ਦਸਮ ਗ੍ਰੰਥ ਦੇ 405 ਵੇਂ ਚਰਿੱਤਰ ਵਿਚ ਲਿਖਿਆ ਹੈ ਕਿ ਜਦ ਸਵਾਸ ਵੀਰਯ ਦਾਨਵ ਨਾਲ ਮਹਾਂਕਾਲ ਦਾ ਯੁੱਧ ਹੋਇਆ ਤਦ ਮਹਾਕਾਲ ਦੇ ਪਸੀਨੇ ਤੋਂ ਢਾਢੀਆਂ ਦਾ ਮੁਹਾਰਿਸ ਪੈਦਾ ਹੋਇਆ :
“ ਬਦਨ ਪ੍ਸ਼ੈਦ ਧਰਨਿ ਜੋ ਪਗ ਢਾਢੁਸੈਨ ਢਾਢੀ ਬਪ ਲਯੋ ! ਕਰਖਾਬਾਰ ਉਚਾਰਤ ਭਯੋ । ‘
‘ ਇਹ ਲੋਕ ਢਢ ਵਜਾ ਕੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੀਆਂ ਗਾਥਾਵਾਂ ਗਾ ਗਾ ਕੇ ਸੁਣਾਂਦੇ ਸਨ । ਜਦ ਤਖ਼ਤ ‘ ਤੇ ਬੈਠਿਆਂ ਗੁਰੂ ਹਰਿਗੋਬਿੰਦ ਜੀ ਨੇ ਵੰਗਾਰ ਪਾਈ ਕਿ ਅੱਜ ਤੋਂ ਮੇਰੀ ਪਿਆਰੀ ਭੇਟਾ ਚੰਗਾ ਸ਼ਸਤ੍ਰ ਤੋਂ ਚੰਗੀ ਜਵਾਨੀ ਹੈ ਅਤੇ ਢਾਢੀਆਂ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਕਿ ਐਸੀਆਂ ਵਾਰਾਂ ਗਾਉ ਕਿ ਕਾਇਰਾਂ ਦਾ ਵੀ ਖੂਨ ਖੌਲਣ ਲੱਗੇ ਤਾਂ ਸੁਰ ਸਿੰਘ ਦੇ ਦੋ ਢਾਢੀਆਂ ਅਬਦੁੱਲਾ ਜੀ ਤੇ ਨੱਥ ਮਲ ਨੇ ਆਪਾ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ । ਇਨ੍ਹਾਂ ਬਾਰੇ ਲਿਖਿਆ ਮਿਲਦਾ ਹੈ ਕਿ
ਐਸੇ ਰੰਗ ਢੰਗ ਸੇ ਉਚਰੇ ਕਿ ਸੁਣ ਕਾਇਰ ਰਣ ਮਾਂਡੇ !
ਇਹ ਦੋਵੇਂ ਇਕੱਠੇ ਗੁਰੂ ਹਰਿਗੋਬਿੰਦ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੀ ਸੈਨਾ ਵਿਚ ਯੋਧਿਆਂ ਦੀਆਂ ਵਾਰਾਂ ਗਾ ਕੇ ਵੀਰ ਰਸ ਦਾ ਉਤਸ਼ਾਹ ਵਧਾਇਆ ਕਰਦੇ ਸਨ । ਅਬਦੁੱਲਾ ਤੇ ਨੱਥ ਮਲ ਢਾਢੀ ਸਦਾ ਹੀ ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਰਹਿੰਦੇ ਅਤੇ ਖੜੇ ਹੋ ਕੇ ਵਾਰਾਂ ਸੁਣਾਂਦੇ । ਸ਼ਬਦ ਵੀ ਢੱਢ ਨਾਲ ਗਾਂਦੇ ਤੇ ਬੜਾ ਰਸ ਘੋਲ ਦਿੰਦੇ ਕਿਉਂਕਿ ਦਿਲੋਂ ਬੋਲਦੇ ਸਨ । ਨੱਥ ਮਲ ਸਾਰੰਗੀ ਵਜਾਉਂਦਾ ਸੀ ।
“ ਅਬਦੁਲ ਗੁਰ ਸੰਗ ਸਦਾ ਬਹਾਵੈ । ਗੁਰੂ ਜਸ ਉਠ ਬਹੁ ਵਾਰ ਸੁਨਾਵੈ । ਕਈ ਪ੍ਰਕਾਰ ਕੇ ਸ਼ਬਦੇ ਸੁਨਾਇ ਸਦਾ ਏਕ ਰਸ ਗੁਰ ਗੁਨ ਗਾਇ ‘
ਗੁਰੂ ਹਰਿਗੋਬਿੰਦ ਜੀ ਦੀ ਤਖ਼ਤ ਨਸ਼ੀਨੀ ਦੀ ਵਾਰ ਦੋਵੇਂ ਢਾਡੀਆਂ ਅਬਦੁੱਲਾ ਤੇ ਨੱਥ ਮਲ ਨੇ ਪੜ੍ਹੀ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਸਿੰਘਾਂ ਦੀ ਚੜ੍ਹਦੀ ਕਲਾ ਦਰਸਾਉਣ ਲਈ ਵਾਰ ਵਿਚ ਟਾਕਰਾ ਸਿੱਖਾਂ ਜਹਾਂਗੀਰ ਦੀ ਪਗੜੀ ਤੇ ਸ਼ਾਨ ਨਾਲ ਕੀਤਾ । ਵਾਰ ਦੀ ਪਉੜੀ ਸੀ : “
ਦੋ ਤਲਵਾਰੀ ਬੁੱਧੀਆਂ ਇਕ ਮੀਰੀ ਦੀ ਇਕ ਪੀਰੀ ਦੀ ਇਕ ਹਿੰਮਤ ਦੀ ਇਕ ਰਾਜ ਦੀ ਇਕ ਰਾਖੀ ਕਰੇ ਤਗੀਰ ਦੀ ?
ਇਹ ਵਾਰ ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਪ੍ਰਗਟਾਵਾ ਹੈ ਕਿ ਗੁਰੂ ਹਰਿਗੋਬਿੰਦ ਜੀ ਨੇ ਡੋਲਦੇ ਹਿਰਦਿਆਂ ਨੂੰ ਸ਼ਾਂਤ ਕਰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ । ਦੂਜੀ ਵਾਰ ਦੀ ਪਉੜੀ ਹੈ “
ਸੱਚਾ ਤਖ਼ਤ ਸੁਹਾਯੋ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਪਾਇਕੈ । ਛਬ ਬਰਨੀ ਨਹਿ ਜਾਇ ਕਰੋ ਕਿਆ ਗਾਇਕੈ । ਰਵਿ ਸਸਿ ਭਏ ਮਲੀਨੁ ਸੁ ਦਰਸ ਦਿਖਾਇਕੈ । ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਤਖ਼ਤ ਬਿਰਾਜੈ ਪ੍ਰਭੂ ਧਿਆਇਕੈ । ਮੀਰ ਅਬਦੁਲ ਐ ਨਥੀ ਜਮ ਕਹੈ ਬਨਾਇਕੈ ।
ਗੁਰ ਪੁਰ ਕਾਸ਼ ) ਮਾਂਝ ਦੀ ਵਾਰ ਨੂੰ ‘ ਮਲਕ ਮੁਰੀਦ ਤੇ ਚੰਦਰਹੜਾ ਸੋਹੀਆ ਦੀ ਧੁਨੀ ਤੇ ਗਾਉਣ ਦਾ ਹੁਕਮ ਕੀਤਾ । ਰਾਜਪੂਤ ਰਾਜੇ ਸਨ ਜੋ ਆਪਸ ਵਿਚ ਲੜ – ਲੜ ਖ਼ਤਮ ਹੋ ਗਏ । ਜਿਵੇਂ ਮਾਂ ਨੇ ਮੌਜਕੀ ਨੂੰ ਪਾਲਿਆ ਤੇ ਉਸ ਨੇ ਜੂਝ ਕੇ ਪਿਉ ਦਾ ਰਾਜ ਵਾਪਸ ਲਿਆ । ਸੁਣ ਕੇ ਮਹਾਰਾਜ ਬੜੇ ਖੁਸ਼ ਹੋਏ ਤੇ ਗਉੜੀ ਦੀ ਵਾਰ ਨੂੰ ਗਾਉਣ ਦਾ ਹੁਕਮ ਕੀਤਾ
ਪਿਤਾ ਬੈਰ ਲੈ ਰਾਜ ਭਯੋ । ਸੁਨ ਤਿਨ ਵਾਰ ਗੁਰ ਮੁਦ ਬਯੋ । ਦੀਨ ਚੜਾਇ ਸੁ ਗਉੜੀ ਵਾਰ ਇਸ ਸੁਨ ਪਰ ਗਾਵੇ ਨਿਰਧਾਰ ।
ਜਿਵੇਂ ਟੁੰਡੇ ਅਸਰਾਜੇ ਨੇ ਆਪਣਾ ਧਰਮ ਪਾਲਿਆ । ਕਦੇ ਨਾ ਡੋਲਿਆ ਸਗੋਂ ਜਦ ਮਾਂ ਨੇ ਹੀ ਤੁਹਮਤ ਲਗਾ ਕੇ ਮਰਵਾਣਾ ਚਾਹਿਆ ਤਾਂ ਵੀ ਘਰ ਕੋਲ ਰਹਿਆ । ਜਲਾਦਾਂ ਨੇ ਤਰਸ ਖਾ ਕੇ ਇਕ ਹੱਥ ਵੱਢ ਦਿੱਤਾ ਤੇ ਜਾਨ ਬਖਸ਼ ਦਿਤੀ । ਆਪਣੇ ਧਰਮ ਕਰਮ ਨਾਲ ਰਾਜ ਪਾਇਆ ਤੇ ਜਦ ਪਿਉ ਦੇ ਰਾਜ ਵਿਚ ਕਾਲ ਪਿਆ ਤਾਂ ਪੁੱਜਕੇ ਮਦਦ ਪਹੁੰਚਾਈ । ਢਾਢੀਆਂ ਕੋਲੋਂ ਵਾਰ ਸੁਣਕੇ ਆਸਾ ਦੀ ਵਾਰ ਉਸ ਧੁਨ ਤੇ ਗਾਉਣ ਦਾ ਹੁਕਮ ਕੀਤਾ । ‘
ਵਾਰ ਅਨੰਦਸਰ ਸੁਨ ਗਈ । ਧੁੰਨ ਸੁ ਆਸਾ ਵਾਰ ਵਡਾਲੀ /
ਜਿਵੇਂ ਇਬਰਾਹੀਮ ਨੇ ਸਕੰਦਰ ਦੀ ਬੁਰੀ ਨਜ਼ਰ ਤੋਂ ਇਕ ਬ੍ਰਾਹਮਣ ਤੇ ਉਸ ਦੀ ਬਹੂ ਨੂੰ ਬਚਾਇਆ , ਉਸ ਦੀ ਜੁਰਅੱਤ ਦੀ ਵਾਰ ਢਾਢੀਆਂ ਸੁਣਾਈ ਤਾਂ ਮਹਾਰਾਜ ਨੇ ‘ ਗੁਜਰੀ ਦੀ ਵਾਰ` ਉਸ ਧੁਨ ’ ਤੇ ਗਾਉਣ ਦਾ ਹੁਕਮ ਕੀਤਾ । ਜਿਵੇਂ ਬਹਲੀਆਂ ਕੋਲੋਂ ਲੱਲਨ ਨੇ ਆਪਣਾ ਵਾਅਦਾ ਪੂਰਾ ਕਰਵਾਇਆ ਤਿਸ ਦੀ ਵਾਰ ਸੁਣ ਕੇ ‘ ਵਡਹੰਸ ਦੀ ਵਾਰ ਉਸ ਧੁੰਨ ਤੇ ਗਾਉਣ ਦਾ ਹੁਕਮ ਕੀਤਾ ।
ਧਰਮਿ ਬਹਾਦਰ . ਸੁਨ ਗੁਰ ਵਾਰ ਕੰਨ ਖਢਾਵਨ ਗ੍ਰੰਥ ਮੰਝਾਰ ਰਾਗ...
...
ਇਸ ਤਰਾਂ ਦਾ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਇਤਿਹਾਸ ਪੜ੍ਹਨ ਲਈ ਜਰੂਰ ਇੰਸਟਾਲ ਕਰੋ ਸਾਡੀ ਸਿੱਖਨਾਮਾ ਐਪ
