ਗੁਰੂ ਹਰਿਗੋਬਿੰਦ ਜੀ ਦੇ ਸਮੇਂ ਦੇ ਅਨੇਕਾਂ ਸਿੱਖਾਂ ਵਿਚੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕੁਝ ਕੁ ਨਿਕਟਵਰਤੀਆਂ ਦੇ ਨਾਂ ਤੇ ਕਰਮ ਇਸ ਸੂਚੀ ਵਿਚ ਦੇਣ ਦਾ ਯਤਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ।
ਭਾਈ ਗੁਰਦਾਸ ਜੀ ਨੇ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਉਚੇਚਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ ਹੈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਕੁਝ ਇਹ ਹਨ ।
ਭਾਈ ਦਰਗਾਹ ਭੰਡਾਰੀ ,
ਗੁਰੂ ਹਰਿਗੋਬਿੰਦ ਜੀ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਲਈ ਆਇਆ ਤਾਂ ਬੇਨਤੀ ਕੀਤੀ ਕਿ ਕ੍ਰਿਪਾ ਕਰਕੇ ਦੱਸੋ ਕਿ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਗਿਆਨ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਸਹੀ ਰਸਤੇ ‘ ਤੇ ਪਾਉਂਦਾ ਹੈ । ਮਨੁੱਖ ਕੀ ਵਤੀਰਾ ਅਪਣਾਏ ਕਿ ਮਨ ਨੀਵਾਂ ਹੋਏ ਤੇ ਸੱਚਾ ਗਿਆਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਏ । ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਫਰਮਾਇਆ ਕਿ ਕਿਸੇ ਦਾ ਦਿਲ ਨਹੀਂ ਦੁਖਾਣਾ । ਹਰ ਇਕ ਨਾਲ ਪ੍ਸੰਨਤਾ ਨਾਲ ਰਹਿਣਾ । ਇਹ ਹੀ ਗਿਆਨ ਦਾ ਮੂਲ ਹੈ ।
ਮੀਆਂ ਜਮਾਲ ਜੀ ,
ਮੀਆਂ ਜਮਾਲ ਨੇ ਜਦ ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਕੀਤੇ ਤਾਂ ਪੁੱਛਿਆ : ਮਹਾਰਾਜ , ਕ੍ਰਿਪਾ ਕਰਕੇ ਮੇਰੀ ਸ਼ੰਕਾ ਨਿਵਾਰਨ ਕਰੋ ਕਿ ਪ੍ਰਭੂ ਤਾਂ ਇਕ ਹੈ ਤੇ ਸਾਰੇ ਉਸ ਦੇ ਜਾਏ ਹਨ ; ਜੇ ਇਕ ਨੂੰ ਗਿਆਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਸਾਰੀ ਮਨੁੱਖਤਾ ਦਾ ਅਗਿਆਨ ਅੰਧੇਰਾ ਮਿਟ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਜਾਂਦਾ ?? ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਫ਼ਰਮਾਇਆ , “ ਅਕਾਸ਼ ਵਿਚ ਚੰਨ ਇਕ ਹੈ ਪਰ ਜਿਸ ਦਾ ਮਨ ਠਹਿਰਿਆ ਹੋਵੇ ਉਹ ਹੀ ਚੰਨ ਦੇਖ ਸਕਦਾ ਹੈ । ਬਸ ਮਨ ਠਹਿਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ ।
ਭਾਈ ਅਨੰਤਾ ਤੇ ਭਾਈ ਕੁਕੋ ਜੀ ,
ਭਾਈ ਅਨੰਤਾ ਤੇ ਭਾਈ ਕੁਕੋ ਜਦ ਗੁਰੂ ਹਰਿਗੋਬਿੰਦ ਜੀ ਦੀ ਸ਼ਰਨ ਵਿਚ ਆਏ ਤਾਂ ਅਰਦਾਸ ਕੀਤੀ ਕਿ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਇਹ ਮਿਹਰ ਕਰ ਦੱਸੋ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਕੜਾਹ ਪ੍ਰਸ਼ਾਦ ਨੂੰ ਹੀ ਨਿਰੋਲ ਪ੍ਰਸ਼ਾਦ ਕਿਉਂ ਪ੍ਰਵਾਨ ਕੀਤਾ ਹੈ ? ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਕਿਹਾ , ਜਿਵੇਂ ਕੜਾਹ ਵਿਚੋਂ ਕੋਈ ਸ਼ੈ , ਸੁੱਟਣ ਵਾਲੀ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ , ਸਾਰੀ ਹੀ ਛਕ ਲਈਦੀ ਹੈ , ਤਿਵੇਂ ਦੀਵਾਨ ਦੀ ਸਮਾਪਤੀ ਪਿੱਛੋਂ ਜਦ ਕੜਾਹ ਪ੍ਰਸ਼ਾਦ ਵਰਤਾਈਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਇਹ ਦਰਸਾਈਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜੋ ਗੁਰੂ ਉਪਦੇਸ਼ ਸੁਣਿਆ ਹੈ , ਉਸ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਗ੍ਰਹਿਣ ਕਰਕੇ ਜਾ ਰਹੇ ਹਾਂ । ਫਿਰ ਜਿਵੇਂ ਪਰਸ਼ਾਦ ਗਲ ਤੋਂ ਹੇਠਾਂ ਲੈ ਜਾਈਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਹੀ ਸਵਾਦ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ਤਿਵੇਂ ਉਪਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਜੀਵਨ ਵਿਚ ਢਾਲਾਂਗੇ ਤਾਂ ਹੀ ਅਸਰ ਕਰੇਗਾ ।
ਭਾਈ ਨਿਵਲ ਤੇ ਨਿਹਾਲੂ ਜੀ,
ਭਾਈ ਨਿਵਲ ਤੇ ਨਿਹਾਲੂ ਜੀ ਨੂੰ ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਸ਼ੁੱਧ ਵਿਚਾਰ ਕਰਨ ਨਾਲ ਹੀ ਗਿਆਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਜੋ ਗੁਰੂ ਦੇ ਹੁਕਮਾਂ ’ ਤੇ ਟੁਰਦਾ ਹੈ । ਜੀਵਨ ਮੁਕਤ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
ਭਾਈ ਤਖ਼ਤ ਧੀਰ ਜੀ ,
ਭਾਈ ਤਖ਼ਤ ਧੀਰ ਨੇ ਗੁਰੂ ਜੀ ਕੋਲੋਂ ਪੁੱਛਿਆ ਕਿ ਕੁਝ ਵਕਤਿਆਂ ਦੀਆਂ ਕਹੀਆਂ ਗੱਲਾਂ , ਸਿੱਖਿਆਵਾਂ ਤਾਂ ਬੜਾ ਅਸਰ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ । ਇਹ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ? ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਚੰਗਾ ਵਕਤਾ ਉਹ ਹੀ ਹੈ ਜੋ ਜਿਉਂ – ਜਿਉਂ ਕਥਾ ਕਰੇ ਤਿਉਂ – ਤਿਉਂ ਸਰੋਤਿਆਂ ਦੇ ਮਨ ਨੂੰ ਪ੍ਰੀਤ ਦਾ ਰੰਗ ਚੜ੍ਹਦਾ ਜਾਵੇ ।
ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਾ ਝੇਈ , ਪੰਮੂ ਪੂਰੀ ਜੀ ,
ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਾ ਝੇਈ ਜੀ ਪੰਮੂ ਪੁਰੀ ਗੁਰੂ ਹਰਿਗੋਬਿੰਦ ਜੀ ਦੀ ਸ਼ਰਨ ਆਏ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਪੁੱਛਿਆ ਕਿ ਜੀਵਨ ਮੁਕਤ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ , ਸਾਨੂੰ ਸਹੀ ਮਾਰਗ ਦੱਸੋ । ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਫ਼ਰਮਾਇਆ : ਗਿਆਨੀ ਪੁਰਖਾਂ ਤੋਂ ਗਿਆਨ ਹਾਸਲ ਕੀਤਿਆਂ ਮਿਲਦਾ ਹੈ ਤੇ ਸੰਸਾਰ ਵੱਲੋਂ ਮਰ ਜਾਈਦਾ ਹੈ । ਸੰਸਾਰ ਵੱਲੋਂ ਮਰਨ ਤੱਕ ਜੀਵਨ ਮੁਕਤ ਹੋ ਜਾਈਦਾ ਹੈ ।
ਭਾਈ ਧਿੰਗੜ ਤੇ ਮਦੂ ਜੀ ,
ਭਾਈ ਧਿੰਗੜ ਤੇ ਮਦੂ ਜੀ ਗੁਰੂ ਹਰਿਗੋਬਿੰਦ ਜੀ ਦੇ ਸ਼ਰਨ ਆ ਕੇ ਸੇਵਾ ਟਹਿਲ ਕਰਦੇ ਰਹਿੰਦੇ । ਲੱਕੜੀਆਂ ਚੀਰ ਕੇ ਚੌਕੀਆਂ ਤੇ ਮੰਜੇ ਬਣਾਂਦੇ ਤੇ ਸਿੱਖਾਂ ਦਾ ਜੋ ਕੰਮ ਹੁੰਦਾ ਕਰ ਦਿੰਦੇ । ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੇ ਬਚਨ ਵੀ ਸੁਣਦੇ ਰਹਿੰਦੇ । ਵਾਹਿਗੁਰੂ ਦਾ ਨਾਮ ਜਪਦਿਆਂ ਹੀ ਪ੍ਰਾਣ ਛੋੜੇ ।
ਭਾਈ ਬਨਵਾਲੀ ਤੇ ਪਰਸਰਾਮ ਜੀ,
ਇਹ ਦੋਵੇਂ ਵੈਦ ਸਨ ਤੇ ਸਿੱਖਾਂ ਦੀ ਸੇਵਾ ਬੜੇ ਮਨ ਨਾਲ ਕਰਦੇ । ਗੁਰੂ ਹਰਿਗੋਬਿੰਦ ਜੀ ਇਨ੍ਹਾਂ ਤੇ ਬੜੇ ਸੁੰਨ ਹੋਏ ।ਇਹਨਾ ਦੀ ਕਲਿਆਣ ਕੀਤੀ ਤੇ ਅਸ਼ੀਰਵਾਦ ਦਿੱਤਾ ।
ਭਾਈ ਤੀਰਥਾ ਜੀ ,
ਭਾਈ ਤੀਰਥਾ ਜੀ ਨੇ ਗੁਰੂ ਹਰਿਗੋਬਿੰਦ ਜੀ ਕੋਲੋਂ ਪੁੱਛਿਆ ਕਿ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸੰਸਾਰ ਵਿਚ ਰਹਿ ਕੇ ਨਾਮ ਜਪਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਗੁਰੂ ਹਰਿਗੋਬਿੰਦ ਜੀ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ‘ ਸੇਵਾ ਟਹਿਲ ਕਰਨ ਨਾਲ ਵਾਹਿਗੁਰੂ ਦੀ ਹਜ਼ੂਰੀ ਪ੍ਰਪਤ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ ।
ਭਾਈ ਹਰਿਦਾਸ ਸੁਇਨੀ ਜੀ ,
ਭਾਈ ਹਰਿਦਾਸ ਗਵਾਲੀਅਰ ਵਿਚ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ । ਸਭੁ ਸਿੱਖਾਂ ਦੀ ਸੇਵਾ ਬੜਾ ਮਨ ਲਗਾ ਕੇ ਕਰਦੇ ਸਨ । ਜੇਲ੍ਹ ਦੇ ਦਰੋਗਾ ਸਨ । ਗੁਰੂ ਹਰਿਗੋਬਿੰਦ ਜੀ ਜਦ ਗਵਾਲੀਅਰ ਵਿਖੇ ਬੰਦੀ ਪਾਏ ਗਏ ਤਾਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਪ੍ਰਵਾਹ ਕੀਤੇ ਬਗੈਰ ਪੂਰਾ ਖ਼ਿਆਲ ਰੱਖਿਆ । ਇਥੋਂ ਤੱਕ ਜਦੋਂ ਜ਼ਹਿਰ ਭਰਿਆ ਚੋਲਾ ‘ ਚੰਦੂ ਨੇ ਭੇਜਿਆ ਤਾਂ ਉਸ ਦਾ ਮੂੰਹ ਤੌੜ ਜਵਾਬ ਦਿੱਤਾ !
ਭਾਈ ਧੀਰੋ ਉਜੈਨੀ ਜੀ ,
ਭਾਈ ਧੀਰੋ ਉਜੈਨ ਦੇ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਸਨ । ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨਾਂ ਲਈ ਅੱਧੀ ਰਾਤ ਹੀ ਇਸ਼ਨਾਨ ਕਰਕੇ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਪੁੱਜਦੇ ਤੇ ਆਪ ਕੀਰਤਨ ਕਰਦੇ । ਫਿਰ ਜਦ ਰਬਾਬੀ ਆ ਜਾਂਦੇ ਤਾਂ ਆਪ ਬੈਠ ਕੇ ਕੀਰਤਨ ਸੁਣਦੇ ! ਮਹਾਰਾਜ ਨੇ ਪ੍ਰਸੰਨ ਹੋ ਕੇ ਨਾਮ ਦਾਨ ਦਿੱਤਾ ।
ਭਾਈ ਭਗਵਾਨ ਦਾਸ , ਭਾਈ ਬੋਦਲਾ ਜੀ ,
ਜਦ ਦੋਵੇਂ ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੀ ਸ਼ਰਨ ਆਏ ਤੇ ਆਖਿਆ , ਸਾਡਾ ਉਧਾਰ ਕਰੋ ਤਾਂ ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਉਪਦੇਸ਼ ਦਿੰਦੇ ਕਿਹਾ , “ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਵੇਲਾ , ਨਹੀਂ ਖੁੰਝਾਉਣਾ । ਗੁਰੂ ਦੀ ਬਾਣੀ ਦੀ ਚਰਚਾ ਕਰਕੇ ਫਿਰ ਆਪਣੇ ਕੰਮਾਂ ਨੂੰ ਜਾਣਾ । ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਵੇਲੇ ਦੀ ਵਡਿਆਈ ਦੱਸੀ ।
ਭਾਈ ਮਲਕ ਕਟਾਰੂ ਪ੍ਰਥੀਮਲ ਜਰਾਂਦੀ ,
ਗੁਰੂ ਹਰਿਗੋਬਿੰਦ ਜੀ ਨੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਵਹਿਮਾਂ , ਭਰਮਾਂ ਤੋਂ ਦੂਰ ਰਹਿਣ ਲਈ ਆਖਿਆ । ਵਹਿਮਾਂ ਵਿਚ ਨਾ ਪਇਆਂ ਸੱਚ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ।
ਭਾਈ ਭਿਖਾਰੀ ਭਾਬੜਾ ਜੀ ,
ਭਾਈ ਭਿਖਾਰੀ ਭਾਬੜਾ ਗੁਜਰਾਤ ਦੇ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਸਨ । ਰਜ਼ਾ ਵਿਚ ਸਦਾ ਰਾਜ਼ੀ ਰਹਿੰਦੇ । ਜਗਤ ਨੂੰ ਝੂਠਾ ਜਾਣ ਮੋਹ ਨਹੀਂ ਵਧਾਇਆ । ਗੁਰੂ ਹਰਿਗੋਬਿੰਦ ਜੀ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਗੁਰੂ – ਭਗਤੀ ’ ਤੇ ਪ੍ਰਸੰਨ ਹੋ ‘ ਸਿੱਖੀ ਦੀ ਮੂਰਤ ਕਿਹਾ । ਜਦ ਕੋਈ ਕਹਿੰਦਾ ਕਿ ਸਿੱਖ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਕਰਾਓ ਤਾਂ ਭਾਈ ਭਿਖਾਰੀ ਪਾਸ ਭੇਜਦੇ ।
ਮਈਆ ਲੰਬ ਜੀ,
ਮਈਆ ਲੰਬ ਨੂੰ ਸਾਧ ਸੰਗਤ ਦੀ ਮਹਿਮਾ ਸਮਝਾਈ । ਸੰਗਤ ਕੀਤਿਆਂ ਮਾੜੀਆਂ ਰੁਚੀਆਂ ਖ਼ਤਮ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ।
ਭਾਈ ਭਾਨਾ ਜੀ ,
ਭਾਈ ਭਾਨਾ ਜੀ ਪਰਾਗ ( ਅਲਾਹਾਬਾਦ ) ਦੇ ਵਸਨੀਕ ਸਨ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਇਕ ਵਾਰ ਗੁਰੂ ਹਰਿਗੋਬਿੰਦ ਜੀ ਕੋਲੋਂ ਪੁੱਛਿਆ ਕਿ ਜੇ ਵਾਰ – ਵਾਰ ਵਾਹਿਗੁਰੂ ਨੂੰ ਬੁਲਾਈਏ ਤਾਂ ਉਹ ਖਿਝ ਨਹੀਂ ਜਾਂਦਾ ਜਿਵੇਂ ਕਿਸੇ ਸੰਸਾਰੀ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਵਾਰ – ਵਾਰ ਬੁਲਾਈਏ ਤਾਂ ਉਹ ਨਰਾਜ਼ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਤਾਂ ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਕਿਹਾ – ਐਸਾ...

...

ਇਸ ਤਰਾਂ ਦਾ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਇਤਿਹਾਸ ਪੜ੍ਹਨ ਲਈ ਜਰੂਰ ਇੰਸਟਾਲ ਕਰੋ ਸਾਡੀ ਸਿੱਖਨਾਮਾ ਐਪ