ਇਹ ਗੱਲ 1947 ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਦੀ ਹੈ। ਮੁਲਤਾਨ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਘੁੱਗ ਵਸਦੇ ਕਸਬੇ ਖਾਨੇਵਾਲ ਦਾ ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਚੱਕ ਨੰਬਰ 17 ਦੀ । ਇਸ ਪਿੰਡ ਦਾ ਇੱਕ ਹਰਿਆ ਭਰਿਆ ਪਰਿਵਾਰ ਜਿੰਨਾ ਦੇ ਪੁਰਖਿਆਂ ਦੀ ਮਿਹਨਤ ਨੇ ਇਸ ਉਜਾੜ ਬੀਆਬਾਨ ਬਾਰ ਦੇ ਇਲਾਕੇ ਨੂੰ ਇੱਕ ਖੁਸ਼ਹਾਲ ਇਲਾਕੇ ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਦਿੱਤਾ। ਉਹਨਾਂ ਲਈ ਹੁਣ ਇਹ ਹੀ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਕਰਮ ਭੂਮੀ ਸੀ। ਸ੍ਰ ਇੰਦਰ ਸਿੰਘ ਦਾ
ਸਾਰਾ ਪਰਿਵਾਰ ਇਕੱਠਾ ਰਹਿੰਦਾ ਸੀ। ਕੋਈ ਤੇਰ ਮੇਰ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਇੱਕ ਹੀ ਚੁੱਲ੍ਹੇ ਚੌਂਕੇ ਵਿੱਚ ਬਹਿ ਕੇ ਰੋਟੀ ਖਾ ਕੇ ਸਾਰੇ ਆਪਣੇ ਆਪਣੇ ਕੰਮਾਂ ਕਾਰਾਂ ਲਈ ਚਲੇ ਜਾਂਦੇ। ਮਿਹਨਤ ਕਰਦੇ ਕਰਦੇ ਮੁਰੱਬਿਆਂ ਦੇ ਮਾਲਕ ਬਣ ਗਏ। ਘਰ ਵਿੱਚ ਘੋੜੇ, ਬਲਦ, ਮੱਝਾਂ ਗਾਵਾਂ ਗੱਲ ਕਿ ਸਾਰਾ ਕੁਝ ਵਧੀਆ ਸੀ।
ਫੇਰ ਘਰ ਦੇ ਛੋਟੇ ਪੁੱਤਰ ਸਾਧੂ ਸਿੰਘ ਦੀ ਨੌਕਰੀ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਹਕੂਮਤ ਵੇਲੇ ਪੁਲਿਸ ਵਿਭਾਗ ਵਿੱਚ ਲੱਗ ਗਈ। ਹੌਲੀ ਹੌਲੀ ਤਰੱਕੀ ਕਰਦੇ 1947 ਵੇਲੇ ਉਹ ਮੁਲਤਾਨ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਥਾਣੇਦਾਰ ਲੱਗ ਗਏ।
ਫੇਰ ਸਮਾਂ ਆਇਆ 14,15 ਅਗਸਤ ਦਾ .. ਇੱਕ ਲਕੀਰ ਨੇ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿਚ ਵੰਡ ਦਿੱਤਾ। ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਮਜ਼ਹਬ ਦੇ ਆਧਾਰ ਤੇ ਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਛੱਡ ਜਾਣ ਲਈ ਕਿਹਾ ਗਿਆ। ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਕੁਝ ਸੋਚਣ ਸਮਝਣ ਦਾ ਸਮਾਂ ਮਿਲਦਾ … ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਦੋਨਾਂ ਪਾਸਿਆਂ ਤੋਂ ਹੀ ਚੱਲੀ ਕਤਲੋਗਾਰਦ ਦੀ ਹਨੇਰੀ ਨੇ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ … ਘਰਾਂ ਦੇ ਘਰ… ਪਿੰਡਾਂ ਦੇ ਪਿੰਡ ਤੇ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਉਜਾੜ ਦਿੱਤੇ।
ਪਰ ਇਸ ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ ਲੱਗਦਾ ਸੀ ਕਿ ਸਾਡੇ ਨਾਲ ਅਜਿਹਾ ਸਲੂਕ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦਾ ਕਿਉਂਕਿ ਇੱਕ ਤੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦਾ ਪੁੱਤਰ ਥਾਣੇਦਾਰ ਲੱਗਾ ਸੀ ਤੇ ਦੂਜਾ ਪਿੰਡ ਦੇ ਮੁਸਲਮਾਨ ਕਈ ਪੀੜ੍ਹੀਆਂ ਤੋਂ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਘਰ ਅਤੇ ਖੇਤਾਂ ਵਿੱਚ ਕੰਮੀਂ ਲੱਗੇ ਸਨ।
ਰੌਲੇ ਰੱਪਿਆਂ ਵਿੱਚ ਅਗਸਤ ਦਾ ਮਹੀਨਾ ਲੰਘ ਗਿਆ। ਘਰ ਦੀਆਂ ਕੁਝ ਬੱਚੀਆਂ ਤੇ ਬਜ਼ੁਰਗ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰਾ ਦੇ ਕਹਿਣ ਤੇ ਕੁਝ ਸਮੇਂ ਲਈ ਭਾਰਤ ਭੇਜ ਦਿੱਤਾ। ਪਰ ਹਾਲੇ ਵੀ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਉਥੇ ਹੀ ਰਹਿ ਰਹੇ ਸਨ। ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਲੱਗਦਾ ਸੀ ਕਿ ਉਹ ਕਿਸੇ ਵੀ ਹਾਲਤ ਦਾ ਮੁਕਾਬਲਾ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਪਰ ਫੇਰ ਉਹ ਮਾੜਾ ਸਮਾਂ ਆਇਆ … ਪਿੰਡ ਦੇ ਇਕ ਹੋਰ ਜੱਟ ਸਿੱਖ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨਾਲ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਲੜਾਈ ਨੇ ਭਿਆਨਕ ਰੂਪ ਧਾਰਨ ਕਰ ਲਿਆ। ਥਾਣੇਦਾਰ ਭਰਾ ਨੂੰ ਵਾਪਸ ਬੁਲਾ ਲਿਆ ਗਿਆ। ਰਾਜ਼ੀਨਾਮਾ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵੀ ਉਸ ਪਰਿਵਾਰ ਨੇ ਦੁਸ਼ਮਣੀ ਨਿਭਾਈ। ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਹੱਥ ਇਸ ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ ਹਮਲੇ ਬਾਰੇ ਦੱਸਣ ਵਾਲਾ ਰੁੱਕਾ ਆ ਗਿਆ ਤੇ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਪਤਾ ਲੱਗ ਗਿਆ ਕਿ ਪਿੰਡ ਤੇ ਹਮਲਾ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਪਰ ਇਸ ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ ਆਗਾਹ ਕਰਨ ਦੀ ਬਜਾਏ ਉਹ ਰਾਤੋਂ ਰਾਤ ਪਿੰਡ ਛੱਡ ਗਏ। ਜਦੋਂ ਪਤਾ ਲੱਗਾ ਤਾਂ ਦੋਨੋਂ ਭਰਾਵਾਂ ਨੇ ਵੀ ਪਰਿਵਾਰ ਸਮੇਤ ਨਾਲ ਵਾਲੇ ਚੱਕ ਨੰਬਰ 16 ਜਾਣ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ। ਔਰਤਾਂ ਤੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਘਰ ਵਿੱਚ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ।
ਘਰ ਦੇ ਦੋਨੋਂ ਪੁੱਤਰ ਆਪਣੇ ਲਾਇਸੰਸੀ ਹਥਿਆਰਾਂ ਨਾਲ ਲੈਸ ਹੋ ਕੇ ਭੀੜ ਤੋਂ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਨੂੰ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਗੁਰੂਦਵਾਰੇ ਉਪਰ ਚੜ੍ਹ ਕੇ ਮੁਕਾਬਲਾ ਕਰਨ ਲੱਗ ਪਏ। ਇਹ ਮੁਕਾਬਲਾ ਬਹੁਤ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਚਲਦਾ ਰਿਹਾ। ਭੀੜ ਵਿੱਚ ਕਿਸੇ ਦੀ ਅੱਗੇ ਵਧਣ ਦੀ ਹਿੰਮਤ ਨਾ ਹੋਈ। ਬਲੋਚਾਂ ਦੀ ਫੌਜ ਵੀ ਆ ਗਈ ਪਰ ਉਹ ਵੀ ਭੀੜ ਦਾ ਸਾਥ ਦੇਣ ਲਈ। ਆਖਿਰ ਤੇ ਵੱਡੇ ਭਰਾ ਨੂੰ ਗੋਲੀ ਲੱਗੀ। ਛੱਤ ਤੋਂ ਥੱਲੇ ਅੱਗ ਲਾ ਦਿੱਤੀ ਗਈ .. ਗੋਲੀਆਂ ਵੀ ਖ਼ਤਮ ਹੋ ਰਹੀਆਂ ਸਨ। ਆਖਿਰ ਤੇ ਜ਼ਿੰਦਾ ਕਿਸੇ ਦੇ ਹੱਥ...

...

ਹੋਰ ਕਹਾਣੀਆਂ ਪੜ੍ਹਨ ਲਈ ਜਰੂਰ ਇੰਸਟਾਲ ਕਰੋ ਸਾਡੀ ਪੰਜਾਬੀ ਕਹਾਣੀਆਂ ਐਪ