ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਪੁਰਬ ਦੀਆਂ ਲੱਖ ਲੱਖ ਮੁਬਾਰਕਾਂ ਹੋਵਣ ਜੀ ਆਉ ਅੱਜ ਇਤਿਹਾਸ ਦਾ ਸੱਤਵਾ ਭਾਗ ਪੜੀਏ ਜੀ ।
ਭਾਗ 7
ਚੌਥੀ ਉਦਾਸੀ ( 1518-1522 )
ਵਜ਼ੀਰਾਬਾਦ,, ਰੋਹਤਾਸ , ਡੇਰਾ ਇਸਮਾਇਲ ਖਾਨ , ਸਖ਼ਰ , ਭਖਰ , ਰੋੜੀ , ਸ਼ਿਕਾਰ ਪੁਰ ,ਲੜਕਾਣਾ , ਹੈਦਰਾਬਾਦ , ਠਟਾ , ਕਰਾਚੀ, ਜੈਦਾ , ਮੱਕਾ ,ਮਦੀਨਾ , ਬਗਦਾਦ , ਬੁਖਾਰਾ , ਸਮਰਕੰਦ , ਕਾਬੁਲ , ਹਜ਼ਾਰਾ ਆਦਿ 1
ਮਰਦਾਨਾ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਅਗੇ ਬੇਨਤੀ ਕਰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਮੈਨੂੰ ਇਹ ਤਾਂ ਪਤਾ ਲਗ ਗਿਆ ਹੈ ਕੀ ਕੋਈ ਜਾਤ-ਪਾਤ ਉਂਚ-ਨੀਚ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ਪਰ ਮੈਂ ਮੁਸਲਮਾਨ ਦੇ ਘਰ ਪੈਦਾ ਹੋਇਆ ਹਾਂ ਮੱਕੇ ਜਾ ਕੇ ਹਜ ਕਰਨ ਦੀ ਇੱਛਾ ਹੈ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਮਰਦਾਨੇ ਦੀ ਇਛਾ ਪੂਰਤੀ ਲਈ ਮੱਕੇ ਜਾਣ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕਰ ਲਿਆ ।
ਹਾਜੀਆਂ ਦਾ ਭੇਸ ਬਣਾਕੇ , ਨੀਲੇ ਬਸਤਰ ਪਹਿਨੇ ਤੇ ਮਰਦਾਨੇ ਨੂੰ ਨਾਲ ਲੈਕੇ ਹਜ ਤੇ ਚਲ ਪਏ ਕੁਝ ਦੂਰ ਤਕ ਗਏ , ਹਾਜੀਆਂ ਨੇ ਦੇਖਿਆ ਨਾਨਕ ਅਖਾਂ ਮੀਟ ਕੇ ਬੈਠੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ , ਨਾ ਇਹ ਨਮਾਜ ਪੜਦੇ ਹਨ ਨਾ ਸਜਦਾ ਕਰਦੇ ਹਨ । ਧੁਪ ਬੜੀ ਤੇਜ ਤੇ ਗਰਮੀ ਵੀ ਅਤ ਦੀ ਸੀ ਪਰ ਓਹ ਦੇਖਦੇ ਹਨ ਕੀ ਬਦਲਾਂ ਦੀ ਛਾਂ ਕੇਵਲ ਨਾਨਕ ਦੇ ਸਿਰ ਤੇ ਉਸਦੇ ਨਾਲ ਨਾਲ ਚਲ ਰਹੀ ਹੈ । ਓਹ ਇਹ ਤਾ ਸਮਝ ਗਏ ਕੀ ਇਹ ਕੋਈ ਅਲਾਹੀ ਨੂਰ ਹੈ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਕੀ ਹਜ ਤੇ ਹਿੰਦੂ ਨੂੰ ਜਾਣ ਦੀ ਮਨਾਹੀ ਹੈ ਓਹ ਤੁਹਾਨੂੰ ਤਾਂ ਮਾਰ ਮੁਕਾ ਦੇਣਗੇ .ਨਾਲ ਸਾਨੂੰ ਵੀ ਸਜਾ ਦੇਣਗੇ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਉਥੋਂ ਹੀ ਜਥੇ ਤੋਂ ਅੱਲਗ ਹੋ ਗਏ ।
ਸੁਲਤਾਨਪੁਰ ਤੋ ਚਲਕੇ ਪਾਕਪਟਨ ਪਹੁੰਚੇ ਜਿਥੇ ਬਾਬਾ ਫਰੀਦ ਜੀ ਦਾ ਬੇਸੇਰਾ ਸੀ ਉਨਾਂ ਦੇ ਬਾਰਵੇਂ ਗੱਦੀ- ਨਸ਼ੀਨ ਇਬਰਾਹਿਮ ਫਰੀਦ ਨਾਲ ਮੁਲਾਕਾਤ ਹੋਈ । ਉਨ੍ਹਾ ਤੋਂ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਬਾਬਾ ਫਰੀਦ ਦੀ ਰਚਨਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਕੁਝ ਦਿਨ ਇਥੇ ਠਹਿਰ ਕੇ ਅਮ੍ਰਿਤ ਬਾਣੀ ਦਾ ਪ੍ਰਚਾਰ ਕੀਤਾ । ਇਥੇ ਸ਼ੇਖ ਇਬਰਾਹਿਮ ਨੇ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਯਾਦਗਾਰ ਬਨਵਾਈ ਜਿਸਦੀ ਦੀ ਨੀਹ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਕੋਲੋਂ ਹੀ ਰਖਵਾਈ ।
ਪਾਕਪਟਨ ਤੋ ਮੁਲਤਾਨ ਪੀਰ ਮਖਦੂਮ ਜੋ ਬਹਾਓਦੀਨ ਜਕਰੀਆ ਦਾ ਗਦੀ-ਨਸ਼ੀਨ ਸੀ ਇਨਾਂ ਨੇ ਹੀ ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਸੂਫ਼ੀ ਸਿਲਸਿਲਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਸੀ । ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਸੂਫੀਆਂ ਦੀ ਮਿਠੀ ਜ਼ੁਬਾਨ ਨੇ ਜਿਤਨੇ ਹਿੰਦੂ ਮੁਸਲਮਾਨ ਬਣਾਏ ਹਨ ਔਰੰਗਜੇਬ ਦੀ ਤਲਵਾਰ ਨਹੀਂ ਬਣਾ ਸਕੀ ਇਸਲਾਮ ਅੱਲਾ,ਖੁਦਾ ਨੂੰ ਗਾਓਣ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦਾ ,ਬੇਸ਼ਕ ਕੁਰਾਨ ਸ਼ਰੀਫ਼ , ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਤਰਹ ਲੈ ਵਿਚ ਪੜਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਕਵਾਲੀਆਂ ਤੇ ਧਾਰਮਿਕ ਗਾਇਨ ਸੂਫੀਆਂ ਨੇ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੇ ਇਨ੍ਹਾ ਨੂੰ ਅੰਤਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਸਿਧੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਈ ਸੂਫ਼ੀ ਮਤ ਵੀ ਇਸਲਾਮ ਦਾ ਹੀ ਹਿਸਾ ਸੀ । ਬਾਬਾ ਫਰੀਦ ਜੀ ਦੀ ਰਚਨਾ ਤੇ ਬੁਲੇ ਸ਼ਾਹ ਦੀਆਂ ਕਾਫੀਆਂ ਅਜ ਤਕ ਬੜੇ ਸੁਰ ਤੇ ਉਤਸ਼ਾਹ ਨਾਲ ਸੁਣੀਆਂ ਤੇ ਪੜੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆ । ਉਨ੍ਹਾ ਅੰਦਰੋਂ ਜੋ ਵੀ ਇਨਸਾਨੀ ਕਦਰਾਂ -ਕੀਮਤਾਂ ਦੇ ਖਿਲਾਫ਼ , ਅੰਤਰ ਆਤਮਾ ਦੀ ਅਵਾਜ਼ ਚੋਂ ਨਿਕਲਿਆ , ਸ਼ਬਦਾ ਵਿਚ ਪਰੋਕੇ ਰਖ ਦਿਤਾ ।
ਮੁਲਤਾਨ ਤੋ ਊਚ, ਦਿਓਗੜ ਜਿਥੇ ਅਬਦੁਲਾ ਬੁਖਾਰੀ ਨੂੰ ਮਿਲੇ ਦਿਓਗੜ ਤੋ ਲਖਪਤ ਜਿਸਦਾ ਨਾਂ ਬਦਲ ਕੇ ਬਸਤਾ ਬੰਦਾਰ ਰਖ ਦਿਤਾ ਗਿਆ ਸੀ । ਇਥੇ ਇਕ ਬ੍ਰਾਹਮਣ ਦੀ ਹਵੇਲੀ ਸੀ ਜਿਥੇ ਕੁਝ ਦਿਨ ਰਹੇ ਦੂਸਰੀ ਉਦਾਸੀ ਵਿਚ ਵੀ ਸ੍ਰੀ ਲੰਕਾ ਦੀ ਵਾਪਸੀ ਸਮੇ ਕੁਝ ਦਿਨ ਇਥੇ ਠਹਿਰੇ ਸੀ । ਇਹ ਇਲਾਕਾ ਬੰਦਰਗਾਹ ਹੋਣ ਦੇ ਕਾਰਨ ਆਰਥਿਕ ਮਹੱਤਤਾ ਦਾ ਕੇਂਦਰ ਸੀ । ਧਰਮ ਅਸਥਾਨ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਧਾਰਮਿਕ ਕੇਂਦਰ ਵੀ ਹੋ ਗਿਆ ਇਥੇ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਦੀਆਂ ਖੜਾਵਾਂ ਤੇ ਬਾਬਾ ਸ੍ਰੀ ਚੰਦ ਦੀਆਂ ਕੁਝ ਨਿਸ਼ਾਨੀਆਂ ਮੌਜੂਦ ਹਨ । ਇਥੇ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਹਿੰਦੂ ਸਿਧਾਂ, ਪੀਰਾਂ ਫਕੀਰਾਂ ਨਾਲ ਗੋਸ਼ਟੀਆਂ ਕੀਤੀਆਂ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਬਾਣੀ ਲੋਕ ਦੂਰ ਦੂਰ ਤੋ ਸੁਣਨ ਆਂਦੇ ਇਥੋਂ 20 ਮੀਲ ਦੂਰ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਯਾਦ ਵਿਚ ਸਰੋਵਰ ਵੀ ਬਣਵਾਇਆ ।
ਇਥੋਂ ਹਿੰਗਲਜ਼ ਮੰਦਿਰ ਜੋ ਹਿੰਦੂਆ ਦੀਆਂ ਸ਼ਕਤੀ ਦੇਵੀਆਂ ਵਿਚੋ ਇਕ ਦੇਵੀ ਦਾ ਮੰਦਿਰ ਸੀ, ਜਿਸਦੇ ਨਾਂ ਤੇ ਉਤਰੀ ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਕਈ ਮੰਦਿਰ ਸਨ । ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਹਿੰਦੂ ਹਰ ਸਾਲ ਇਥੇ ਦੇਵੀ ਦਰਸ਼ਨ ਕਰਨ ਲਈ ਆਓਂਦੇ ਹਿੰਗ੍ਲਾਜ਼ ਮੰਦਰ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਕਰਨ ਤੋ ਪਹਿਲੇ ਕੁਝ ਅਸਥਾਨਾ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਕਰਨੇ ਹੁੰਦੇ ਜਿਵੈਂ , ਗਣੇਸ਼ ਪੂਜਾ ਅਸਥਾਨ, ਮਾਤਾ ਕਾਲੀ ਮੰਦਿਰ, ਗੋਰਖ ਨਾਥ ਧੂਣੀ ,ਬ੍ਰਹਮ ਕੁੰਡ, ਤੀਰ ਕੁੰਡ, ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਖਰਾਓੰ, ਰਾਮ ਝਰੋਖਾ , ਅਖੋਰੀ ਪੂਜਾ ਆਦਿ ।
ਸੋਨ ਮਿਆਮੀ ਬੰਦਰਗਾਹ ਤੋਂ ਮਕੇ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ ਦਸੰਬਰ 1519 ਦੇ ਆਸ ਪਾਸ ਮਕੇ ਪਹੁੰਚੇ ਨੀਲੇ ਬਸਤਰ ਪਾਕੇ (ਇਹਰਾਮ) ਹਜ ਤੇ ਜਾਣ ਦੀ ਤਿਆਰੀ ਕਰ ਲਈ ਹਜ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਰਸਮ ਖਾਨੇ ਕਾਬਾ ਤੇ ਨਮਾਜ਼ ਪੜਨ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਇਰਦ ਗਿਰਦ ਚਕਰ ਕਟਣ ਨਾਲ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ । ਇਹ ਰਸਮ ਦਿਨ ਦੇ ਉਜਾਲੇ ਵਿਚ ਹੁੰਦੀ ਹੈ , ਰਾਤ ਨੂੰ ਇਹ ਜਗਹ ਹਾਜੀਆਂ ਦੇ ਸੌਣ ਵਾਸਤੇ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਇਥੇ ਗੈਰ ਮੁਸਲਮਾਨਾ ਦੇ ਜਾਣ ਦੀ ਮਨਾਹੀ ਹੈ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਇਥੇ ਮਕੇ ਵਲ ਪੈਰ ਕਰਕੇ ਲੇਟ ਗਏ ਜਿਸਦਾ ਮਤਲਬ ਸੀ , ਮੁਲਾਂ ਕਾਜੀਆਂ ਨੂੰ ਸਮਝਾਣਾ ਕੀ ਰਬ ਕਿਸੇ ਦਿਸ਼ਾ ਦਾ ਮੋਹਤਾਜ ਨਹੀਂ ਹੈ ,ਸਰਬ ਵਿਆਪਕ ਹੈ ਹਰ ਇਕ ਦੇ ਅੰਦਰ ਹੈ , ਕਿਸੇ ਜਾਤ, ਬਰਾਦਰੀ ,ਫਿਰਕੇ ਧਰਮ ਵਿਚ ਉਸ ਨੂੰ ਨਹੀ ਪਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ । ਸਿਰਫ ਸ਼ੁਭ ਅਮਲਾਂ ਰਾਹੀਂ ਹੀ ਉਸਨੂੰ ਪਾ ਸਕਦੇ ਹੋ ਕਾਜ਼ੀ , ਮੁਲਾਂ ਤੇ ਹਾਜੀਆਂ ਨੇ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਦੀਆਂ ਦਲੀਲਾਂ ਨੂੰ ਮੰਨਿਆ ਤੇ ਜਾਣ ਵੇਲੇ ਉਨ੍ਹਾ ਨੂੰ ਸਚ ਦੇ ਪੀਰ ਤੇ ਖੁਦਾ ਦੇ ਸਚੇ ਦਰਵੇਸ਼ ਕਿਹਾ , ਨਿਸ਼ਾਨੀ ਵੀ ਮੰਗੀ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਆਪਣੀ ਖੜਾਵਾਂ ਦਿਤੀਆਂ ।
ਹਜ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਲਈ ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਨੂੰ ਹਜ ਵਾਲੇ ਦਿਨ ਮੱਕੇ ਦੇ 7 ਚਕਰ ਕਟਣਾ , ਪਵਿਤਰ ਪਥਰ ਨੂੰ ਛੁਹਣਾ ਤੇ ਚੁੰਮਣਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਮੱਕੇ ਦੀ ਕਾਲੇ ਰੰਗ ਦੀ ਮਸਜਿਦ ਤੇ ਲਗਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ ਸਮਝਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕੀ ਇਹ ਗੋਲ ਪਥਰ ਵੀ ਖੁਦਾ ਦੇ ਘਰੋਂ ਕੁਰਾਨ ਮਜੀਦ ਦੇ ਨਾਲ ਆਇਆ ਸੀ ।
ਅਗਲੇ ਦਿਨ ਹਰ ਮੁਸਲਮਾਨ ਅਰਾਫਤ ਦੇ ਮੈਦਾਨ ਵਿਚ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਸਮਝਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕੀ ਇਥੇ ਖੜੇ ਹੋਕੇ ਹਜਰਤ ਮੁਹੰਮਦ ਨੇ ਖੁਦਾ ਨੂੰ ਇਸ ਜਗਹ ਨਮਾਜ਼ ਪੜਨ ਵਾਲਿਆਂ ਦੇ ਗੁਨਾਹ ਨੂੰ ਬਖਸ਼ਣ ਲਈ ਬੇਨਤੀ ਕੀਤੀ ਸੀ । ਅਰਾਫਤ ਤੋ ਮੀਨਾ ਜਿਥੇ ਸ਼ੈਤਾਨ ਨੇ ਹਜਰਤ ਇਬਰਾਹਿਮ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਬੇਟੇ ਦੀ ਕੁਰਬਾਨੀ ਦੇਣ ਲਈ ਬਹਿਕਾਇਆ ਸੀ । ਇਥੇ ਤਿੰਨ ਪਿਲਰ ਹਨ ਹਰ ਨਮਾਜ਼ੀ 21 ਠੀਕਰੀਆਂ 7-7 ਠੀਕਰੀਆਂ ਇਕ ਇਕ ਪਿਲਰ ਨੂੰ ਮਾਰਦੇ ਹਨ , ਜੋ ਕੀ ਸ਼ੈਤਾਨ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀਕ ਹਨ ਮਰਦ ਇਹ ਰਸਮਾਂ ਅਦਾ ਕਰਕੇ ਸਿਰ ਦੇ ਵਾਲ ਉਤਰਵਾ ਲੈਂਦੇ ਹਨ ਮੱਕੇ ਵਿਚ ਹਜ ਦੀ ਰਸਮ ਪੂਰੀ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।
ਹਾਜੀ ਇਥੋਂ ਮਦੀਨੇ ਵਲ ਚਾਲਾ ਪਾ ਲੈਂਦੇ ਹਨ ਹਾਜੀਆਂ ਨੇ 8 ਦਿਨ 40 ਨਮਾਜ਼ਾਂ ਪੜਨੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ । ਇਥੇ ਹਜ ਪੂਰਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜੇ ਇਹ ਸ਼ੁਕਰਵਾਰ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਇਸ ਨੂੰ ਅਕਬਰੀ ਹਜ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਮਰਦਾਨੇ ਨਾਲ ਬਾਬਾ ਨਾਨਕ ਮਦੀਨੇ ਨੂੰ ਚਲ ਪਏ ਮੱਕੇ ਅੰਦਰ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਮਾਨਤਾ ਹੋਣ ਲਗ ਪਈ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਹਾਜੀ ਉਨ੍ਹਾ ਦੇ ਸਾਥੀ ਪਾਂਧੀ ਬਣ ਗਏ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਇਹ ਯਾਤਰਾ ਪੈਦਲ ਹੀ ਤਹਿ ਕੀਤੀ ਮਦੀਨੇ ਵਿਚ ਮੁਹੰਮਦ ਸਾਹਿਬ ਦਾ ਅਕਾਲ ਚਲਾਣਾ ਹੋਇਆ ਸੀ ।
ਮਦੀਨੇ ਪਹੁੰਚ ਕੇ ਜਦ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਪਤਾ ਚਲਿਆ ਕੀ ਇਕ ਦਰਵੇਸ਼ ਇਸਲਾਮੀ ਸ਼ਰਾ ਦੇ ਉਲਟ ਪ੍ਰਚਾਰ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ ਤਾਂ ਓਹ ਗੁਸੇ ਵਿਚ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਨਾਲ ਸਵਾਲ ਜਵਾਬ ਕਰਨ ਲਗੇ ਪੁਛਣ ਲਗੇ ਕੀ ਬੰਦੇ ਤੂੰ ਕੋਣ ਹੈ ? ਨਾ ਮੈਂ ਹਿੰਦੂ ਨਾ ਮੁਸਲਮਾਨ ਖੁਦਾ ਦਾ ਬੰਦਾ ਹਾਂ, ਖਲਕਤ ਨੂੰ ਖਾਲ੍ਕ ਯਾਦ ਕਰਵਾ ਰਿਹਾਂ ਹਾਂ, ਮਜਹਬੀ ਈਰਖਾ, ਹੰਕਾਰ ,ਛੋੜਕੇ ਸ਼ੁਭ ਅਮਲ ਹੀ ਖੁਦਾ ਦਾ ਸਚਾ ਰਸਤਾ ਹੈ । ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਧਾਰਮਿਕ ਗਿਆਨ ਦੇ ਸਾਮਣੇ ਕੋਈ ਨਹੀਂ ਟਿਕ ਸਕਿਆ ਮੱਕੇ ਤੋ ਬਾਅਦ ਮਦੀਨਾ, ਬਗਦਾਦ ,ਫਿਰ ਯੋਰਪ ਦੇ ਕਈ ਟਾਪੂਆਂ ਤੇ ਗਏ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਨਾਲ ਕਈ ਪਾਂਧੀ ਐਸੇ ਵੀ ਸਨ ਜੋ ਮਰਦਾਨੇ ਵਾਂਗ ਬਾਬੇ ਨਾਨਕ ਦੇ ਰੰਗ ਵਿਚ ਰੰਗੇ ਗਏ ।
ਇਸ ਵਕਤ ਤਕ ਇਸਾਈ ਧਰਮ ਬਹੁਤ ਕਮਜੋਰ ਹੋ ਚੁਕਾ ਸੀ ਪਾਦਰੀਆਂ ਦੀ ਹਾਲਤ ਹਿੰਦੂਆਂ ਦੇ ਪੁਜਾਰੀ, ਮੁਲਾਂ ਕਾਜ਼ੀਆਂ ਨਾਲੋਂ ਵੀ ਮਾੜੀ ਸੀ । ਓਹ ਸਵਰਗ, ਨਰਕ ਦੇ ਮਾਫ਼ੀਨਾਮੇ ਵੇਚ ਵੇਚ ਕੇ ਜਨਤਾ ਨੂੰ ਗੁਮਰਾਹ ਕਰਦੇ ਤੇ ਲੁਟਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਵਹਿਮਾ ,ਭਰਮਾਂ ਵਿਚ ਪਾਕੇ ਧਰਮ ਦੇ ਨਾਂ ਤੇ ਜਨਤਾ ਨਾਲ , ਝੂਠ, ਧੋਖਾ ਤੇ ਬੇਈਮਾਨੀ ਕਰਦੇ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਪੋਪਾਂ ਤੇ ਪਾਦਰੀਆਂ ਨੂੰ ਮਿਲੇ ਤੇ ਸਚੇ ਰਾਹ ਦੇ ਚਲਣ ਦੀ ਸਿਖਿਆ ਦਿਤੀ । ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਪਾਦਰੀਆਂ ਨੇ ਬਾਬੇ ਨਾਨਕ ਨੂੰ ਰੁੜਵਾਦੀ ਦਾ ਪਿਟਾਰਾ ਕਿਹਾ , ਜਿਨ੍ਹਾ ਕਿਤਾਬਾਂ ਵਿਚ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਇਸ ਫੇਰੀ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਸੀ ਓਹ ਕਿਤਾਬਾਂ ਦੀ ਵਿਕਰੀ ਬੰਦ ਕਰਵਾ ਦਿਤੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮਾਰਟਿਨ ਲੂਥਰ ਨੇ ਇਸ ਸੁਧਾਰ ਦਾ ਜਿਮਾ ਲਿਆ ਜਿਸਦੇ ਫਲਸਰੂਪ ਇਸਾਈ ਧਰਮ 2 ਹਿਸਿਆਂ ਵਿਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ ਕੈਥੋਲਿਕ ਤੇ ਪ੍ਰੋਟੇਸਟੈਂਟ ।
ਇਸਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹਸਨ ਅਬਦਾਲ, ਕਈ ਥਾਵਾਂ ਤੋ ਹੁੰਦੇ ਵਾਪਸੀ ਤੇ ਓਹ ਏਮਨਾਬਾਦ ਗਏ ਤੇ ਭਾਈ ਲਾਲੋ ਕੋਲ ਠਹਿਰੇ ਉਨ੍ਹਾ ਨੂੰ ਸਮਝ ਆ ਚੁਕੀ ਸੀ ਕੀ ਬਾਬਰ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨ ਤੇ ਹਮਲਾ ਕਰਨ ਗਿਆ ਹੈ ਤੇ ਐਮਨਾਬਾਦ ਤੇ ਬਹੁਤ ਵਡੀ ਮੁਸੀਬਤ ਆਣ ਵਾਲੀ ਹੈ । ਕੁਝ ਚਿਰ ਮਗਰੋਂ ਬਾਬਰ ਦੀਆਂ ਫੌਜਾਂ ਮਾਰੋ ਮਾਰ ਕਰਦੀਆਂ ਸੈਦਪੁਰ ਵਿਚ ਆ ਗਈਆਂ ਬੜੀ ਲੁਟ ਮਾਰ ਕਟ ਵਡ ਹੋਈ । ਜਵਾਨ ਕੁੜੀਆਂ ਤੇ ਮੁੰਡਿਆਂ ਨੂੰ ਲੁਟ ਦਾ ਮਾਲ ਚੁਕਵਾ ਕੇ ਬਾਬਰ ਦੇ ਡੇਰੇ ਵਲ ਹਿਕਿਆ ਗਿਆ , ਜਿਸ ਵਿਚ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਵੀ ਸੀ । ਮਰਦਾਨੇ ਦੇ ਸਪੁਰਦ ਮੀਰ ਖਾਨ ਸੂਬੇਦਾਰ ਦਾ ਘੋੜਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਬਾਬਰ ਨੇ ਸਭ ਨੂੰ ਕੈਦ ਕਰ ਲਿਆ ਤੇ ਚਕੀ ਪੀਸਣ ਤੇ ਲਗਾ ਦਿਤਾ । ਬਾਬੇ ਨਾਨਕ ਚਕੀ ਪੀਸਣ ਦੇ ਨਾਲ ਨਾਲ ਆਪਣੀ ਮਿਠੀ ਅਵਾਜ਼ ਵਿਚ ਕੀਰਤਨ ਵੀ ਕਰਦੇ ਜਦ ਬਾਬਰ ਦੇ ਆਦਮੀਆਂ ਨੇ ਬਾਬਰ ਨੂੰ ਇਸ ਸੂਫੀ ਫਕੀਰ ਬਾਰੇ ਦਸਿਆ ਤਾਂ ਓਹ ਖੁਦ ਦਰਸ਼ਨ ਕਰਨ ਆਇਆ ਤੇ ਭੁਲ ਬਖਸ਼ਾਈ ਤੇ ਬਾਬੇ ਨਾਨਕ ਨਾਲ ਸਾਰੇ ਕੈਦੀਆਂ ਨੂੰ ਰਿਹਾ ਕਰ ਦਿਤਾ ।
ਉਦਾਸੀਆਂ ਮਗਰੋਂ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਕਰਤਾਰ ਪੁਰ ਵਿਚ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਦੇ ਆਖਿਰੀ ਪੜਾਵ ਅੰਦਰ ਦਾਖਲ ਹੁੰਦਿਆਂ ਖੇਤੀ ਵਰਗੀ ਕਠਿਨ ਘਾਲਣਾ ਘਾਲ ਕੇ ਤੇ ਆਪਣੇ ਉਮਰ ਭਰ ਪ੍ਰਚਾਰੇ ਗੁਰਮਤਿ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਨੂੰ ਅਮਲੀ ਰੂਪ ਵਿਚ ਲਿਆ ਕੇ ਦੁਨੀਆਂ ਦੇ ਸਾਮਣੇ ਰਖਿਆ ਇਹ ਇਲਾਕਾ ਥੋੜਾ ਪਛੜਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ । ਭਾਈ ਅਜਿਤਾ ਰੰਧਾਵਾ , ਭਾਈ ਦੋਦਾ ਤੇ ਭਾਈ ਕਰੋੜੀ ਮਲ ਤਿੰਨ ਸਿਖਾ ਦੀ ਮਦਤ ਨਾਲ ਇਸ ਨੂੰ ਮੁੜ ਵਸਾਇਆ ਗਿਆ । ਧਰਮਸਾਲ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ ਜਿਥੇ ਸਵੇਰੇ ਸ਼ਾਮ ਕੀਰਤਨ ਹੁੰਦਾ ਲੰਗਰ ਪ੍ਰਥਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ ਜਿਥੇ ਹਰ ਕੋਈ ਊਚ-ਨੀਚ,ਗਰੀਬ ਅਮੀਰ, ਰਾਜਾ ਰੰਕ ਇਕਠੇ ਭੋਜਨ ਛਕਦੇ ।
–ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਇਤਨੀ ਉਚੀ- ਸੂਚੀ ਤੇ ਵਿਸ਼ਾਲ ਸੀ ਜਿਥੇ ਆਮ ਪਧਰ ਵਾਲਾ ਮਨੁਖ ਨਹੀਂ ਪਹੁੰਚ ਸਕਿਆ । ਉਨਾ ਨੇ ਇਸ ਪੂਰੀ ਸ਼੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਨੂੰ ਇਕ ਪਰਿਵਾਰ ਦਾ ਰੂਪ ਦਿਤਾ, ਜਿਥੇ ਪਵਨ ਗੁਰੂ, ਪਾਣੀ ਪਿਤਾ , ਧਰਤੀ ਮਾਤਾ , ਦਿਨ ਰਾਤ ਦੋਨੋ ਦਾਈ ਦਾਇਆ ਜਿਸਦੀ ਗੋਦ ਵਿਚ...

...

ਇਸ ਤਰਾਂ ਦਾ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਇਤਿਹਾਸ ਪੜ੍ਹਨ ਲਈ ਜਰੂਰ ਇੰਸਟਾਲ ਕਰੋ ਸਾਡੀ ਸਿੱਖਨਾਮਾ ਐਪ