਪਰ, ਉਹ ਗੰਢ ਆਪਸ ਵਿੱਚ ਵੀ ਟੋਟੇ ਨੂੰ ਜੋੜੀ ਰੱਖਦੀ ਆ ਇਹ ਯਾਦ ਕਰਾਉਣ ਲਈ ਕਿ ਤੁਹਾਡਾ ਕਦੇ ਨਾ ਕਦੇ ਆਪਸ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਨਾਤਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਬਸ ਇਹ ਹੀ ਗੰਢ ਤਕਲੀਫ ਦੇਹ ਹੁੰਦੀ ਆ ਖੁੱਲ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਟੋਟਾ ਟੋਟਾ ਬੰਨੀ ਰਹੇ ਤਾਂ ਦਿਲ ਦੀ ਪੀੜ ।
ਜਿਸ ਪੀੜ ਨੂੰ ਹਰੀ ਕਿ੍ਸ਼ਨ ਜੀ ਨੇ ਜਿੰਦਗੀ ਭਰ ਝੱਲਿਆ । ਬੇਗੁਨਾਹ ਪੁੱਤ ਨੇ ਝੱਲਿਆ ।ਜੋ ਸਾਰੀ ਉਮਰ ਬਾਪ ਦੇ ਹੱਥ ਨੂੰ ਤਰਸਦਾ ਰਿਹਾ।
ਮੇਰਾ ਵੀ ਉਸ ਇਨਸਾਨ ਨਾਲ ਰਿਸ਼ਤਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਟੌਫੀਆਂ ਦਾ ਤੇ ਭੜੌਲੇ ਜਿਹੇ ਲਾਡਲੇ ਨਾਂ ਨੂੰ ਸੱਦਣ ਨਾਲ । ਇੱਕ ਤਕਲੀਫ ਜੋ ਦਿਲ ਦੇ ਕੋਨੇ ਵਿੱਚ ਮੁਸੱਲਸਲ ਦਰਦ ਦਿੰਦੀ ਰਹੀ ।
ਅੰਜੂਜੀਤ ਪੰਜਾਬਣ