ਨਾਨਕਾ ਮੇਲ (1960-1970 )
ਪਹਿਲੇ ਵਟਣੇ ਤੋਂ ਅਗਲੇ ਦਿਨ, ਜਾਣੀ ਵਿਆਹ ਤੋਂ ਠੀਕ ਦੋ ਦਿਨ ਪਹਿਲਾ ਪਰੋਣੇ ਆਉਣੇ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਸਨ । ਸਭ ਤੋਂ ਜਿਆਦਾ ਚਾਅ ਨਾਨਕਾ ਮੇਲ ਆਉਣ ਦਾ ਹੁੰਦਾ ਸੀ । ਨਾਨਕੇ ਮੇਲ ਵਿੱਚ ਵਿਆਂਹਦੜ ਦੀ ਮਾਤਾ ਜੀ ਦਾ ਪੂਰਾ ਪੇਕੇ ਪਿੰਡ ਆਉਦਾ ਸੀ । ਨਾਨਕਾ ਮੇਲ ਪਿੰਡ ਤੇ ਵਸੀਵੇ ਤੋਂ ਗਾਉਦਾ ਤੇ ਨੱਚਦਾ ਆਉਦਾ ਹੁੰਦਾ ਸੀ । ਜਦ ਗੱਡੀਆਂ ਨਹੀਂ ਸਨ ਤਾ ਰੇੜੀ ਤੇ ਗੱਡੇ ਤੇ ਬੈਠ ਨਾਨਕ ਮੇਲ ਆਉਦਾ ਸੀ । ਬਲਦਾਂ ਤੇ ਖ਼ਾਸ ਫੁਲਕਾਰੀਆ ਝੁੱਲਾ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਦਿਤੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਸਨ ਤਾਂ ਜੋ ਪਤਾ ਲੱਗ ਸਕੇ ਅਸੀਂ ਨਾਨਕ ਮੇਲ ਲੈਕੇ ਚੱਲੇ ਹਾਂ । ਬਲਦਾਂ ਦੇ ਗਲਾ ਵਿੱਚ ਘੁੰਗਰੂ ਪਾਏ ਜਾਂਦੇ ਸਨ ਤਾਂ ਜੋ ਸ਼ਣ ਸ਼ਣ ਉੱਚੀ ਹੋਵੇ ।
ਮਾਮੇ-ਮਾਮੀ ਨੇ ਹੱਥ ਫ਼ੜਿਆ ਹੁੰਦਾ ਹੁੰਦਾ ਸੀ ਤਾਂ ਜੋ ਪਤਾ ਲੱਗ ਸਕੇ ਕਿ ਏ ਜ਼ਿਆਦਾ ਖਾਸ ਹਨ । ਵਿਆਂਹਦੜ ਦੀ ਮਾਤਾ ਆਪਣੇ ਪੇਕਿਆਂ ਨੂੰ ਵੇਖ ਕੇ ਫੂਲੀ ਨਹੀਂ ਸੀ ਸਮਾਉਂਦੀ । ਉਹ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਗਨ ਕਰਕੇ ਗਲ਼ਵੱਕੜੀ ਪਾ ਕੇ ਮਿਲਦੀ ਸੀ । ਪੇਕੇ ਪਿੰਡ ਤੋਂ ਆਇਆ ਭਰਜਾਈਆਂ ਦੇ ਪੱਲੇ ਵਿੱਚ ਠੂਠੀ , ਗੁਲਗੁਲੇ , ਚਾਵਲ , ਗੂੜ੍ਹ ਅਤੇ ਪੈਸੇ ਪਾਕੇ ਅੰਦਰ ਵਾੜਦੀ ਸੀ । ਇਸ ਰਸਮ ਵੇਲੇ ਨਾਨਕੇ ਦਾਦਕੇ ਇਕ ਦੂਜੇ ਨੂੰ ਸੁਹਾਗ ਦੇ ਗੀਤਾਂ ਵਿੱਚ ਮਿਹਣੇ ਤਾਨੇ ਵੀ ਦਿੰਦੇ ਹੁੰਦੇ ਸਨ. ਸ਼ਾਮ ਵੇਲੇ ਨਾਨਕੀ ਸ਼ੱਕ ਰੱਖੀ ਜਾਂਦੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ ।
ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਵਿਆਂਹਦੜ ਦੇ ਨਾਨਕੇ ਬਿਸਤਰੇ , ਪਲੰਘ , ਬਰਤਨ , ਕੱਪੜੇ...
ਅਤੇ ਗਹਿਣੇ ਅਤੇ ਪੈਸੇ ਰੱਖਦੇ ਸਨ । ਵਿਆਦੜ ਦਾ ਪਿਤਾ ਪੰਚਾਇਤ ਦੀ ਮਨਜ਼ੂਰੀ ਨਾਲ ਏ ਸਾਰਾ ਸਮਾਨ ਆਪਣੀ ਝੋਲੀ ਪਵਾਕੇ ਮੱਥਾ ਟੇਕਦਾ ਸੀ ।ਨਾਨਕਿਆਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮਾਸੀ , ਭੂਆ , ਚਾਚਾ , ਤਾਇਆ ਅਤੇ ਹੋਰ ਖਾਸ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰ ਆਪਣਾ ਤੋਹਫ਼ਾ ਰੱਖਦੇ ਸਨ । ਪਿੰਡ ਦੀ ਪੰਚਾਇਤ ਸਾਰਾ ਸਮਾਨ ਲਿਖਦੀ ਹੁੰਦੀ ਸੀ । ਨਾਨਕੀ ਸ਼ੱਕ ਵਿੱਚ ਆਏ ਪਤਵੰਤੇ ਸੱਜਣ ਵਿਆਂਹਦੜ ਦੇ ਪਿਤਾ ਦੀ ਜਾਣੀ ਆਪਣੇ ਜਵਾਈ ਦੀ ਸਿਫਤ ਕਰਦੇ ਹੁੰਦੇ ਸਨ । ਪਿੰਡ ਦੀ ਪੰਚਾਇਤ ਵਿੱਚ ਬੈਠੇ ਪਤਵੰਤੇ ਸੱਜਣ ਵਿਆਂਹਦੜ ਦੀ ਮਾਤਾ ਜੀ ਦੀ ਸਿਫਤ ਸਲਾਹ ਨਾਨਕੀ ਸ਼ੱਕ ਵਾਲੀਆਂ ਨੂੰ ਸੁਣਾਉਂਦੇ ਹੁੰਦੇ ਸਨ । ਇਸ ਤਰਾਂ ਵਿਆਂਹਦੜ ਦੇ ਨਾਨਕੇ-ਦਾਦਕੇ ਆਪਸ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਪਿਆਰ ਸਤਿਕਾਰ ਨਾਲ ਰਸਮਾ ਨਿਭਾਉਦੇ ਸਨ । ਨਾਨਕਿਆਂ ਵਲੋਂ ਪਿੰਡ ਦੇ ਸਰਪੰਚ ਨੂੰ ਅਤੇ ਲੰਬੜਦਾਰ ਨੂੰ ਪੱਗੜੀ ਦੇਕੇ ਸਨਮਾਨ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ । ਨਾਨਕਿਆਂ ਵਲੋਂ ਨਾਈ ਨੂੰ ਸ਼ਗਨ ਕਰਾਈ ਦੇ ਕੱਪੜੇ ਸ਼ਗਨ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਦਿੱਤੇ ਜਾਂਦੇ ਸਨ । ਏਸੇ ਤਰਾਂ ਝੀਰ ਨੂੰ ਜੂਠ ਧੁਆਈ ਦੇ ਕੱਪੜੇ ਸ਼ਗਨ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਦਿੱਤੇ ਜਾਂਦੇ ਸਨ । ਭਾਵੇ ਅੱਜ ਬਹੁਤ ਕੁਝ ਬਦਲ ਚੁੱਕਾ ਹੈ ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਵੀ ਕਿਤੇ ਨਾ ਕਿਤੇ ਬਦਲ ਲਿਆ ਹੈ, ਫੇਰ ਵੀ ਸਾਨੂੰ ਉਹ ਪੁਰਾਣੀਆਂ ਰਸਮਾਂ ਯਾਦ ਆਉਂਦੀਆਂ ਹਨ।
ਸਰਬਜੀਤ
ਦੇਨੋਵਾਲ ਕਲਾਂ
