12 ਮਈ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ
ਗੁਰੂ ਅੰਗਦ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੇ ਪ੍ਕਾਸ ਪੁਰਬ ਦੀਆਂ ਸਰਬੱਤ ਸੰਗਤਾਂ ਨੂੰ ਲੱਖ ਲੱਖ ਮੁਬਾਰਕਾਂ ਹੋਵਣ ਜੀ ।
ਗੁਰੂ ਅੰਗਦ ਦੇਵ ਜੀ ਦਾ ਜਨਮ ਮਤੇ ਦੀ ਸਰਾਂ , ਜਿਲਾ ਮੁਕਤਸਰ ,ਬਾਬਾ ਫੇਰੂ ਮਲ ਤੇ ਮਾਤਾ ਦਇਆ ਜੀ ਦੇ ਗ੍ਰਹਿ ਵਿਖੇ 12 ਮਈ 1504 ਨੂੰ ਹੋਇਆ । ਜਦ ਜਦ ਬਾਬਰ ਦੇ ਹਮਲੇ ਤੇ ਸੂਬੇਦਾਰਾਂ ਦੀਆ ਬਗਾਵਤਾਂ ਕਾਰਨ ਬਦਅਮਨੀ ਤੇ ਲੁਟਮਾਰ ਕਰਕੇ ਮਤੇ ਦੀ ਸਰਾਂ ਬਿਲਕੁਲ ਬਰਬਾਦ ਹੋ ਗਈ ਤਾਂ ਬਾਬਾ ਫੇਰੂ ਮਲ ਪਰਿਵਾਰ ਸਮੇਤ ਪਿੰਡ ਹਰੀਕੇ ਤੇ ਫਿਰ ਖਡੂਰ ਸਾਹਿਬ ਆ ਵਸੇ । ਭਾਈ ਲਹਿਣਾ ਜੀ ਦਾ ਵਿਆਹ 15 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿਚ 1519 ਈ ਵਿਚ ਬੀਬੀ ਖੀਵੀ, ਸਪੁੱਤਰੀ ਦੇਵੀ ਚੰਦ ਪਿੰਡ ਸੰਘਰ ਨੇੜੇ ਖਡੂਰ ਵਿਖੇ ਹੋਇਆ।
ਭਾਈ ਲਹਿਣਾ ਜੀ ਦਾ ਬਚਪਨ ਬੜੇ ਚਾਵਾਂ-ਮਲਾਰਾਂ ਤੇ ਉਤਮ ਪਾਲਣ -ਪੋਸ਼ਣ ਨਾਲ ਬੀਤਿਆ ਇਨ੍ਹਾ ਦੀ ਪੜਾਈ ਤੇ ਫ਼ਾਰਸੀ ਸਿਖਣ ਦਾ ਯੋਗ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕੀਤਾ ਗਿਆ । ਆਪ ਚੌਧਰੀ ਤਖਤ ਕੋਲ ਮੁਨਸ਼ੀ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰਨ ਲਗ ਪਏ ਕਿਸੇ ਕਾਰਨ ਜਦ ਬਾਬਾ ਫੇਰੂ ਮਲ ਤੇ ਚੌਧਰੀ ਤਖਤ ਮਲ ਦਾ ਆਪਸੀ ਮਤ ਭੇਦ ਗਿਆ ਤਾਂ ਆਪ ਆਪਣੇ ਸਹੁਰੇ ਪਰਿਵਾਰ ਪਿੰਡ ਸੰਘਰ ਵਿਚ ਚਲੇ ਗਏ ਤੇ ਕੁਝ ਦੇਰ ਉਥੇ ਹੀ ਰਹੇ ਇਥੇ ਆਪਜੀ ਦੇ ਦੋ ਪੁਤਰ ਦਾਸੂ ਤੇ ਦਾਤੂ ਜੀ ਤੇ ਦੋ ਧੀਆਂ, ਬੀਬੀ ਅਨੋਖੀ ਤੇ ਬੀਬੀ ਅਮਰੋ ਜੀ ਹੋਏ । ਗੁਰੂ ਅੰਗਦ ਦੇਵ ਜੀ ਤੇ ਮਾਤਾ ਖੀਵੀ ਦੀ ਸ਼ਖਸ਼ੀਅਤ ਦਾ ਦੋਨੋ ਬਚੀਆਂ ਤੇ ਗਹਿਰਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪਿਆ ਇਹ ਬੀਬੀ ਅਮਰੋ ਜੀ ਹੀ ਸਨ ਜਿਨ੍ਹਾ ਦੇ ਮੁਖ ਤੋਂ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੀ ਬਾਣੀ ਸੁਣ ਕੇ ਗੁਰੂ ਅਮਰਦਾਸ ਗੁਰੂ ਘਰ ਦੇ ਸੇਵਾ ਕਰਦੇ ਕਰਦੇ ਗੁਰੂ ਪਦਵੀ ਤਕ ਪਹੁੰਚੇ ਗਏ ।
ਇਹ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇਵੀ ਦੁਰਗਾ ਦਾ ਭਗਤ ਸੀ ਤੇ ਹਰ ਸਾਲ ਬਾਬਾ ਫੇਰੂ ਮਲ ਜੀ ਜਥਿਆਂ ਨੂੰ ਦੇਵੀ ਦਰਸ਼ਨ ਕਰਾਣ ਲਜਾਇਆ ਕਰਦੇ ਸੀ । 1526 ਈ -ਬਾਬਾ ਫੇਰੂ ਮਲ ਦੀ ਚੜਾਈ ਤੋ ਬਾਅਦ ਦੇਵੀ ਯਾਤਰਾ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਦਾ ਕੰਮ ਭਾਈ ਲਹਿਣਾ ਜੀ ਦੇ ਜਿਮੇ ਲਗ ਗਿਆ ਓਹ ਹਰ ਸਾਲ ਨਿਰੰਤਰ ਯਾਤਰਾ ਤੇ ਜਾਂਦੇ ਰਹੇ । ਇਕ ਵਾਰੀ ਭਾਈ ਜੋਧ ਜੋ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੇ ਸਿਖ ਸਨ, ਪਾਸੋ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਬਾਣੀ ਜੋ ਆਪਣੀ ਬੋਲੀ ਵਿਚ ਬੜੀ ਪਿਆਰ ਭਰੀ ਤੇ ਮਿਠੀ ਸੁਰ ਵਿਚ ਗਾ ਰਹੇ ਸਨ , ਸੁਣੀ ਤਾਂ ਬਹੁਤ ਪਰਭਾਵਿਤ ਹੋਏ ।
ਜਿਤੁ ਸੇਵਿਐ ਸੁਖ ਪਾਈਐ ਸੋ ਸਾਹਿਬ ਸਦਾ ਸਮਾਲੀਐ
ਜਿਤੁ ਕੀਤਾ ਪਾਈਐ ਆਪਣਾ ਸਾ ਘਾਲ ਬੁਰੀ ਕਿਓਂ ਘਾਲੀਐ ।।
ਭਾਈ ਜੋਧ ਜੀ ਕੋਲੋਂ ਪੁਛਣ ਤੇ ਪਤਾ ਲਗਿਆ ਕੀ ਇਹ ਬਾਣੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਉਚਾਰੀ ਹੈ ਬਸ ਫਿਰ ਕੀ ਸੀ, ਉਨਾਂ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨਾ ਦੀ ਤਾਂਘ ਲਗ ਗਈ । ਇਸ ਵਕਤ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਆਪਣੀਆਂ ਚਾਰ ਉਦਾਸੀਆਂ , ਦੇਸ਼ ਵਿਦੇਸ਼ ਦੀਆਂ ਲੰਬੀਆਂ ਯਾਤਰਾਵਾਂ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕਰਤਾਰ ਪੁਰ ਵਸ ਗਏ ਸਨ ਤੇ ਇਥੇ ਹੀ ਆਪਣੀ ਗ੍ਰਹਿਸਤੀ ਜਿਮੇਵਾਰੀਆਂ ਦੇ ਨਾਲ ਨਾਲ ਸਿਖੀ ਪ੍ਰਚਾਰ, ਪ੍ਰਸਾਰ ਤੇ ਲੋਕ- ਸੇਵਾ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ ।
ਹਰ ਸਾਲ ਦੀ ਤਰਹ ਦੇਵੀ ਦਰਸ਼ਨ ਲਈ ਸੰਗ ਤਿਆਰ ਹੋ ਰਿਹਾ ਸੀ ,ਭਾਈ ਲਹਿਣਾ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਹੇਠ ਚਲ ਪਿਆ ਪਰ ਇਸ ਵਾਰ ਉਨ੍ਹਾ ਦਾ ਚਿਤ ਕਿਤੇ ਹੋਰ ਸੀ । ਜਦ ਕਰਤਾਰ ਪੁਰ ਪਹੁੰਚੇ ਤਾਂ ਜਥੇ ਨਾਲੋ ਨਿਖੜ ਕੇ ਇਕ ਸਿਖ ਕੋਲੋਂ ਪੁਛਦੇ ਹਨ , ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਕਰਨੇ ਹਨ ,ਪਤਾ ਦਸ ਸਕਦੇ ਹੋ ? ਓਹਨਾਂ ਨੇ ਘੋੜੇ ਦੀ ਲਗਾਮ ਪਕੜ ਲਈ ਤੇ ਕਿਹਾ ਮੇਰੇ ਪਿਛੇ ਪਿਛੇ ਤੁਰ ਪਵੋ , ਮੈ ਤੁਹਾਨੂੰ ਉਨਾਂ ਕੋਲ ਲੈ ਚਲਦਾ ਹਾਂ ਜਦ ਧਰਮਸਾਲ ਪਹੁੰਚੇ ਤਾਂ ਕਿਹਾ,” ਘੋੜਾ ਇਥੇ ਬੰਨ ਦਿਓ “ ਆਪ ਓਹ ਦੂਸਰੇ ਦਰਵਾਜ਼ੇ ਤੋ ਅੰਦਰ ਆ ਗਏ ਭਾਈ ਲਹਿਣਾ ਜੀ ਨੇ ਮਥਾ ਟੇਕਿਆ ਜਦੋਂ ਸਿਰ ਚੁਕ ਕੇ ਦੇਖਿਆ ਤਾਂ ਸਾਮਣੇ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਬੈਠੇ ਸਨ ਓਹੀ ਜੋ ਉਨਾ ਦੀ ਲਗਾਮ ਪਕੜ ਕੇ ਇਥੋਂ ਤਕ ਲੈਕੇ ਆਏ ਸੀ ।
ਪੈਰੀ ਢਹਿ ਪਏ , ਮਾਫ਼ੀ ਮੰਗੀ ਕੀ ਮੈਂ ਘੋੜੇ ਤੇ , ਤੁਸੀਂ ਪੈਦਲ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਪਿਆਰ ਕੀਤਾ, ਨਾਂ ਪੁਛਿਆ ,ਦਸਿਆ ਭਾਈ ਲਹਿਣਾ ਫਿਰ ਤੇ ਮਾਫ਼ੀ ਦੀ ਕੋਈ ਗਲ ਹੀ ਨਹੀ , ਤੁਸੀਂ ਲਹਿਣਾ ਤੇ ਅਸਾਂ ਦੇਣਾ ਲੈਣ ਵਾਲੇ ਹਮੇਸ਼ਾ ਘੋੜੇ ਤੇ ਸਵਾਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਤੇ ਦੇਣਦਾਰ ਪੈਦਲ ਇਹ ਸੁਣਕੇ ਭਾਈ ਲਹਿਣਾ ਕੁਝ ਬੋਲ ਨਾ ਸਕੇ , ਅਖਾਂ ਵਿਚੋ ਅਥਰੂ ਆ ਗਏ , ਕੋਈ ਅਜਿਹੀ ਅਗੰਮੀ ਖਿਚ ਅੰਦਰੋਂ ਪਈ ਕਿ ਦੇਵੀ ਦਰਸ਼ਨ ਤਾਂ ਭੁਲ ਹੀ ਗਏ । ਘਰ ਸੁਨੇਹਾ ਭੇਜ ਦਿਤਾ ਕੀ ਮੇਰੀ ਉਡੀਕ ਨਾ ਕਰਨਾ ਬਸ ਫਿਰ ਕੀ ਸੀ , ਓਹ ਗੁਰੂ ਜੋਗੇ ਰਹਿ ਗਏ ਤੇ ਕਦੀ ਨਿਖੜ ਨਾ ਸਕੇ । ਪਤਾ ਲਗਣ ਤੇ ਮਾਤਾ ਖੀਵੀ ਜੀ ਬੇਬੇ ਵੀਰਾਈ ਕੋਲ ਗਏ , ਮਨ ਵਿਚ ਤੋਖਲਾ ਸੀ ਕੀ ਵਪਾਰ ਨੂੰ ਕੌਣ ਸੰਭਾਲੇਗਾ ? ਬਚਿਆਂ ਨੂ ਕੋਣ ਪੜਾਏਗਾ? ਮਾਤਾ ਵੀਰਾਈ ਨੇ ਦਿਲਾਸਾ ਦਿਤਾ ਕੀ ਨੇਕੀ ਦੇ ਘਰ ਗਿਆ ਹੈ ਨੇਕ ਬਣਕੇ ਹੀ ਆਵੇਗਾ ।
ਇਥੇ ਕਰਤਾਰ ਪੁਰ ਸੰਗਤਾ ਜੁੜਦੀਆਂ ,ਸਤਿਸੰਗ ਹੁੰਦਾ ਹਥੀਂ ਕਿਰਤ ਕਰਨੀ , ਵੰਡ ਕੇ ਛਕਣਾ ਤੇ ਸਿਮਰਨ ਕਰਨਾ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਆਪ ਖੇਤੀ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰਦੇ , ਲੰਗਰ ਲਗਾਂਦੇ ਤੇ ਦਿਨ ਰਾਤ ਸਿਮਰਨ ਦਾ ਪ੍ਰਵਾਹ ਚਲਦਾ ਰਹਿੰਦਾ । ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਜਮੀਨ ਖਰੀਦਕੇ ਆਪ ਖੇਤੀ ਬਾੜੀ ਦਾ ਕੰਮ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿਤਾ ਕੁਝ ਚਿਰ ਮਗਰੋਂ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਪਰਿਵਾਰ ਆਪਣਾ ਕੰਮ ਕਾਜ ਦੇਖਣ ਨੂੰ ਖਡੂਰ ਸਾਹਿਬ ਭੇਜ ਦਿਤਾ ਪਰ ਉਥੇ ਉਹਨਾ ਦਾ ਚਿਤ ਨਹੀਂ ਲਗਾ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ ਘਰ- ਬਾਹਰ ਦੀ ਜਿਮੇਵਾਰੀ ਸੌਂਪ ਕੇ ਮੁੜ ਵਾਪਸ ਕਰਤਾਰ ਪੁਰ ਆ ਗਏ ।
ਜਦੋਂ ਕਰਤਾਰ ਪੁਰ ਪੁਜੇ ਤਾਂ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਖੇਤਾ ਵਿਚ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੇ ਸੀ ਜਾਕੇ ਮਥਾ ਟੇਕਿਆ ਤੇ ਕੰਮ ਵਿਚ ਹਥ ਵਟਾਣ ਲਗ ਪਏ । ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ ਦੋ ਪੰਡਾਂ ਘਾਹ ਦੀਆਂ ਤਿਆਰ ਹੋ ਗਈਆਂ ਇਕ ਪੰਡ ਭਾਈ ਲਹਿਣਾ ਜੀ ਨੂੰ ਚੁਕਵਾ ਦਿਤੀ ਤੇ ਦੂਸਰੀ ਆਪ ਚੁਕ ਲਈ ਭਾਈ ਲਹਿਣਾ ਜੀ ਦੇ ਰੇਸ਼ਮੀ ਕਪੜੇ ਸਾਰੇ ਚਿਕੜ ਨਾਲ ਲਬੋ-ਲਬ ਭਰ ਗਏ । ਜਦ ਮਾਤਾ ਸੁਲਖਣੀ ਨੇ ਦੇਖਿਆ ਤਾਂ ਕਿਹਾ , ” ਆਪ ਤਾਂ ਤੁਸੀਂ ਚੁਕੀ ਪਰ ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਚਿਕੜ ਨਾਲ ਭਰੀ ਪੰਡ ਕਿਓਂ ਚੁਕਵਾ ਦਿਤੀ ।
ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਭਾਈ ਲਹਿਣਾ ਵੱਲ ਵੇਖ ਕੇ ਹੱਸ ਪਏ ਅਤੇ ਫੁਰਮਾਨ ਕੀਤਾ “ਸੁਲੱਖਣੀ! ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਿਰ ਤੇ ਘਾਹ ਦੀ ਪੰਡ ਨਹੀਂ, ਇਹ ਤਾਂ ਦੀਨ ਦੁਨੀਆ ਦਾ ਛਤਰ ਹੈ , ਇਹ ਚਿੱਕੜ ਨਹੀਂ ਕੇਸਰ ਦੇ ਛਿੱਟੇ ਹਨ । ਪਰਮਾਤਮਾ ਨੇ ਆਪ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇਹ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਸੰਭਾਲਣ ਲਈ ਚੁਣਿਆ ਹੈ ।” ਭਾਈ ਲਹਿਣਾ ਜੀ ਨੇ ਇਸ ਹੁਕਮ ਨੂੰ ਪ੍ਰਵਾਨ ਕੀਤਾ। ਬਸ ਫਿਰ ਕੀ ਸੀ ਉਹ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਹਿਬ ਨਾਲ ਸੇਵਾ ਕਰਨ ਵਿਚ ਜੁਟ ਪਏ ਓਹ ਹਰ ਕੰਮ ਬੜੀ ਸ਼ਰਧਾ ਤੇ ਪਿਆਰ ਨਾਲ ਕਰਦੇ ਤੇ ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਅਗਲੇ ਹੁਕਮ ਲਈ ਤਿਆਰ ਬਰ ਤਿਆਰ ਰਹਿੰਦੇ ।
ਉਨ੍ਹਾ ਨੇ ਤਕਰੀਬਨ 7 ਵਰੇ (1532 – 1539 ) ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਬੜੇ ਪ੍ਰੇਮ ਤੇ ਸਿਦਕ ਨਾਲ ਅਨਥਕ ਸੇਵਾ ਕੀਤੀ ਤੇ ਕਰੜੀ ਘਾਲ ਕਮਾਈ । ਸਾਰਾ ਦਿਨ ਸੰਗਤਾਂ ਦੀ ਸੇਵਾ , ਖੇਤੀ ਬਾੜੀ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ,ਤੇ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਹਰ ਅਗਲੇ ਹੁਕਮ ਦੀ ਬਿਨਾ ਕਿਸੇ ਕਿੰਤੂ ਪਰੰਤੂ ਤੋਂ , ਤਿਆਰ -ਬਰ ਤਿਆਰ ਰਹਿੰਦੇ । ਦਿਨ ਰਾਤ ਤਨ -ਮਨ , ਸ਼ਰਧਾ ਤੇ ਪ੍ਰੇਮ ਨਾਲ ਸੇਵਾ ਕਰਦੇ ਕਰਦੇ ਗੁਰੂ ਵਿਚ ਅਭੇਦ ਹੋ ਗਏ ਤੇ ਗੁਰੂ ਦਾ ਹੀ ਅੰਗ ਬਣ ਗਏ ।
ਉਨ੍ਹਾ ਨੇ 7 ਵਰੇ ਕਾਮ ਕ੍ਰੋਧ ਲੋਭ ਮੋਹ ਹੰਕਾਰ ਤੇ ਕਾਬੂ ਪਾਕੇ , ਸੇਵਾ, ਸਿਮਰਨ ,ਤਿਆਗ ,ਧੀਰਜ ਤੇ ਜਿਮੇਦਾਰੀ ਸੰਭਾਲਣ ਦੇ ਸਾਰੇ ਸਬੂਤ ਦਿਤੇ ਹਾਲਾਂਕਿ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਆਪਣੇ ਪੁਤਰ ਓਹਨਾਂ ਕੰਮਾ ਨੂੰ ਛੋਟਾ ਜਾਂ ਬੇਮਾਇਨੇ ਕਹਿ ਕੇ ਨਾਂਹ ਕਰ ਦਿੰਦੇ ਸਨ । ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਭਾਈ ਲਹਿਣਾ ਜੀ ਦੀ ਪ੍ਰਤਿਭਾ ਤੇ ਉਨਾ ਦੇ ਅੰਦਰ ਜਗਦੀ ਜੋਤ ਨੂੰ ਪਹਿਚਾਨਿਆ , ਸਹਿਜ ਸੁਭਾ ਉਨਾ ਦੀਆ ਪ੍ਰੀਖਿਆਵਾਂ ਵੀ ਲਈਆਂ ਜਿਨਾ ਚੋਂ ਓਹ ਸੌ-ਫੀ-ਸਦੀ ਪਾਸ ਹੋਏ , ਜਿਸ ਨਾਲ ਕਈ ਸਾਖੀਆਂ ਵੀ ਜੁੜੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਹਨ । ਜਿਵੇਂ ਖਾਹ ਦੀ ਪੰਡ ਚੁਕਣੀ , ਚਿਕੜ ਵਿਚੋਂ ਕਟੋਰਾ ਕਢਣਾ ,ਮੋਈ ਹੋਈ ਚੂਹੀ ਧਰਮਸਾਲ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਸੁਟਣੀ . ਸਰਦੀ ਦੇ ਮੌਸਮ ਵਿਚ ਅਧੀ ਰਾਤੀਂ ਕਈ ਕਈ ਵਾਰ ਕੰਧ ਬਣਾਣੀ ਜਿਸ ਨੂੰ ਠੀਕ ਨਹੀਂ ਬਣੀ ਕਹਿਕੇ ,ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਢੁਆ ਦਿੰਦੇ ਸਨ , ਤੇ ਮੁਰਦਾ ਖਾਣਾ ਆਦਿ ।
ਗੁਰਗਦੀ
ਇਕ ਦਿਨ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਭਾਈ ਬੁੱਢਾ ਕੋਲੋਂ ਗੁਰਗਦੀ ਦੀ ਰਸਮ ਅਦਾ ਕਰਵਾਕੇ , ਗੁਰਗਦੀ ਭਾਈ ਲਹਿਣੇ ਨੂੰ ਸੋਂਪ ਦਿਤੀ ਉਨਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਅੰਗ ਲਗਾਕੇ ਨਾਮ ਅੰਗਦ ਰਖ ਦਿਤਾ ਪੋਥੀਆਂ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਬਾਣੀ ਦੇ ਖਜਾਨੇ ਦੀ ਜ਼ਿਮੇਦਾਰੀ ਗੁਰੂ ਅੰਗਦ ਦੇਵ ਜੀ ਨੂੰ ਸੋਂਪ ਦਿਤੀ । ਸਾਰੀਆਂ ਸੰਗਤਾ ਨੇ ਗੁਰੂ ਅੰਗਦ ਦੇਵ ਜੀ ਨੂੰ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਦਾ ਹੁਕਮ ਮੰਨ ਕੇ ਮਥਾ ਟੇਕਿਆ ਪਰ ਪੁਤਰਾਂ ਨੇ ਹੁਕਮ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਮਥਾ ਟੇਕਣ ਦੀ ਬਜਾਏ ਪਿਠ ਕਰ ਲਈ ।
ਗੁਰੂ ਅੰਗਦ ਦੇਵ ਜੀ ਨੂੰ ਖਡੂਰ ਸਾਹਿਬ ਜਾਕੇ ਪ੍ਰਚਾਰ ਆਰੰਭ ਕਰਨ ਦਾ ਹੁਕਮ ਦਿਤਾ । ਗੁਰੂ ਅੰਗਦ ਦੇਵ ਜੀ ਸ਼ੂਰੂ ਤੋਂ ਹੀ ਮਿਠਾ ਬੋਲਣ ਦੇ ਨਾਲ ਨਾਲ ਹਲੀਮੀ ਸਿਆਣਪ ਤੇ ਖੁਲ ਦਿਲੀ ਦੇ ਭੰਡਾਰ ਸਨ । ਉਨਾ ਨੇ ਸੋਚਿਆ ਕੀ ਕਰਤਾਰ ਪੁਰ ਰਹਿਣ ਨਾਲ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਪੁਤਰਾਂ ਨਾਲ ਤੇ ਈਰਖਾਂ ਨਾਲ ਕੋਈ ਬਖੇੜਾ ਖੜਾ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ , ਨਾਲੇ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਦਾ ਹੁਕਮ ਵੀ ਸੀ ਕੀ ਖਡੂਰ ਸਾਹਿਬ ਜਾਕੇ ਪ੍ਰਚਾਰ ਕਰਨਾ ਹੈ , ਓਹ ਖਡੂਰ ਸਾਹਿਬ ਜਿਥੇ ਉਨਾਂ ਦੀ ਭੂਆ ਰਹਿੰਦੀ ਸੀ , ਮਾਤਾ ਵੀਰਾਈ ਦੇ ਘਰ ਜਾ ਠਹਿਰੇ ਤੇ ਇਕਾਂਤ ਵਿਚ ਸਿਮਰਨ ਕਰਨ ਲਗੇ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਤੋ ਬਿਨਾ ਕੁਝ ਮਹੀਨੇ ਵੈਰਾਗ ਵਿਚ ਲੰਘੇ ਵਿਛੋੜੇ ਦੀ ਕਸਕ ਅਤਿ ਤਿਖੀ ਸੀ । ਇਕ ਭੋਰਾ ਨਾ ਵਿਛੜਨ ਵਾਲਾ ਸੇਵਕ ਵੈਰਾਗ ਵਿਚ ਬਿਹਬਲ ਹੋ ਉਠਿਆ ।
ਜਿਸੁ ਪਿਆਰੇ ਸਿਓ ਨੇਹੁ ਤਿਸੁ ਆਗੈ ਮਰਿ ਚਲੀਐ
ਧ੍ਰਿਗ ਜੀਵਣੁ ਸੰਸਾਰੁ ਤਾ ਕੈ ਪਾਛੇ ਜੀਵਣਾ (ਅੰਗ ੮੩)
ਕਈ ਮਹੀਨੇ ਗੁਰੂ ਅੰਗਦ ਦੇਵ ਜੀ ਆਪਣੇ ਪ੍ਰੀਤਮ, ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਵਿਛੋੜੇ ਵਿਚ ਇਕਾਂਤ ਵਾਸ ਵਿਚ ਰਹੇ ਅਖੀਰ ਸੰਗਤਾਂ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾ ਭਾਲ ਲਿਆ ਤੇ ਆਤਮਿਕ ਅਗਵਾਈ ਲਈ ਬੇਨਤੀ ਕੀਤੀ ਮੁੜ ਬਾਬਾ ਬੁਢਾ ਸਾਹਿਬ ਤੇ ਸੰਗਤਾਂ ਦੀ ਬੇਨਤੀ ਸਵੀਕਾਰ ਕਰਦੇ ਖੁਲੇ ਦਰਸ਼ਨ ਦੀਦਾਰੇ ਦੇਣੇ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿਤੇ ।
ਜੋ ਸਿਰੁ ਸਾਈੰ ਨਾ ਨਿਵੈ ਸੋ ਸਿਰੁ ਦੀਜੈ ਡਾਰਿ
ਨਾਨਕ ਜਿਸੁ ਪਿੰਜਰ ਮਹਿ ਬਿਰਹਾ ਨਹੀਂ ਸੋ ਪਿੰਜਰ ਲੈ ਜਾਰਿ ।।
ਹੁਣ ਦਰਬਾਰ ਲਗਦੇ,ਸਵੇਰੇ ਅਮ੍ਰਿਤ ਵੇਲੇ ਗੁਰਬਾਣੀ ਦਾ ਪਾਠ ਹੁੰਦਾ , ਕੀਰਤਨ ਹੁੰਦੇ , ਗੁਰਬਾਣੀ ਤੇ ਗੁਰੂ ਉਪਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀ ਵਿਆਖਿਆ ਦੁਆਰਾ ਸੰਗਤ ਨੂੰ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ, ਉਨ੍ਹਾ ਦੀ ਬਾਣੀ ਤੇ ਉਨ੍ਹਾ ਦੇ ਉਪਦੇਸ਼ਾਂ ਨਾਲ ਜੋੜਦੇ । ਉਨ੍ਹਾ ਨੇ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਮਿਸ਼ਨ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਤੇ ਸੰਗਤ ਨੂੰ ਮਜਬੂਤ ਤੇ ਸੰਗਠਿਤ ਕਰਨ ਦੇ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਉਲੀਕੇ ਉਹਨਾ ਦੀ ਸਭ ਤੋ ਵਡੀ ਜਿਮੇਵਾਰੀ ਸੀ ਨਵੇਂ ਜੰਮੇ ਸਿਖੀ ਦੇ ਬੂਟੇ ਨੂੰ ਜਿਸਦਾ ਬੀਜ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਬੋ ਗਏ ਸੀ ਉਸ ਨੂੰ ਸੰਭਾਲਣਾ ਤੇ ਗੁਰੂ -ਸੰਤਾਨਾ , ਸੰਨਆਸੀਆਂ ,ਜੋਗੀਆਂ ਬ੍ਰਾਹਮਣਾ ਤੇ ਸਮੇ ਦੇ ਹੁਕਮਰਾਨਾ ਤੋ ਇਸ ਨੂੰ ਬਚਾਣਾ । ਗੁਰੂ ਅੰਗਦ ਦੇਵ ਜੀ ਨੇ ਕਰਤਾਰਪੁਰ ਦੀ ਥਾਂ ਖਡੂਰ ਸਾਹਿਬ ਦਰਿਆ ਬਿਆਸ ਤੋ 5 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ ਸਿਖੀ ਕੇਂਦਰ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤਾ ।
ਲੰਗਰ ਦੀ ਪ੍ਰਥਾ ਜੋ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਸ਼ੂਰੂ ਕੀਤੀ ਸੀ ਮੁੜ ਕੇ ਚਾਲੂ ਹੋ ਗਈ ਮਾਤਾ ਖੀਵੀ ਨੂੰ ਲੰਗਰ ਦੀ ਸੇਵਾ ਸੰਭਾਲ ਦੀ ਜਿਮੇਦਾਰੀ ਦੇ ਦਿਤੀ । ਜਿਸ ਨਾਲ ਇਸਤਰੀ ਜਾਤੀ ਦਾ ਮਾਨ ਸਤਕਾਰ ਵਧਿਆ ਮਾਤਾ ਖੀਵੀ ਦਾ ਸਭ ਨਾਲ ਇਕੋ ਜਿਹਾ ਵਰਤਾਰਾ, ਮਿਠਾ ਬੋਲਣਾ , ਗਰੀਬ ਗੁਰਬੇ ਤੇ ਲੋੜਵੰਦਾ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰਣ ਨਾਲ ਆਮ ਜਨਤਾ ਤੇ ਸਿਖੀ ਦਾ ਰਿਸ਼ਤਾ ਬਹੁਤ ਮਜਬੂਤ ਹੋ ਗਿਆ । ਮਾਤਾ ਖੀਵੀ ਜਦ ਕਿਸੇ ਬਹੁਤ ਗਰੀਬ ਜਾ ਲੋੜਵੰਦ ਨੂੰ ਲੰਗਰ ਵਿਚ ਬੈਠੇ ਦੇਖਦੇ ਤਾਂ ਚੁਪ ਚਾਪ ਉਨਾਂ ਦੀ ਜੇਬ ਵਿਚ ਪੈਸੇ ਪਾ ਦਿੰਦੇ । ਗਰੀਬ ਗੁਰਬੇ ਤੇ ਜਵਾਨਾਂ ਦੇ ਸਿਹਤ ਦਾ ਖ਼ਿਆਲ ਕਰਕੇ ਲੰਗਰ ਵਿਚ ਦੁਧ ਖਿਓ ਤੇ ਖੀਰ ਦੀ ਵੀ ਵਰਤੋਂ ਹੋਣ ਲਗ ਪਈ । ਸਤਾ ਤੇ ਬਲਵੰਡ ਆਪਣੀਆਂ ਵਾਰਾਂ ਵਿਚ ਇਸ ਗਲ ਦੀ ਗਵਾਹੀ ਭਰਦੇ ਹਨ ।
ਬਲਵੰਡ ਖੀਵੀ ਨੇਕ ਜਨ ਜਿਸ ਬਹੁਤੀ ਛਾਉ ਪਤਾਲੀ
ਲੰਗਰਿ ਦਉਲਤ ਵੰਡੀਐ ਰਸੁ ਅਮ੍ਰਿਤੁ ਖਿਰਿ ਘਿਆਲੀ ।
ਇਕ ਵਾਰੀ ਇਕ ਜੋਗੀਆਂ ਦਾ ਮੰਡਲ ਖਡੂਰ ਸਾਹਿਬ ਆਇਆ ਲੰਗਰ ਵਿਚ ਮਾਤਾ ਖੀਵੀ ਦੇ ਸਦਕਾ ਸਦਾ ਰੋਣਕਾਂ ਰਹਿੰਦੀਆਂ ਤੇ ਖੁਲੇ ਭੰਡਾਰੇ ਲਗੇ ਰਹਿੰਦੇ । ਜੋਗੀ ਹੈਰਾਨ ਹੋਏ ਤੇ ਪੁਛਣ ਤੋਂ ਰਹਿ ਨਾ ਸਕੇ ਕੀ ਇਨਾ ਖਰਚ ਕਿਥੋਂ ਆਂਉਦਾ ਹੈ ? ਗੁਰੂ ਪਾਸ ਕੋਈ ਜਗੀਰ ਜਾਇਦਾਤ ਤਾਂ ਹੈ ਨਹੀਂ ਉਨ੍ਹਾ ਨੇ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਨੂੰ ਮਾਇਆਂ ਦੇਣੀ ਚਾਹੀ ,ਪਰ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਮਨਾ ਕਰ ਦਿਤਾ ਇਹ ਕਹਿਕੇ ਕੀ ਇਹ ਸੰਗਤਾਂ ਦਾ ਉਪਰਾਲਾ ਹੈ ਗੁਰੂ ਘਰ ਵਿਚ ਕਿਸੇ ਚੀਜ਼ ਦੀ ਥੋੜ ਨਹੀ ।
ਗੁਰੂ ਸਵਾ ਪਹਿਰ ਜਾਗਦੇ , ਇਸ਼ਨਾਨ ਤੋ ਉਪਰੰਤ ਸਮਾਧੀ ਵਿਚ ਲੀਨ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਅਮ੍ਰਿਤ ਵੇਲੇ ਆਸਾ ਦੀ ਵਾਰ ਦਾ ਕੀਰਤਨ ਤੇ ਗੁਰਬਾਣੀ ਦਾ ਉਪਦੇਸ਼ ਦੇਕੇ ਸੰਗਤਾ ਨੂੰ ਨਿਹਾਲ ਕਰਦੇ । ਜੋ ਬਜੁਰਗ ਮਾਈ ਭਾਈ ਸੰਗਤ...
...
ਇਸ ਤਰਾਂ ਦਾ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਇਤਿਹਾਸ ਪੜ੍ਹਨ ਲਈ ਜਰੂਰ ਇੰਸਟਾਲ ਕਰੋ ਸਾਡੀ ਸਿੱਖਨਾਮਾ ਐਪ
