ਜਿਉਂ ਹੀ ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ ਮੈਂ ਰੇੜੀ ਤੇ ਪੱਠੇ ਲੈਣ ਲਈ ਨਿਕਲਿਆ ਤਾਂ ਪਿੰਡ ਦੀ ਫਿਰਨੀ ਤੇ ਮੈਨੂੰ ਗੁਆਢੋਂ ਮੇਰੀ ਭਰਜਾਈ ਤੁਰੀ ਆਉਂਦੀ ਟੱਕਰੀ ਤੇ ਉਸਨੇ ਤੁਰੀ ਆਉਂਦੀ ਨੇ ਠਾਹ ਸੋਟਾ ਮਾਰਿਆ ,ਆਹ ਮਾਸਟਰਾ ਤੈਨੂੰ ਕੀ ਮੁਸੀਬਤ ਪੈ ਗਈ ਪੱਠਿਆਂ ਦੀ? ਮੇਰੇ ਮਨ ਵਿੱਚ ਤੁਰੰਤ ਇਹ ਖਿਆਲ ਆਇਆ ਕਿ ਮਾਸਟਰ ਵੀ ਇਸੇ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਪ੍ਰਾਣੀ ਹਨ, ਹੋਰ ਕਿਹੜਾ ਉਹ ਅਰਸ਼ ਤੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਪਰ ਫਿਰ ਮੈਂ ਧੀਰਜ ਨਾਲ ਸੋਚਿਆ ਕਿ ਲੋਕ ਮਨਾਂ ਵਿੱਚ ਇਹ ਖਿਆਲ ਘਰ ਕਰ ਚੁੱਕਿਆ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਧੰਦਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਕੇਵਲ ਪੜਾਉਣ ਦਾ ਹੀ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਨ ,ਬਾਕੀ ਕੰਮ ਹੋਰ ਦੁਨੀਆਦਾਰਾਂ ਲਈ ਹਨ। ਨਾਲੇ ਲੋਕ ਇਸ ਕਿੱਤੇ ਵਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਥੋੜਾ ਕੰਜੂਸ ਐਂਵੇਂ ਹੀ ਕਹਿ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਮੈਂ ਵੀ ਥੋੜੀ ਦੂਰ ਅੱਗੇ ਜਾ ਕੇ ਭਰਜਾਈ ਨੂੰ ਵਿਅੰਗਆਤਮਿਕ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਤਾਹਨਾ ਮਾਰਿਆ ਕਿ ਭਲਾਂ ਦੱਸ ਖਾਂਹ ਭਰਜਾਈਏ! ਤੂੰ ਕਿਹੜਾ ਧਰਮਰਾਜ ਤੋਂ ਸਿੱਖਿਆ ਲਈ ਹੈ? ਤੈਨੂੰ ਤੇ ਸਾਰੇ ਸਮਾਜ ਨੂੰ ਸਹੀ ਦਿਸਾ ਦੇਣ ਵਾਲਾ ਇੱਕ ਅਧਿਆਪਕ ਹੀ ਹੈ। ਇੱਕ ਗੱਲ ਤੈਨੂੰ ਭਰਜਾਈ ਜੀ ਮੈਂ ਹੋਰ ਦੱਸਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਜੇ ਇਸ ਦੁਨੀਆ ਤੇ ਅਧਿਆਪਕ ਆਪ ਕੰਮ ਕਰਨ ਦੀ ਉਦਾਹਰਣ ਪੇਸ਼ ਨਾ ਕਰਨ ਤਾਂ ਇਹ ਦੁਨੀਆਂ ਵਿਹਲੜਾਂ ਤੇ ਕੰਮਚੋਰਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਗ੍ਰਹਿ ਬਣ ਜਾਵੇ। ਆਹ,ਜਿਹੜੇ ਬਹੁਤੇ ਲੋਕ ਮਾੜੀਆਂ ਅਲਾਮਤਾਂ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੋ ਚੁੱਕੇ ਹਨ, ਇਹ ਵੀ ਕਿਸੇ ਨਾ ਕਿਸੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਮਾਸਟਰਾ ਤੋਂ ਬਾਗੀ ਹੋਏ ਟੋਲੇ ਹਨ। ਜੇਕਰ ਇਹ ਵੀ ਆਪਣੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਉਸਤਾਦਾਂ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਤੇ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਚੱਲਦੇ ਹੁੰਦੇ ਤਾਂ ਅੱਜ ਧਰਤੀ ਤੇ ਸਵਰਗ ਹੁੰਦਾ ਤੇ ਆਹ ਨਸ਼ਿਆਂ ਨਾਲ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਦਾ ਬੁਰਾ ਹਾਲ ਨਾ ਹੁੰਦਾ। ਤੁਸੀਂ ਵੀ ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਸਾਡੀਆਂ ਮਿਸਾਲਾਂ ਦਿਆ ਕਰੋ ਤਾਂ ਕਿ ਤੁਹਾਡੇ ਬੱਚੇ ਵੀ ਪੜਨ ਦੇ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰਿਆ ਕਰਨ। ਅੱਛਾ, ਮਾਸਟਰ ਜੀ ਮੈਂ ਤਾਂ ਕਦੇ ਇਹ ਸੋਚਿਆ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸੀ ਪਰ ਗੱਲਾਂ ਤੇਰੀਆਂ ਸੌ ਆਨੇ ਸੱਚੀਆਂ ਹਨ। ਰੱਬ ਤੇਰੀ ਉਮਰ ਲੰਮੀ ਕਰੇ ਵੇ ਜਿਉਣ ਜੋਗਿਆ ਤੇ ਕਾਹਲੀ-ਕਾਹਲੀ ਉਹ ਖੁਸ਼ੀ-ਖ਼ੁਸ਼ੀ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਘਰ ਤੁਰ ਗਈ ਜਿਵੇਂ ਉਸਨੂੰ ਬ੍ਰਹਮ ਗਿਆਨ ਪਰਾਪਤ ਹੋ ਗਿਆ ਹੋਵੇ।
ਸਰਬਜੀਤ ਸਿੰਘ ਜਿਉਣ ਵਾਲਾ, ਫਰੀਦਕੋਟ
ਮੋਬਾਇਲ –9464412761

ਇਕ ਵਾਰ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਕਿਸੇ ਪਿੰਡ ਵਿਚ ਜਾਂਦੇ ਸਨ ਜਿੱਥੇ ਕਿਸੇ ਪੀਰ ਦਾ ਡੇਰਾ ਵੀ ਸੀ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਪੌਂਚ ਕੇ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਇਕ ਦਰੱਖਤ ਹੇਠਾਂ ਬੈਠ ਕੇ ਧਿਆਨ ਲਾਉਣ ਲੱਗੇ ਤੇ ਨਾਲ ਬੋਲਣ ਲੱਗੇ ਲੱਖ ਪਤਾਲ ਤੇ ਲੱਖ ਅਗਾਸ ਓਥੋਂ ਹੀ ਪੀਰ ਦਾ ਚੇਲਾ ਵੀ ਲੰਘ ਰਿਹਾ ਸੀ ਇਹ ਸਭ ਸੁਣਨ ਤੋ ਬਾਅਦ ਪੀਰ ਦਾ ਚੇਲਾ ਆਪਣੇ ਗੁਰੂ ਕੋਲ ਗਿਆ ਤੇ ਬੋਲਣ ਲੱਗਾ ਕਿ ਤੁਸੀਂ 7 ਪਤਾਲ ਤੇ 7 ਅਗਾਸ ਬੋਲ ਰਹੇ ਹੋ ਓਥੇ ਦਰੱਖਤ ਹੇਠ ਬੈਠਾ ਇਕ ਵਿਅਕਤੀ ਲੱਖ ਪਤਾਲ ਤੇ ਲੱਖ ਅਗਾਸ ਦਾ ਗਿਆਨ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਦੇ ਰਿਹਾ ਹੈ ਤਾਂ ਪੀਰ ਗੁੱਸੇ ਵਿੱਚ ਆ ਕੇ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਕੋਲ ਪੋਂਚਦਾ ਹੈ ਤੇ ਕਹਿਣ ਲਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਗੁੰਮਰਾਹ ਕਰ ਰਹੇ ਹੋ ਜਦੋਂ ਕਿ ਸੱਤ ਪਤਾਲ ਤੇ ਸੱਤ ਅਗਾਸ ਸਨ ਤਾਂ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਜੀ ਕਹਿੰਦੇ ਸਨ ਕਿ ਜਿਸਦੀ ਜਿੰਨੀ ਭਗਤੀ ਉਹੋ ਓਨਾ ਹੀ ਦੇਖ ਸਕਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਪੀਰ ਕਹਿਣ ਲਗਾ ਨਹੀਂ ਏਦਾ ਹੋ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸਕਦਾ । ਓਹੋ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਨੂੰ ਕਹਿਣ ਲਗਾ ਚਲੋ ਮੈਂ ਲੁਕਦਾ ਹਾਂ ਤੇ ਤੁਸੀ ਮੈਨੂੰ ਲੱਭ ਕੇ ਦਿਖਾਓ ।ਜਾਦਾ ਕਹਿਣ ਦੇ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਮਨ ਜਾਂਦੇ ਸਨ ਤਾਂ ਪੀਰ ਸੱਤਵੇਂ ਪਤਾਲ ਤੇ ਛੱਪੜ ਤੇ ਇਕ ਪਤੇ ਉਪਰ ਡੱਡੂ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਬੈਠ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਫੇਰ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਅੱਖਾਂ ਬੰਦ ਕਰਦੇ ਤੇ ਕਹਿੰਦੇ ਸੱਤਵੇਂ ਪਤਾਲ ਤੇ ਪੱਤੇ ਉਪਰ ਡੱਡੂ ਬੈਠਾ ਹੈ ਤੁਸੀਂ ਸਾਮ੍ਹਣੇ ਆਜੋ । ਹੁਣ ਵਾਰੀ ਸੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੀ ਤਾਂ ਪੀਰ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਓਹਨਾ ਨੂੰ ਲੁਕਣ ਲਈ ਕਹਿੰਦੇ ਸਨ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਅੱਠਵੇਂ ਪਤਾਲ ਵਿਚ ਜਾ ਕੇ ਬੈਠ ਜਾਂਦੇ ਸਨ ਪੀਰ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਨੇ ਬਹੁਤ ਲਭਿਆ ਪਰ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਨਹੀਂ ਮਿਲੇ ਕਿਓਕਿ ਓਹੋ ਸੱਤਵੇਂ ਪਤਾਲ ਤੋਂ ਅੱਗੇ ਨਹੀਂ ਦੇਖ ਸਕਦੇ ਸੀ ਫੇਰ ਪੀਰ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਨੇ ਬਹੁਤ ਲੱਭਣ ਤੋ ਬਾਅਦ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਨੂੰ ਵਾਪਸ ਆਉਣ ਲਈ ਕਿਹਾ ਤੇ ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੇ ਆਉਂਦੇ ਹੀ ਗੁਰੂ ਦੇ ਚਰਨਾਂ ਵਿੱਚ ਡਿੱਗ ਗਏ ।।।
ਸਿੱਖਿਆ:- ਜਿਸ ਨੇ ਜਿੰਨੀ ਪੜਾਈ ਕੀਤੀ ਓਹੋ ਓਨਾ ਹੀ ਜਵਾਬ ਦੇ ਸਕਦਾ ਹੈ ਹੋ ਸਕਦਾ ਤੁਹਾਡੇ ਸਾਹਮਣੇ ਵਾਲਾ ਬੰਦਾ ਸਹੀ ਕਹਿ ਰਿਆ ਹੋਵੇ ਤੇ ਤੁਹਾਨੂੰ ਉਸ ਚੀਜ ਦਾ ਗਿਆਨ ਨਾ ਹੋਵੇ

SANDEEP SINGH DASUWAL

ਲੱਖਾ ਸਿੰਘ ਇਕ ਗਰੀਬ ਕਿਸਾਨ ਹੈ ਪਰ ਉਸਦਾ ਇਕ ਸੁਪਨਾ ਹੈ ਕਿ ਉਸਦੀ ਧੀ ਇਕ ਵੱਡੀ ਡਾਕਟਰ ਬਣਜੇ। ਬਲਜਿੰਦਰ ਗੁੱਡੀਆਂ ਵਰਗੀ ਕੁੜੀ ਹੈ ਭਾਵ ਬਹੁਤ ਸੋਹਣੀ ਹੈ ਅੱਜ ਉਹਦਾ ਬਾਰਵੀਂ ਦਾ ਰਿਜਲਟ ਆਉਣਾ ਹੈ ਤੇ ਉਹ ਅਵਲ ਦਰਜੇ ਤੇ ਆਈ। ਲੱਖਾ ਸਿੰਘ ਆਪਣੀ ਧੀ ਦੇ ਸਿਰ ਤੇ ਹੱਥ ਫੇਰ ਕੇ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਦੱਸ ਧੀਏ ਕੀ ਲੈਣਾ ਤੂੰ ਤੇਰਾ ਬਾਪੂ ਅੱਜ ਬਹੁਤ ਖੁਸ਼ ਹੈ। ਬਲਜਿੰਦਰ ਕਹਿੰਦੀ ਬਾਪੂ ਤੈਨੂੰ ਯਾਦ ਆ ਮੈਨੂੰ ਸ਼ੀਰੂ ਖੱਤਰੀ ਦੀ ਦੁਕਾਨ ਤੇ ਸੂਟ ਪਸੰਦ ਆਇਆ ਸੀ ਪਰ ਮਹਿੰਗਾ ਬੜਾ ਸੀ ਪੂਰੇ 2000 ਦਾ ਸੀ ਤੇ ਮੇਰੇ ਕੋਲ ਐਨੇ ਪੈਸੇ ਨਹੀਂ ਸੀ ਜੁੜੇ ਸਿਰਫ 235 ਰੁ ਸੀ ਮੈਨੂੰ ਉਹ ਸੂਟ ਦਵਾ ਦੇ।

ਲੱਖਾ ਸਿੰਘ ਨੇ ਹਾਮੀ ਭਰ ਦਿੱਤੀ ਪਰ ਉਸ ਦੇ ਕੋਲ ਸਾਰੇ ਪੈਸੇ ਜੋੜ ਵੀ 350 ਘਟਦੇ ਸੀ। ਕਿੱਦਾਂ ਵੀ ਕਰਕੇ ਲੱਖੇ ਨੇ ਧੀ ਨੂੰ ਸੂਟ ਲੈ ਦਿੱਤਾ ਬਲਜਿੰਦਰ ਬਹੁਤ ਖੁਸ਼ ਸੀ ਪਰ ਉਹਦੀ ਮਾਂ ਬਹੁਤ ਨਰਾਜ ਹੋਈ ਉਹਨੇ ਲੱਖੇ ਨੂੰ ਪੁੱਛਿਆ ਕਿ ਐਨੇ ਪੈਸੇ ਕਿੱਥੋਂ ਆਏ ਲੱਖੇ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਉਂਝ ਤਾਂ ਸੀ ਬਸ ਥੋੜੇ ਜੇ ਘਟਦੇ ਸੀ ਮੈਂ ਖੂਨ ਕਢਾਤਾ ਥੋੜਾ ਜਾ ਬਸ ਪੂਰੇ ਹੋ ਗਏ। ਮੈਂ ਧੀ ਨੂੰ ਖੁਸ਼ ਵੇਖਣਾ ਚਾਹੁੰਨਾ ਨਾਲੇ ਅਗਲੀ ਫਸਟ ਆਈ ਆ।

ਹੁਣ ਬਲਜਿੰਦਰ ਦਾ ਅਖਰੀਲਾ ਸਾਲ ਹੈ ਭਾਵ ਉਹਨੇ ਡਾਕਟਰ ਬਣ ਜਾਣਾ ਹੈ ਪਰ ਉਹਨੂੰ ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਚਾਹੀਦੇ ਸੀ ਫੀਸ ਭਰਨ ਲਈ ਕਿਵੇਂ ਵੀ ਕਰਕੇ ਲੱਖੇ ਨੇ ਫੀਸ ਦਾ ਇੰਤਜਾਮ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਉਹਦੀ ਘਰਵਾਲੀ ਨੇ ਪੁੱਛਿਆ ਕਿ ਐਨਾ ਪੈਸਾ ਕਿੱਥੋਂ ਲਿਆਂਦਾ ਬੈਂਕ ਤਾਂ ਨੀ ਲੁੱਟਿਆ ਤਾਂ ਉਹਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਨਹੀਂ ਭਾਗਵਾਨੇ ਆਹ ਤਾਂ ਜਿਹੜੇ ਬੰਦੇ ਨੂੰ ਮੈਂ ਖੂਨ ਦਿੱਤਾ ਸੀ ਉਹਦੇ ਵਿਚਾਰੇ ਦੇ ਗੁਰਦੇ ਖਰਾਬ ਸੀ ਦੋਵੇਂ ਮੈਂ ਇਕ ਗੁਰਦਾ ਵੇਚ ਦਿੱਤਾ। ਹੁਣ ਤੂੰ ਆਹ ਮੇਰੀ ਧੀ ਨੂੰ ਨਾ ਦੱਸੀ ਐਵੇਂ ਵਿਚਾਰੀ ਫਿਕਰ ਕਰੂਗੀ।

ਅੱਜ ਦੇ ਦਿਨ ਦਾ ਲੱਖੇ ਨੂੰ ਬੇਸਬਰੀ ਨਾਲ ਇੰਤਜਾਰ ਸੀ।ਅੱਜ ਬਲਜਿੰਦਰ ਨੇ ਡਾਕਟਰ ਬਣ ਕੇ ਘਰ ਆਉਣਾ ਸੀ ਪਰ ਅੱਜ ਬਲਜਿੰਦਰ ਨਹੀਂ ਬਲਕਿ ਉਹਦੀ ਲਾਸ਼ ਆਈ ਉਹਨੇ ਆਤਮਹੱਤਿਆ ਕਰ ਲਈ ਕਿਉਂ ਕਿ ਉਸਦਾ ਪ੍ਰੇਮੀ ਉਸਨੂੰ ਧੋਖਾ ਦੇ ਗਿਆ ਸੀ।

ਹੁਣ ਤੁਸੀਂ ਦੱਸੋ… ਅਸਲ ਵਿਚ ਮਰਿਆ ਕੌਣ?

ਮੰਨਿਆ ਪਿਆਰ ਨੂੰ ਅਸੀਂ ਸਭ ਕੁਝ ਮੰਨਦੇ ਹਾਂ ਪਰ ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਆਪਣਾ ਪਿਆਰ ਗਵਾ ਬੈਠੇ ਹੋ ਤਾਂ ਇਕ ਵਾਰ ਡੂੰਘਾ ਸਾਹ ਲੈ ਕੇ ਆਪਣੇ ਮਾਂ ਪਿਉ ਬਾਰੇ ਜਰੂਰ ਸੋਚੋ। ਤੁਹਾਨੂੰ ਪਿਆਰ ਹੋਰ ਵਧੀਆ ਮੁੰਡੇ ਕੁੜੀ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਵੀ ਮਿਲ ਸਕਦਾ ਹੈ ਪਰ ਤੁਹਾਡੇ ਮਾਂ ਬਾਪ ਨੂੰ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਧੀ ਪੁੱਤ ਵਾਪਸ ਨੀ ਮਿਲ ਸਕਦੇ।
ਅਗਿਆਤ

ਕੁਝ ਦਿਨਾਂ ਤੋਂ ਸੁੱਤੇ ਪਏ ਦਾ ਮੂੰਹ ਸੁੱਕ ਜਾਇਆ ਕਰਦਾ..
ਰਾਤੀ ਬਾਰ ਬਾਰ ਵਾਸ਼ਰੂਮ ਜਾਣਾ ਪੈਂਦਾ..ਦਿਨ ਵੇਲੇ ਸਰੀਰ ਥੱਕਿਆ-ਥੱਕਿਆ ਜਿਹਾ ਰਹਿੰਦਾ..ਡਾਕਟਰ ਕੋਲੋਂ ਚੈਕ ਕਰਵਾਇਆ ਤਾਂ ਸ਼ੂਗਰ ਨਿੱਕਲੀ!
ਜਿੰਦਗੀ ਬੁਝ ਜਿਹੀ ਗਈ..ਪੈਂਤੀ ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿਚ ਸ਼ੂਗਰ..ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਕੀ ਹੋਵੇਗਾ ਹੁਣ..ਸਾਰਾ ਦਿਨ ਬੱਸ ਫਿਕਰ ਲੱਗਿਆ ਰਹਿੰਦਾ..

ਨਾਲਦੇ ਲੋੜੋਂ ਵੱਧ ਡਰਾਉਂਦੇ..ਆਖਿਆ ਕਰਦੇ ਬੰਦਾ ਹਰ ਪੱਖੋਂ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੋ ਜਾਂਦਾ..ਗੱਲ ਤਲਾਕ ਤੱਕ ਜਾ ਅੱਪੜਦੀ ਏ..
ਕਿਡਨੀਆਂ ਵੀ ਫੇਲ ਹੋ ਸਕਦੀਆਂ..ਨਜਰ ਘਟ ਜਾਂਦੀ..ਲਿਵਰ ਜੁਆਬ ਦੇ ਜਾਂਦੇ..ਵਗੈਰਾ ਵਗੈਰਾ
ਇੱਕ ਦੂਰ ਦੀ ਮਾਸੀ ਆਖਣ ਲੱਗੀ..”ਵੇ ਕੀ ਦੱਸਾਂ ਪੁੱਤ..ਤੇਰਾ ਮਾਸੜ ਤਾਂ ਦਿਨਾਂ ਵਿਚ ਹੀ ਅਹੁ ਗਿਆ ਸੀ ਇਸੇ ਸ਼ੂਗਰ ਕਰਕੇ”
ਨਾਲਦੀ ਸੈਰ ਕਰਨ ਘੱਲਦੀ ਤਾਂ ਬਾਹਰ ਪਾਰਕ ਵਿਚ ਆ ਕੇ ਬੈਠ ਜਾਇਆ ਕੜਦਾ..
ਨਾਲ ਹੀ ਸੋਚਾਂ ਦੀ ਘੁੰਮਣ-ਘੇਰੀ ਵਿਚ ਪਏ ਨੂੰ ਟੈਨਸ਼ਨ ਵਾਲਾ ਵਾਵਰੋਲਾ ਆ ਘੇਰਦਾ..ਨਾ ਕਿਸੇ ਨਾਲ ਗੱਲ ਕਰਨ ਨੂੰ ਜੀ ਕਰਦਾ ਤੇ ਨਾ ਹੀ ਕਿਸੇ ਨਾਲ ਨਜਰਾਂ ਹੀ ਮਿਲਾਉਂਦਾ!

ਇੱਕ ਦਿਨ ਇੰਝ ਹੀ ਸਿਰ ਸੁੱਟ ਬੈਠੇ ਹੋਏ ਨੂੰ ਦੇਖ ਕੋਲੋਂ ਦੌੜ ਲਾਉਂਦੇ ਮੁੜਕੋ-ਮੁੜਕੀ ਹੋਏ ਇੱਕ ਬਜ਼ੁਰਗ ਅੰਕਲ ਖਲੋ ਗਏ..

ਆਖਣ ਲੱਗੇ “ਜਵਾਨਾਂ ਥੋੜਾ ਦੌੜਿਆ ਭਜਿਆ ਕਰ..ਮੁੜਕਾ ਕੱਢਿਆ ਕਰ..ਇਥੇ ਆ ਕੇ ਵੀ ਇੰਝ ਬੈਠਣ ਦਾ ਕੀ ਫਾਇਆ..ਏਹੀ ਤੇ ਉਮਰ ਏ ਮੇਹਨਤ ਕਰਨ ਦੀ..”

ਅੱਖਾਂ ਗਿੱਲੀਆਂ ਹੋ ਗਈਆਂ ਤੇ ਸਾਫ ਸਾਫ ਦੱਸ ਦਿੱਤਾ ਕੇ ਅੰਕਲ ਜੀ “ਰੋਗ” ਲੱਗ ਗਿਆ..

ਮੇਰੇ ਹੰਝੂ ਦੇਖ ਜੱਫੀ ਪਾ ਲਈ ਤੇ ਆਖਣ ਲੱਗੇ “ਕਾਹਦਾ ਰੋਗ ਲੱਗ ਗਿਆ ਪੁੱਤਰ”?
“ਜੀ ਸ਼ੂਗਰ ਹੋ ਗਈ..”
“ਕਦੋਂ ਤੋਂ”?
“ਪਿਛਲੇ ਹਫਤੇ ਹੀ ਰਿਪੋਰਟ ਆਈ ਏ..ਸਭ ਡਰਾਉਂਦੇ ਨੇ ਕਿ ਜੇ ਇਹ ਇੱਕ ਵਾਰੀ ਹੋ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਬੰਦਾ ਛੇਤੀ ਹੀ ਮੁੱਕ ਜਾਂਦਾ”
ਏਦੂੰ ਅੱਗੇ ਮੈਥੋਂ ਗੱਲ ਨਾ ਹੋਈ!

ਆਖਣ ਲੱਗੇ “ਬੱਸ ਏਨੀ ਗੱਲ..ਕਮਲਿਆ ਮੇਰੇ ਵੱਲ ਦੇਖ..ਪਿਛਲੇ ਤੀਹਾਂ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਇਸੇ ਰੋਗ ਤੋਂ ਪੀੜਤ ਹਾਂ..ਪਰ ਮੈਂ ਇਸ ਪਤੰਦਰ ਨੂੰ ਕਦੀ ਰੋਗ ਮੰਨਿਆ ਹੀ ਨਹੀਂ..ਮੇਰੇ ਲਈ ਤਾਂ ਇਹ ਇੱਕ ਚੈਲੰਜ ਏ..ਚੁਣੌਤੀ ਏ..ਲਲਕਾਰ ਏ..ਵੰਗਾਰ ਏ..ਇਹ ਹਰ ਰੋਜ ਮੇਰੇ ਨਾਲ ਅੱਖਾਂ ਮਿਲਾ ਮੈਨੂੰ ਡਰਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਦਾ ਏ ਪਰ ਮੈਂ ਇਸਦਾ ਜੁਆਬ ਅਗਿਓਂ ਉਚੀ ਸਾਰੀ ਬੜਕ ਮਾਰ ਕੇ ਦਿੰਦਾ ਹਾਂ..
ਬਾਹਟ ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਏ ਤੇ ਅਜੇ ਵੀ ਦਾਅਵੇ ਨਾਲ ਆਖ ਸਕਦਾ ਹਾਂ ਕੇ ਹੋਰ ਪੱਚੀ-ਤੀਹ ਸਾਲ ਕਿਤੇ ਨਹੀਂ ਜਾਂਦਾ..
ਪੁੱਤ ਇੱਕ ਗੱਲ ਚੇਤੇ ਰਖੀਂ “ਰੋਗ ਤੇ ਵੈਰੀ ਜਿੰਨਾ ਡਰੀਏ ਓਨਾ ਹੀ ਵੱਧ ਡਰਾਉਂਦੇ ਨੇ”..ਜਿੱਦਣ ਆਉਣੀ ਏ..ਕੋਈ ਟਾਲ ਨੀ ਸਕਦਾ ਪਰ ਉਸਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਰੋਜ ਰੋਜ ਤਿਲ-ਤਿਲ ਕਰਕੇ ਮਰਨਾ ਬੁਜ਼ਦਿਲੀ ਏ..
ਚੱਲ ਉੱਠ ਹੁਣ ਸ਼ੇਰ ਬਣ..ਮਾਰ ਉਚੀ ਸਾਰੀ ਲਲਕਾਰਾ..ਤੇ ਲਾ ਦੇ ਇਸ ਖੱਬੀ ਖ਼ਾਨ ਨੂੰ ਇੱਕ ਖੂੰਜੇ..ਆ ਫੜ ਮੇਰਾ ਸੈੱਲ ਨੰਬਰ..ਕੋਈ ਵੀ ਗੱਲ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਓਸੇ ਵੇਲੇ ਕਾਲ ਕਰ..”

ਏਨੀ ਗੱਲ ਆਖ ਓਹਨਾ ਮੈਨੂੰ “ਥਾਪੀ” ਦਿੱਤੀ..ਗਲਵੱਕੜੀ ਵਿਚ ਲਿਆ ਤੇ ਮੁੜ ਟਰੈਕ ਤੇ ਦੌੜਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ..

ਓਥੇ ਬੈਠੇ ਹੋਏ ਨੂੰ ਇੰਝ ਲੱਗਾ ਜਿਦਾਂ ਮੇਰੀ ਰਗ ਰਗ ਵਿਚ ਲਹੂ ਨਹੀਂ ਸਗੋਂ ਜਿੰਦਗੀ ਦੌੜਨ ਲੱਗ ਪਈ ਹੋਵੇ..ਅਗਲੇ ਹੀ ਪਲ ਮੈਂ ਪੈਰੀ ਪਾਏ ਦੌੜਨ ਵਾਲੇ ਬੂਟਾਂ ਦੇ ਢਿੱਲੇ ਹੋ ਗਏ ਤਸਮੇਂ ਕੱਸਦਾ ਹੋਇਆ ਦੂਰ ਦੌੜੇ ਜਾਂਦੇ ਇੱਕ ਉਸ “ਰੱਬ” ਨੂੰ ਵੇਖੀ ਜਾ ਰਿਹਾ ਸਾਂ ਜਿਹੜਾ ਹੁਣੇ ਹੁਣੇ ਹੀ ਮੈਨੂੰ ਮੁੱਕ ਗਏ ਨੂੰ ਜਿਉਂਦਾ ਕਰ ਕੇ ਆਪਣੇ ਰਾਹ ਪੈ ਗਿਆ ਸੀ!

(ਇਸ ਅਜੋਕੇ ਮਾਹੌਲ ਵਿਚ ਵਿੱਚਰਦੀ ਹੋਈ ਹਰ ਹਾਂ ਪੱਖੀ ਸੋਚ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ)

ਹਰਪ੍ਰੀਤ ਸਿੰਘ ਜਵੰਦਾ

ਪੇਕੇ ਆਈ ਨੂੰ ਮਸੀਂ ਹਫਤਾ ਵੀ ਨਹੀਂ ਸੀ ਹੋਇਆ ਕੇ ਬੀਜੀ ਆਖਣ ਲੱਗੇ ਕੇ “ਅੱਜ ਫਿਰਨੀ ਵਾਲੇ ਬਾਬੇ ਹੁਰਾਂ ਨੂੰ ਮਿਲ ਕੇ ਆਉਂਣਾ..ਤੈਨੂੰ ਯਾਦ ਕਰਦੇ ਸਨ..”

ਓਥੇ ਅੱਪੜ ਵੇਖਿਆ ਮੰਜੇ ਤੇ ਬੈਠੇ ਰੋਟੀ ਖਾ ਰਹੇ ਸਨ..

ਰੋਟੀ ਖਾਣ ਮਗਰੋਂ ਓਹਨਾ ਖਾਲੀ ਥਾਲੀ ਮੰਜੇ ਹੇਠ ਰੱਖੀ..
ਉੱਠ ਕੇ ਨਲਕਾ ਗੇੜ ਕੁਰਲੀ ਕੀਤੀ..ਪਰਨੇ ਨਾਲ ਹੱਥ ਪੂੰਝੇ..ਮੇਰੇ ਸਿਰ ਤੇ ਹੱਥ ਰੱਖ ਪਿਆਰ ਦਿੱਤਾ ਤੇ ਫੇਰ ਮੁੜ ਮੰਜੇ ਤੇ ਬੈਠਦੇ ਆਖਣ ਲੱਗੇ “ਹੁਣ ਦੱਸ ਬੀਬਾ ਕਿੱਦਾਂ ਆਉਣੇ ਹੋਏ..”?

ਮੇਰੇ ਕੁਝ ਆਖਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਬੀਜੀ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਈ..

“ਕੀ ਦੱਸੀਏ ਬਾਬਾ ਜੀ ਬਾਹਲਾ ਹੀ ਤੰਗ ਕਰਦੇ ਨੇ..ਹਰ ਗੱਲ ਵਿਚ ਨੁਕਸ..ਫੇਰ ਦੋਹਾਂ ਵਿਚ ਬਹਿਸ-ਬਿਸਾਈ ਤੇ ਮਗਰੋਂ ਬੋਲ ਬੁਲਾਰਾ..ਤੁਹਾਡੇ ਨਾਲ ਕਾਹਦਾ ਓਹਲਾ..ਗੱਲ ਭੁੰਜੇ ਤੇ ਇਹ ਆਪਣੀ ਵੀ ਨ੍ਹਈਂ ਪੈਣ ਦਿੰਦੀ..ਇੱਕ ਦੀਆਂ ਅੱਗੋਂ ਦੋ ਸੁਣਾਉਂਦੀ ਏ..ਤੇ ਹਰ ਕੇ ਅਸੀ ਇਹਨੂੰ ਇਥੇ ਲੈ ਆਏ ਹਾਂ..ਤੁਸੀਂ ਸਿਆਣੇ ਹੋ ਦੱਸੋ ਕੀ ਕਰੀਏ?

ਬਾਬਾ ਜੀ ਨੇ ਬਿੰਦ ਕੂ ਲਈ ਮੇਰੇ ਵੱਲ ਵੇਖਿਆ..
ਕੁਝ ਸੋਚਿਆ ਤੇ ਫੇਰ ਪੁੱਛਣ ਲੱਗੇ..”ਬੀਬਾ ਮੱਥੇ ਤੇ ਆਹ ਨਿਸ਼ਾਨ ਜਿਹਾ ਕਾਹਦਾ..ਕੋਈ ਸੱਟ ਲੱਗੀ ਏ”?

“ਹਾਂਜੀ ਬਾਬਾ ਜੀ ਆ ਤੁਹਾਡੇ ਬਾਹਰਲੇ ਬੂਹੇ ਦੀ ਚੋਗਾਠ ਥੋੜੀ ਨੀਵੀਂ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਧਿਆਨ ਹੀ ਨਹੀਂ ਰਿਹਾ..ਕਦੋ ਸਿੱਧੀ ਮੱਥੇ ਤੇ ਆਣ ਵੱਜੀ..”

“ਫੇਰ ਕੀ ਸਿਖਿਆ ਮਿਲ਼ੀ”..?

“ਮੈਂ ਸਮਝੀ ਨੀ ਬਾਬਾ ਜੀ..ਇਹਦੇ ਵਿਚ ਸਿੱਖਣ ਵਾਲੀ ਕਿਹੜੀ ਗੱਲ”..?

ਉਹ ਥੋੜਾ ਹੱਸੇ ਫੇਰ ਆਖਣ ਲੱਗੇ..
“ਬੀਬਾ ਜੀ ਹਰ ਵਾਰੀ ਤਾਂ ਨਹੀਂ ਪਰ ਜਿੱਥੇ ਸਰਦਲ ਬਾਹਲੀ ਨੀਵੀਂ ਹੋਵੇ ਓਥੇ ਘੜੀ ਦੀ ਘੜੀ ਸਿਰ ਝੁਕਾਉਣ ਵਿਚ ਕੋਈ ਹਰਜ ਨਹੀਂ..”
ਨਾਲ ਹੀ ਚੁੰਨੀ ਨਾਲ ਢੱਕੇ ਮੇਰੇ ਵਧੇ ਹੋਏ ਪੇਟ ਵੱਲ ਧਿਆਨ ਮਾਰ ਆਖਣ ਲੱਗੇ..
“ਇਹ ਗੱਲ ਆਉਣ ਵਾਲੀ ਪੀੜੀ ਨੂੰ ਵੀ ਜਰੂਰ ਦੱਸੀਂ..ਸਿਰ ਤੇ ਕੀ..ਦਿਲ ਵੀ ਠੋਕਰਾਂ ਤੋਂ ਬਚਿਆ ਰਹੂ”

ਹਰਪ੍ਰੀਤ ਸਿੰਘ ਜਵੰਦਾ

ਜੰਮੂ ਤਵੀ ਦੇ ਰਸਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ ਜਾਈਏ ਤਾਂ ਕੁਦ ਤੇ ਅੱਗੇ ਇਕ ਛੋਟਾ ਜਿਹਾ ਪਹਾੜੀ ਪਿੰਡ ਬਟੌਤ ਆਉਂਦਾ ਹੈ – ਸਿਹਤ ਲਈ ਬੜੀ ਵਧੀਆ ਥਾਂ ਹੈ! ਏਥੇ ਦਿੱਕ ਦੇ ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਲਈ ਇਕ ਨਿੱਕਾ ਜਿਹਾ ਸੈਨੇਟੋਰੀਅਮ ਹੈ।
ਉਂਝ ਤਾਂ ਅੱਜ ਤੋਂ ਅੱਠ-ਨੌਂ ਵਰ੍ਹੇ ਪਹਿਲਾਂ ਮੈਂ ਬਟੌਤ ਵਿਚ ਪੂਰੇ ਤਿੰਨ ਮਹੀਨੇ ਬਿਤਾਅ ਚੁੱਕਿਆ ਹਾਂ ਅਤੇ ਇਸ ਸਿਹਤ ਅਫ਼ਜ਼ਾ ਮੁਕਾਮ ਨਾਲ ਮੇਰੀ ਜੁਆਨੀ ਦਾ ਇਕ ਅੱਧ-ਪੱਕਿਆ ਰਿਹਾ ਇਸ਼ਕ ਵੀ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਐ, ਪਰ ਇਸ ਕਹਾਣੀ ਨਾਲ ਮੇਰੀ ਕਿਸੇ ਵੀ ਕਮਜ਼ੋਰੀ ਦਾ ਕੋਈ ਸਬੰਧ ਨਹੀਂ।
ਛੇ-ਸੱਤ ਮਹੀਨੇ ਹੋਏ ਮੈਨੂੰ ਬਟੌਤ ਵਿਚ ਆਪਣੇ ਇਕ ਮਿੱਤਰ ਦੀ ਪਤਨੀ ਦੀ ਖ਼ਬਰ ਸਾਰ ਪੁੱਛਣ ਲਈ ਜਾਣਾ ਪਿਆ, ਜੋ ਓਥੇ ਸੈਨੇ-ਟੋਰੀਅਮ ਵਿਚ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੇ ਆਖ਼ਰੀ ਸਾਹ ਲੈ ਰਹੀ ਸੀ। ਮੇਰੇ ਓਥੇ ਪੁਜਦਿਆਂ ਹੀ ਇਕ ਮਰੀਜ਼ ਪੂਰਾ ਹੋ ਗਿਆ ਅਤੇ ਵਿਚਾਰੀ ਪਦਮਾ ਦੇ ਸਾਹ, ਜੋ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਉੱਖੜੇ ਹੋਏ ਸਨ, ਹੋਰ ਵੀ ਬੇਵਸਾਹੀ ਦੀ ਹੱਦ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਗਏ।
ਮੈਂ ਕਹਿ ਨਹੀਂ ਸਕਦਾ ਕਿ ਕਾਰਨ ਕੀ ਸੀ, ਪਰ ਮੇਰਾ ਖ਼ਿਆਲ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਕੇਵਲ ਇਤਫ਼ਾਕ ਸੀ ਕਿ ਚਾਰ ਦਿਨਾਂ ਦੇ ਅੰਦਰ-ਅੰਦਰ ਉਸ ਨਿੱਕੇ ਜਿਹੇ ਸੈਨੇਟੋਰੀਅਮ ਵਿਚ ਤਿੰਨ ਮਰੀਜ਼ ਉਪਰੋ-ਥਲੀ ਮਰ ਗਏ… ਜਿਉਂ ਹੀ ਕੋਈ ਬਿਸਤਰਾ ਖ਼ਾਲੀ ਹੁੰਦਾ ਜਾਂ ਰੋਗੀ ਦੀ ਸੇਵਾ ਕਰਦੇ ਕਰਦੇ ਥੱਕੇ ਹੋਏ ਇਨਸਾਨਾਂ ਦੀ ਥੱਕੀ ਹੋਈ ਚੀਕ-ਪੁਕਾਰ ਉੱਠਦੀ ਤਾਂ ਸਾਰੇ ਸੈਨੇਟੋਰੀਅਮ ਉਤੇ ਇਕ ਅਜੀਬ ਕਿਸਮ ਦੀ ਮਟਮੈਲੀ ਉਦਾਸੀ ਛਾਂ ਜਾਂਦੀ ਅਤੇ ਉਹ ਮਰੀਜ਼ ਜੋ ਉਮੀਦ ਦੇ ਪਤਲੇ ਧਾਗੇ ਨਾਲ ਚਿੰਬੜੇ ਹੁੰਦੇ ਸਨ, ਨਿਰਾਸ਼ਾ ਦੀਆਂ ਅਥਾਹ ਗਹਿਰਾਈਆਂ ਵਿਚ ਡੁੱਬ ਜਾਂਦੇ।
ਮੇਰੇ ਮਿੱਤਰ ਦੀ ਬੀਵੀ ਪਦਮਾ ਦਾ ਤਾਂ ਸਾਹ ਹੀ ਸੂਤਿਆ ਜਾਂਦਾ, ਉਸਦੇ ਪਤਲੇ ਬੁੱਲ੍ਹਾਂ ਉਤੇ ਮੌਤ ਦੀ ਪਿਲੱਤਣ ਕੰਬਣ ਲੱਗਦੀ ਅਤੇ ਉਸਦੀਆਂ ਡੂੰਘੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ‘ਚ ਇਕ ਨਿਹਾਇਤ ਹੀ ਤਰਸ ਭਰਿਆ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਪੈਦਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ, ਸਭ ਤੋਂ ਅੱਗੇ ਇਕ ਘਬਰਾਇਆ ਹੋਇਆ ‘ਕਿਉਂ’? ਤੇ ਉਸ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਡਰਪੋਕ ‘ਨਹੀਂ!’
ਤੀਜੇ ਮਰੀਜ਼ ਦੀ ਮੌਤ ਪਿਛੋਂ ਮੈਂ ਬਾਹਰ ਵਰਾਂਡੇ ‘ਚ ਬੈਠ ਕੇ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਅਤੇ ਮੌਤ ਬਾਰੇ ਸੋਚਣ ਲੱਗਿਆ; ਸੈਨੇਟੋਰੀਅਮ ਇਕ ਮਰਤਬਾਨ ਵਰਗਾ ਲਗਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿਚ ਮਰੀਜ਼ ਗੰਢਿਆਂ ਵਾਂਗੂੰ ਸਿਰਕੇ ਵਿਚ ਡੁੱਬੇ ਹੋਏ ਨੇ… ਇਕ ਕਾਂਟਾ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਜਿਹੜਾ ਗੰਢਾ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਗਲ਼ ਗਿਆ ਹੈ, ਉਸਨੂੰ ਲੱਭਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਕੱਢ ਕੇ ਲੈ ਜਾਂਦਾ ਹੈ…
ਕਿੰਨੀ ਹਾਸੋਹੀਣੀ ਉਪਮਾ ਸੀ, ਪਰ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਕਿਉਂ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਇਹੀ ਉਪਮਾ ਮੇਰੇ ਦਿਮਾਗ਼ ਵਿਚ ਆਈ ਅਤੇ ਮੈਂ ਇਸ ਤੋਂ ਅੱਗੇ ਹੋਰ ਕੁਝ ਨਾ ਸੋਚ ਸਕਿਆ ਕਿ ਮੌਤ ਇਕ ਬਹੁਤ ਹੀ ਕੋਝੀ ਚੀਜ਼ ਹੈ। ਤੁਸੀਂ ਚੰਗੇ ਭਲੇ ਜੀ ਰਹੇ ਓ, ਫੇਰ ਇਕ ਬਿਮਾਰੀ ਕਿਤੋਂ ਆ ਕੇ ਚੰਬੜ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਤੁਸੀਂ ਮਰ ਜਾਂਦੇ ਹੋ… ਕਹਾਣੀਕਾਰੀ ਦੇ ਦ੍ਰਿਸ਼ਣੀਕੋਣ ਤੋਂ ਵੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਦਾ ਇਹ ਅੰਤ ਕੁਝ ਚੁਸਤ ਨਹੀਂ ਲਗਦਾ।
ਵਰਾਂਡੇ ‘ਚੋਂ ਉੱਠ ਕੇ ਮੈਂ ਵਾਰਡ ਅੰਦਰ ਜਾ ਵੜਿਆ।
ਅਜੇ ਮੈਂ ਦਸ ਪੰਦਰਾਂ ਕਦਮ ਹੀ ਚੱਲਿਆ ਹੋਵਾਂਗਾ ਕਿ ਪਿਛਿਉਂ ਆਵਾਜ਼ ਆਈ, “ਦਫ਼ਨਾਅ ਆਏ ਤੁਸੀਂ ਨੰਬਰ ਬਾਈ ਨੂੰ?”
ਮੈਂ ਮੁੜ ਕੇ ਦੇਖਿਆ – ਚਿੱਟੇ ਬਿਸਤਰੇ ਉਤੇ ਦੋ ਕਾਲੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਮੁਸਕਰਾਅ ਰਹੀਆਂ ਸਨ। ਉਹ ਅੱਖਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਮੈਨੂੰ ਪਿਛੋਂ ਪਤਾ ਲੱਗਿਆ, ਇਕ ਬੰਗਾਲੀ ਔਰਤ ਦੀਆਂ ਸਨ, ਜੋ ਦੂਜੇ ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਨਾਲੋਂ ਬਿਲਕੁਲ ਵੱਖਰੇ ਢੰਗ ਨਾਲ ਆਪਣੀ ਮੌਤ ਨੂੰ ਉਡੀਕ ਰਹੀ ਸੀ।
ਉਹਨੇ ਜਦੋਂ ਕਿਹਾ ਸੀ, ‘ਦਫ਼ਨਾਅ ਆਏ ਤੁਸੀਂ ਨੰਬਰ ਬਾਈ ਨੂੰ’ ਤਾਂ ਮੈਨੂੰ ਅਹਿਸਾਸ ਹੋਇਆ ਸੀ ਕਿ ਅਸੀਂ ਇਕ ਇਨਸਾਨ ਨੂੰ ਨਹੀਂ, ਇਕ ਨਗ ਨੂੰ ਦਫ਼ਨਾਅ ਕੇ ਆ ਰਹੇ ਆਂ ਤੇ ਸੱਚ ਪੁੱਛੋ ਤਾਂ ਉਸ ਮਰੀਜ਼ ਨੂੰ ਕਬਰ ਦੇ ਹਵਾਲੇ ਕਰਦਿਆਂ ਮੇਰੇ ਦਿਲ-ਦਿਮਾਗ਼ ਦੇ ਕਿਸੇ ਖੂੰਜੇ ਵਿਚ ਵੀ ਇਹ ਅਹਿਸਾਸ ਪੈਦਾ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ ਕਿ ਉਹ ਇਕ ਇਨਸਾਨ ਸੀ ਅਤੇ ਉਸਦੀ ਮੌਤ ਨਾਲ ਦੁਨੀਆਂ ਵਿਚ ਇਕ ਖੱਪਾ ਪੈਦਾ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ।
ਮੈਂ ਜਦੋਂ ਹੋਰ ਗੱਲਾਂ ਬਾਤਾਂ ਕਰਨ ਲਈ ਉਸ ਬੰਗਾਲੀ ਔਰਤ ਕੋਲ ਬੈਠਿਆ, ਜਿਸ ਦੀਆਂ ਸ਼ਾਹ ਕਾਲੀਆਂ ਅੱਖਾਂ, ਇਹੋ ਜਿਹੀ ਹੌਲਨਾਕ ਬੀਮਾਰੀ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਤਰੋ-ਤਾਜ਼ਾ ਅਤੇ ਚਮਕੀਲੀਆਂ ਸਨ ਤਾਂ ਉਸਨੇ ਠੀਕ ਉਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮੁਸਕਰਾਅ ਕੇ ਕਿਹਾ, “ਮੇਰਾ ਨੰਬਰ ਚਾਰ ਹੈ…” ਫੇਰ ਉਹਨੇ ਚਿੱਟੀ ਚਾਦਰ ਦੀਆਂ ਕੁਝ ਸਿਲਵਟਾਂ ਆਪਣੇ ਸੁੱਕੇ ਪਿੰਜਰ ਜਿਹੇ ਹੱਥ ਨਾਲ ਸਿੱਧੀਆਂ ਕੀਤੀਆਂ ਅਤੇ ਬੜੇ ਬੇਬਾਕ ਢੰਗ ਨਾਲ ਆਖਿਆ, “ਤੁਸੀਂ ਮੁਰਦਿਆਂ ਨੂੰ ਜਲਾਉਣ-ਦਫ਼ਨਾਉਣ ਵਿਚ ਕਾਫ਼ੀ ਦਿਲਚਸਪੀ ਲੈਂਦੇ ਹੋ।”
ਮੈਂ ਐਵੇਂ-ਜਿਹਾ ਉੱਤਰ ਦਿੱਤਾ, “ਨਹੀਂ ਤਾਂ…”
ਇਸ ਪਿਛੋਂ ਇਹ ਸੰਖੇਪ ਜਿਹੀ ਗੱਲ-ਬਾਤ ਮੁੱਕ ਗਈ ਅਤੇ ਮੈਂ ਆਪਣੇ ਮਿੱਤਰ ਦੇ ਕੋਲ ਚਲਿਆ ਗਿਆ।
ਦੂਜੇ ਦਿਨ ਮੈਂ ਆਮ ਵਾਂਗ ਸੈਰ ਨੂੰ ਨਿਕਲਿਆ… ਹਲਕੀ ਹਲਕੀ ਫ਼ੁਹਾਰ ਪੈ ਰਹੀ ਸੀ ਅਤੇ ਵਾਤਾਵਰਨ ਬਹੁਤ ਹੀ ਪਿਆਰਾ ਅਤੇ ਮਾਸੂਮ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ; ਜਿਵੇਂ ਵਾਤਾਵਰਨ ਨੂੰ ਉਹਨਾਂ ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਨਾਲ ਕੋਈ ਸਰੋਕਾਰ ਹੀ ਨਾ ਹੋਵੇ, ਮਰੀਜ਼ ਜੋ ਜਰਾਸੀਮ ਭਰੇ ਸਾਹ ਲੈ ਰਹੇ ਸਨ … ਚੀਲ੍ਹ ਦੇ ਲੰਬੇ ਲੰਬੇ ਰੁੱਖ, ਨੀਲੀਆਂ ਨੀਲੀਆਂ ਧੁੰਦ ਨਾਲ ਭਰੀਆਂ ਪਹਾੜੀਆਂ, ਸੜਕ ਉਤੇ ਲੁੜਕਦੇ ਹੋਏ ਪੱਥਰ, ਮਧਰੀਆਂ ਪਰ ਨਰੋਈਆਂ ਮ੍ਹੈਸਾਂ, ਹਰ ਪਾਸੇ ਖ਼ੂਬਸੂਰਤੀ ਸੀ, ਇਕ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਭਰੀ ਖ਼ੂਬਸੂਰਤੀ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਚੋਰ ਦਾ ਤੌਖਲਾ ਨਹੀਂ ਸੀ।
ਮੈਂ ਸੈਰ ਤੋਂ ਮੁੜ ਕੇ ਸੈਨੇਟੋਰੀਅਮ ਵਿਚ ਵੜਿਆ ਤਾਂ ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਦੇ ਉੱਤਰੇ ਹੋਏ ਚਿਹਰਿਆਂ ਤੋਂ ਹੀ ਮੈਨੂੰ ਪਤਾ ਲੱਗ ਗਿਆ ਕਿ ਇਕ ਹੋਰ ਨਗ ਚੱਲ ਵੱਸਿਆ ਹੈ। ਗਿਆਰਾਂ ਨੰਬਰ ਭਾਵ ਮੇਰੇ ਮਿੱਤਰ ਦੀ ਬੀਵੀ ਪਦਮਾ।
ਪਦਮਾ ਦੀਆਂ ਧਸੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਅੱਖਾਂ ਵਿਚ, ਜੋ ਖੁੱਲ੍ਹੀਆਂ ਰਹਿ ਗਈਆਂ ਸਨ, ਮੈਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਘਬਰਾਏ ਹੋਏ ‘ਕਿਉਂ’ ਅਤੇ ਅਣਗਿਣਤ ਡਰਪੋਕ ‘ਨਹੀਂ’ ਜੰਮੇ ਹੋਏ ਦੇਖੇ… ਵਿਚਾਰੀ!
ਮੀਂਹ ਵਰ੍ਹ ਰਿਹਾ ਸੀ, ਇਸ ਲਈ ਸੁੱਕਾ ਬਾਲਣ ਇਕੱਠਾ ਕਰਨ ਵਿਚ ਬੜੀ ਦਿੱਕਤ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪਿਆ। ਖ਼ੈਰ! ਉਸ ਗਰੀਬ ਦੀ ਲਾਸ਼ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਦੇ ਹਵਾਲੇ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਮੇਰਾ ਮਿੱਤਰ ਓਥੇ ਈ ਚਿਤਾ ਕੋਲ ਬੈਠਾ ਰਿਹਾ ਅਤੇ ਮੈਂ ਉਸਦਾ ਸਾਮਾਨ ਵਗੈਰਾ ਸੰਭਾਲਣ ਲਈ ਸੈਨੇਟੋਰੀਅਮ ਆ ਗਿਆ।
ਵਾਰਡ ਦੇ ਅੰਦਰ ਵੜਦਿਆਂ ਹੀ ਮੈਨੂੰ ਉਸ ਬੰਗਾਲੀ ਔਰਤ ਦੀ ਆਵਾਜ਼ ਸੁਣਾਈ ਦਿੱਤੀ, “ਬੜਾ ਚਿਰ ਲੱਗ ਗਿਆ ਤੁਹਾਨੂੰ।”
“ਜੀ ਹਾਂ… ਮੀਂਹ ਦੇ ਕਾਰਨ ਸੁੱਕਾ ਬਾਲਣ ਨਹੀਂ ਸੀ ਮਿਲ ਰਿਹਾ, ਇਸ ਕਰਕੇ ਦੇਰ ਹੋ ਗਈ।”
“ਹੋਰਨਾਂ ਥਾਵਾਂ ‘ਤੇ ਤਾਂ ਬਾਲਣ ਦੀਆਂ ਦੁਕਾਨਾਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਨੇ, ਪਰ ਮੈਂ ਸੁਣਿਐਂ ਏਥੇ ਏਧਰੋਂ ਓਧਰੋਂ ਆਪ ਹੀ ਲੱਕੜੀਆਂ ਕੱਟਣੀਆਂ ਅਤੇ ਚੁਗਣੀਆਂ ਪੈਂਦੀਆਂ ਨੇ…”
“ਜੀ ਹਾਂ।”
“ਬੈਠੋ ਨਾ, ਕੁਝ ਚਿਰ।”
ਮੈਂ ਉਹਦੇ ਕੋਲ ਸਟੂਲ ਉਤੇ ਬੈਠ ਗਿਆ ਤਾਂ ਉਸਨੇ ਇਕ ਅਜੀਬ ਜਿਹਾ ਸਵਾਲ ਕੀਤਾ,
“ਲੱਭਦਿਆਂ ਲੱਭਦਿਆਂ ਜਦ ਤੁਹਾਨੂੰ ਸੁੱਕੀ ਲੱਕੜੀ ਦਾ ਕੋਈ ਟੁਕੜਾ ਮਿਲ ਜਾਂਦਾ ਹੋਵੇਗਾ ਤਾਂ ਤੁਸੀਂ ਬਹੁਤ ਖੁਸ਼ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹੋਵੋਗੇ?” ਉਸਨੇ ਮੇਰੇ ਉੱਤਰ ਦੀ ਉਡੀਕ ਨਾ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਆਪਣੀਆਂ ਚਮਕੀਲੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਨਾਲ ਮੈਨੂੰ ਧਿਆਨ ਨਾਲ ਦੇਖਦਿਆਂ ਹੋਇਆ ਕਿਹਾ, “ਮੌਤ ਬਾਰੇ ਤੁਹਾਡਾ ਕੀ ਵਿਚਾਰ ਹੈ?”
“ਮੈਂ ਕਈ ਵਾਰ ਸੋਚਿਆ ਹੈ, ਪਰ ਕੁਝ ਸਮਝ ਨਹੀਂ ਸਕਿਆ…”
ਉਹ ਸਿਆਣਿਆਂ ਵਾਂਗ ਮੁਸਕਰਾਈ ਅਤੇ ਫੇਰ ਬੱਚਿਆਂ ਵਰਗੇ ਲਹਿਜੇ ਵਿਚ ਕਹਿਣ ਲੱਗੀ, “ਮੈਂ ਕੁਝ ਕੁਝ ਸਮਝ ਸਕੀ ਹਾਂ, ਇਸ ਲਈ ਕਿ ਬਹੁਤ ਮੌਤਾਂ ਦੇਖ ਚੁੱਕੀ ਹਾਂ… ਐਨੀਆਂ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਸ਼ਾਇਦ ਹਜ਼ਾਰ ਵਰ੍ਹੇ ਵੀ ਜਿਉਂਦੇ ਰਹਿ ਕੇ ਨਾ ਦੇਖ ਸਕੋ… ਮੈਂ ਬੰਗਾਲ ਦੀ ਰਹਿਣ ਵਾਲੀ ਆਂ, ਜਿੱਥੋਂ ਦਾ ਇਕ ਕਾਲ਼ ਅੱਜ ਕਲ੍ਹ ਬੜਾ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੈ… ਤੁਹਾਨੂੰ ਤਾਂ ਪਤਾ ਹੀ ਹੋਵੇਗਾ, ਲੱਖਾਂ ਆਦਮੀ ਓਥੇ ਮਰ ਚੁੱਕੇ ਹਨ, ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਛਪ ਚੁੱਕੀਆਂ ਹਨ, ਸੈਂਕੜੇ ਲੇਖ ਲਿਖੇ ਜਾ ਚੁੱਕੇ ਹਨ… ਫੇਰ ਵੀ ਸੁਣਿਆਂ ਹੈ, ਇਨਸਾਨ ਦੀ ਇਸ ਬਿਪਤਾ ਦਾ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਕਸ਼ਾ ਨਹੀਂ ਖਿੱਚਿਆ ਜਾ ਸਕਿਆ… ਮੌਤ ਦੀ ਇਸੇ ਮੰਡੀ ਵਿਚ ਮੈਂ ਮੌਤ ਬਾਰੇ ਕੁਝ ਸੋਚਿਆ ਹੈ…”
ਮੈਂ ਪੁੱਛਿਆ, “ਕੀ?”
ਉਹਨੇ ਉਸੇ ਲਹਿਜੇ ਵਿਚ ਜਵਾਬ ਦਿੱਤਾ, “ਮੈਂ ਸੋਚਿਆ ਹੈ ਕਿ ਇਕ ਆਦਮੀ ਦਾ ਮਰਨਾ ਮੌਤ ਹੈ, ਇਕ ਲੱਖ ਆਦਮੀਆਂ ਦਾ ਮਰਨਾ ਤਮਾਸ਼ਾ ਹੈ… ਮੈਂ ਸੱਚ ਕਹਿੰਦੀ ਹਾਂ, ਮੌਤ ਦਾ ਉਹ ਭੈਅ ਜੋ ਕਦੇ ਮੇਰੇ ਦਿਲ ਵਿਚ ਹੋਇਆ ਕਰਦਾ ਸੀ, ਬਿਲਕੁਲ ਦੂਰ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ… ਹਰ ਬਜ਼ਾਰ ਵਿਚ ਦਸ-ਵੀਹ ਅਰਥੀਆਂ ਅਤੇ ਜਨਾਜ਼ੇ ਦਿਖਾਈ ਦੇਣ ਤਾਂ ਕੀ ਮੌਤ ਦਾ ਅਸਲੀ ਮਤਲਬ ਖ਼ਤਮ ਨਹੀਂ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ… ਮੈਂ ਕੇਵਲ ਏਨਾ ਸਮਝ ਸਕੀ ਹਾਂ ਕਿ ਇਹੋ ਜਿਹੀਆਂ ਅਣਗਿਣਤ ਮੌਤਾਂ ਉਤੇ ਰੋਣਾ ਬੇਕਾਰ ਹੈ, ਬੇਵਕੂਫ਼ੀ ਹੈ… ਅੱਵਲ ਤਾਂ ਏਨੇ ਆਦਮੀਆਂ ਦਾ ਮਰ ਜਾਣਾ ਹੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਮੂਰਖ਼ਤਾ ਹੈ…”
ਮੈਂ ਤੁਰੰਤ ਪੁਛਿਆ, “ਕਿਸ ਦੀ?”
“ਕਿਸੇ ਦੀ ਵੀ ਹੋਵੇ… ਮੂਰਖ਼ਤਾ ਮੂਰਖ਼ਤਾ ਹੈ… ਇਕ ਭਰੇ ਸ਼ਹਿਰ ਉਤੇ ਤੁਸੀਂ ਉਪਰੋਂ ਬੰਬ ਸੁੱਟ ਦਿਓ, ਲੋਕ ਮਰ ਜਾਣਗੇ… ਖੂਹਾਂ ‘ਚ ਜ਼ਹਿਰ ਪਾ ਦਿਓ, ਜਿਹੜਾ ਵੀ ਓਥੋਂ ਪਾਣੀ ਪੀਵੇਗਾ, ਮਰ ਜਾਵੇਗਾ… ਇਹ ਕਾਲ, ਕਹਿਰ, ਜੰਗ ਅਤੇ ਬੀਮਾਰੀਆਂ ਸਭ ਵਾਹੀਆਤ ਹਨ… ਇਹਨਾਂ ਨਾਲ ਮਰ ਜਾਣਾ ਬਿਲਕੁਲ ਇਉਂ ਹੀ ਐ, ਜਿਵੇਂ ਉਪਰੋਂ ਛੱਤ ਆ ਗਿਰੇ… ਹਾਂ, ਦਿਲ ਦੀ ਇਕ ਜਾਇਜ਼ ਇੱਛਾ ਦੀ ਮੌਤ ਬਹੁਤ ਵੱਡੀ ਮੌਤ ਹੈ… ਇਨਸਾਨ ਨੂੰ ਮਾਰਨਾ ਕੁਝ ਨਹੀਂ, ਪਰ ਉਸਦੀ ਫ਼ਿਤਰਤ ਨੂੰ ਕਤਲ ਕਰ ਦੇਣਾ ਬਹੁਤ ਵੱਡਾ ਜ਼ੁਲਮ ਹੈ…” ਇਹ ਕਹਿ ਕੇ ਉਹ ਕੁਝ ਚਿਰ ਚੁੱਪ ਰਹੀ, ਫੇਰ ਪਾਸਾ ਵੱਟ ਕੇ ਕਹਿਣ ਲੱਗੀ, “ਮੇਰੇ ਵਿਚਾਰ ਪਹਿਲਾਂ ਏਦਾਂ ਦੇ ਨਹੀਂ ਸਨ… ਸੱਚ ਪੁੱਛੋਂ ਤਾਂ ਮੈਨੂੰ ਸੋਚਣ-ਸਮਝਣ ਦਾ ਮੌਕਾ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸੀ ਮਿਲਿਆ, ਪਰ ਇਸ ਕਹਿਰ ਨੇ ਮੈਨੂੰ ਇਕ ਬਿਲਕੁਲ ਨਵੀਂ ਦੁਨੀਆਂ ਵਿਚ ਲਿਆ ਸੁੱਟਿਆ…” ਰਤਾ ਰੁਕ ਕੇ ਇਕਦਮ ਉਹਦਾ ਧਿਆਨ ਮੇਰੇ ਵੱਲ ਹੋਇਆ।
ਮੈਂ ਆਪਣੀ ਨੋਟ ਬੁੱਕ ਵਿਚ ਯਾਦ ਵਜੋਂ ਉਸਦੀਆਂ ਕੁਝ ਗੱਲਾਂ ਲਿਖ ਰਿਹਾ ਸੀ।
“ਇਹ ਤੁਸੀਂ ਕੀ ਲਿਖ ਰਹੇ ਓ?” ਉਹਨੇ ਪੁੱਛਿਆ।
ਮੈਂ ਸੱਚੋ ਸੱਚ ਦੱਸਣਾ ਠੀਕ ਸਮਝਿਆ ਅਤੇ ਕਿਹਾ, “ਮੈਂ ਇਕ ਕਹਾਣੀਕਾਰ ਹਾਂ… ਜਿਹੜੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਮੈਨੂੰ ਦਿਲਚਸਪ ਲੱਗਣ, ਮੈਂ ਲਿਖ ਲਿਆ ਕਰਦਾ ਹਾਂ।”
“ਓਹ… ਫੇਰ ਤਾਂ ਮੈਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਆਪਣੀ ਪੂਰੀ ਕਹਾਣੀ ਸੁਣਾਵਾਂਗੀ।”
ਤਿੰਨ ਘੰਟੇ ਤਕ ਕਮਜ਼ੋਰ ਆਵਾਜ਼ ਵਿਚ ਉਹ ਮੈਨੂੰ ਆਪਣੀ ਕਹਾਣੀ ਸੁਣਾਉਂਦੀ ਰਹੀ। ਹੁਣ ਉਹੀ ਕਹਾਣੀ ਮੈਂ ਆਪਣੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿਚ ਬਿਆਨ ਕਰਦਾ ਹਾਂ :
ਬੇਲੋੜੇ ਵੇਰਵਿਆਂ ‘ਚ ਜਾਣ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਨਹੀਂ… ਬੰਗਾਲ ‘ਚ ਜਦੋਂ ਕਾਲ ਪਿਆ ਤਾਂ ਲੋਕ ਧੜਾ ਧੜ ਮਰਨ ਲੱਗੇ ਤਾਂ ਸਕੀਨਾ ਨੂੰ ਉਹਦੇ ਚਾਚੇ ਨੇ ਇਕ ਅਵਾਰਾ ਆਦਮੀ ਦੇ ਹੱਥ ਪੰਜ ਸੌ ਰੁਪਏ ਵਿਚ ਵੇਚ ਦਿੱਤਾ, ਜੋ ਉਹਨੂੰ ਲਾਹੌਰ ਲੈ ਆਇਆ ਅਤੇ ਇਕ ਹੋਟਲ ਵਿਚ ਠਹਿਰਾਅ ਕੇ ਉਸ ਤੋਂ ਰੁਪਿਆ ਕਮਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਨ ਲੱਗਿਆ… ਪਹਿਲਾ ਬੰਦਾ ਜੋ ਸਕੀਨਾ ਕੋਲ ਇਸ ਸਿਲਸਿਲੇ ਵਿਚ ਲਿਆਂਦਾ ਗਿਆ, ਇਕ ਸੁੰਦਰ ਅਤੇ ਤੰਦਰੁਸਤ ਨੌਜੁਆਨ ਸੀ… ਕਾਲ ਪੈਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਜਦ ਸਕੀਨਾ ਨੂੰ ਰੋਟੀ-ਕੱਪੜੇ ਦੀ ਫ਼ਿਕਰ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਉਹ ਇਹੋ ਜਿਹੇ ਹੀ ਨੌਜੁਆਨ ਦੇ ਸੁਫ਼ਨੇ ਦੇਖਦੀ ਹੁੰਦੀ ਸੀ, ਜੋ ਉਹਦਾ ਪਤੀ ਬਣੇ; ਪਰ ਏਥੇ ਤਾਂ ਉਸਦਾ ਸੌਦਾ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਸੀ, ਇਕ ਇਹੋ ਜਿਹੀ ਕਰਤੂਤ ਲਈ ਉਹਨੂੰ ਮਜਬੂਰ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਸੀ, ਜਿਸਦੀ ਕਲਪਨਾ ਨਾਲ ਹੀ ਉਸਨੂੰ ਕਾਂਬਾ ਛਿੜਦਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਸੀ।
ਜਦੋਂ ਉਹ ਕਲਕੱਤੇ ਤੋਂ ਲਾਹੌਰ ਲਿਆਂਦੀ ਗਈ ਸੀ, ਉਹਨੂੰ ਪਤਾ ਸੀ ਕਿ ਉਹਦੇ ਨਾਲ ਕੀ ਸਲੂਕ ਹੋਣ ਵਾਲਾ ਹੈ। ਉਹ ਸਿਆਣੀ ਕੁੜੀ ਸੀ ਅਤੇ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜਾਣਦੀ ਸੀ ਕਿ ਕੁਝ ਕੁ ਦਿਨਾਂ ‘ਚ ਹੀ ਉਹਨੂੰ ਇਕ ਸਿੱਕਾ ਬਣਾਅ ਕੇ ਥਾਂ-ਥਾਂ ਭੁਨਾਇਆ ਜਾਵੇਗਾ। ਉਸਨੂੰ ਇਸ ਸਭ ਕੁਝ ਦਾ ਪਤਾ ਸੀ, ਪਰ ਉਸ ਕੈਦੀ ਵਾਂਗ, ਜੋ ਰਹਿਮ ਦੀ ਆਸ ਨਾ ਹੋਣ ‘ਤੇ ਵੀ ਉਮੀਦ ਲਾਈ ਰੱਖਦਾ ਹੈ, ਉਹ ਇਹ ਅਸੰਭਵ ਘਟਨਾ ਵਾਪਰ ਜਾਣ ਦੀ ਟੇਕ ਲਾਈ ਬੈਠੀ ਸੀ।
ਉਹ ਘਟਨਾ ਤਾਂ ਨਾ ਵਾਪਰੀ, ਪਰ ਉਸ ਵਿਚ ਏਨੀ ਹਿੰਮਤ ਪੈਦਾ ਹੋ ਗਈ ਕਿ ਉਹ ਉਸ ਰਾਤ ਨੂੰ, ਕੁਝ ਆਪਣੀ ਹੁਸ਼ਿਆਰੀ ਨਾਲ ਅਤੇ ਕੁਝ ਉਸ ਨੌਜੁਆਨ ਦੇ ਅਣਜਾਣ ਪੁਣੇ ਸਦਕਾ, ਹੋਟਲ ਵਿਚੋਂ ਭੱਜ ਜਾਣ ਵਿਚ ਸਫ਼ਲ ਹੋ ਗਈ।
ਹੁਣ ਲਾਹੌਰ ਦੀਆਂ ਸੜਕਾਂ ਸਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਵੇਂ ਖ਼ਤਰੇ… ਕਦਮ ਕਦਮ ‘ਤੇ ਉਹਨੂੰ ਇਉਂ ਲੱਗਦਾ ਸੀ ਕਿ ਲੋਕਾਂ ਦੀਆਂ ਨਜ਼ਰਾਂ ਉਸਨੂੰ ਖਾ ਜਾਣਗੀਆਂ; ਲੋਕ ਉਸਨੂੰ ਘੱਟ ਦੇਖਦੇ ਸਨ, ਪਰ ਉਸਦੇ ਜੋਬਨ ਨੂੰ, ਜੋ ਛੁਪਣ ਵਾਲੀ ਚੀਜ਼ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਕੁਝ ਏਨਾ ਵੱਧ ਘੂਰਦੇ ਸਨ, ਜਿਵੇਂ ਵਰਮੇ ਨਾਲ ਉਸਦੇ ਅੰਦਰ ਮੋਰੀ ਕਰ ਰਹੇ ਹੋਣ; ਸੋਨੇ-ਚਾਂਦੀ ਦਾ ਕੋਈ ਗਹਿਣਾ ਜਾਂ ਮੋਤੀ ਹੁੰਦਾ ਤਾਂ ਉਹ ਸ਼ਾਇਦ ਲੋਕਾਂ ਦੀਆਂ ਨਜ਼ਰਾਂ ਤੋਂ ਬਚਾਅ ਲੈਂਦੀ, ਪਰ ਉਹ ਇਕ ਅਜਿਹੀ ਚੀਜ਼ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਕਰ ਰਹੀ ਸੀ, ਜਿਸ ਉਤੇ ਕੋਈ ਵੀ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਹੱਥ ਮਾਰ ਸਕਦਾ ਸੀ।
ਤਿੰਨ ਦਿਨ ਅਤੇ ਤਿੰਨ ਰਾਤਾਂ ਉਹ ਕਦੇ ਏਧਰ, ਕਦੇ ਓਧਰ ਘੁੰਮਦੀ-ਭਟਕਦੀ ਰਹੀ। ਭੁੱਖ ਨਾਲ ਉਸਦਾ ਬੁਰਾ ਹਾਲ ਸੀ, ਪਰ ਉਸਨੇ ਕਿਸੇ ਮੂਹਰੇ ਹੱਥ ਨਾ ਅੱਡਿਆ। ਉਹ ਡਰਦੀ ਸੀ ਕਿ ਉਸਦਾ ਅੱਡਿਆ ਹੋਇਆ ਹੱਥ ਉਸਦੀ ਇੱਜ਼ਤ ਸਮੇਤ ਕਿਸੇ ਹਨੇਰੀ ਕੋਠੜੀ ਵਿਚ ਖਿੱਚ ਲਿਆ ਜਾਵੇਗਾ… ਉਹ ਦੁਕਾਨਾਂ ਵਿਚ ਸਜੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਮਿਠਾਈਆਂ ਦੇਖਦੀ ਸੀ; ਭੋਜਨ-ਭੰਡਾਰਾਂ ਵਿਚ ਲੋਕ ਬੜੇ ਬੜੇ ਬੁਰਕ ਤੋੜ ਕੇ ਖਾਂਦੇ ਸਨ; ਉਸਦੇ ਹਰ ਪਾਸੇ ਖਾਣ-ਪੀਣ ਦੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਬੜੀ ਬੇਦਰਦੀ ਨਾਲ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ; ਪਰ ਇਉਂ ਲਗਦਾ ਸੀ ਜਿਵੇਂ ਦੁਨੀਆ ਵਿਚ ਉਹਦੇ ਭਾਗਾਂ ਦਾ ਕੋਈ ਦਾਣਾ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸੀ ਰਿਹਾ।
ਉਸਨੂੰ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿਚ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਖਾਣੇ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ ਦਾ ਅਹਿਸਾਸ ਹੋਇਆ। ਪਹਿਲਾਂ ਉਸਨੂੰ ਖਾਣਾ ਮਿਲ ਜਾਂਦਾ ਸੀ, ਹੁਣ ਉਹ ਖਾਣੇ ਨੂੰ ਮਿਲਣਾ ਚਾਹੁੰਦੀ ਸੀ ਅਤੇ ਮਿਲ ਨਹੀਂ ਸਕਦੀ ਸੀ… ਚਾਰ ਦਿਨਾਂ ਦੇ ਫ਼ਾਕਿਆਂ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਆਪਣੀਆਂ ਹੀ ਨਜ਼ਰਾਂ ਵਿਚ ਇਕ ਬਹੁਤ ਵੱਡਾ ਸ਼ਹੀਦ ਤਾਂ ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ, ਪਰ ਉਸ ਦੇ ਜਿਸਮ ਦੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਨੀਹਾਂ ਹਿਲਾਅ ਕੇ ਰੱਖ ਦਿੱਤੀਆਂ… ਉਹ ਜੋ ਰੂਹਾਨੀ ਸੰਤੋਖ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਇਕ ਵੇਲਾ ਆ ਗਿਆ ਕਿ ਉਹ ਵੀ ਸੁੰਗੜਨ ਲੱਗਿਆ।
ਚੌਥੇ ਦਿਨ ਆਥਣੇ ਉਹ ਇਕ ਗਲੀ ਵਿਚੋਂ ਲੰਘ ਰਹੀ ਸੀ ਕਿ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਉਸਦੇ ਜੀਅ ਵਿਚ ਕੀ ਆਇਆ, ਉਹ ਇਕ ਮਕਾਨ ਦੇ ਅੰਦਰ ਵੜ ਗਈ। ਮਕਾਨ ਦੇ ਅੰਦਰ ਵੜਦਿਆਂ ਹੀ ਉਸਨੂੰ ਖ਼ਿਆਲ ਆਇਆ ਕਿ ਨਹੀਂ, ਕੋਈ ਫੜ ਲਏਗਾ ਅਤੇ ਕੁੱਲ ਕੀਤੇ ਕਰਾਏ ਉਤੇ ਪਾਣੀ ਫਿਰ ਜਾਵੇਗਾ ਅਤੇ ਹੁਣ ਉਸ ਵਿਚ ਏਨੀ ਸੱਤਿਆ ਵੀ ਤਾਂ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿ ਉਹ… ਸੋਚਦੀ ਸੋਚਦੀ ਉਹ ਵਿਹੜੇ ਕੋਲ ਪੁੱਜ ਚੁੱਕੀ ਸੀ… ਧੁੰਦਲੇ ਹਨੇਰੇ ਵਿਚ ਉਹਨੇ ਘੜੌਂਜੀਆਂ ਉਤੇ ਦੋ ਸਾਫ਼ ਸੁਥਰੇ ਘੜੇ ਦੇਖੇ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਕੋਲ ਹੀ ਫਲਾਂ ਨਾਲ ਭਰੇ ਹੋਏ ਦੋ ਥਾਲ; ਸਿਓ, ਨਾਸ਼ਪਤੀਆਂ, ਅਨਾਰ… ਉਸਨੇ ਸੋਚਿਆ: ਅਨਾਰ ਬਕਵਾਸ ਹੈ… ਸਿਓ ਤੇ ਨਾਸ਼ਪਤੀਆਂ ਠੀਕ ਨੇ। ਘੜੇ ਦੇ ਉੱਪਰ ਚੱਪਣੀ ਦੀ ਥਾਂ ਤਸ਼ਤਰੀ ਨਾਲ ਢਕਿਆ ਹੋਇਆ ਇਕ ਪਿਆਲਾ ਰੱਖਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ… ਉਹਨੇ ਤਸ਼ਤਰੀ ਚੁੱਕ ਕੇ ਦੇਖਿਆ; ਪਿਆਲਾ ਮਲਾਈ ਨਾਲ ਭਰਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ।
ਉਹਨੇ ਪਿਆਲਾ ਚੁੱਕ ਲਿਆ ਅਤੇ ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕਿ ਉਹ ਕੁਝ ਸੋਚ ਸਕੇ, ਉਹਨੇ ਛੇਤੀ ਛੇਤੀ ਮਲਾਈ ਨਿਗਲਣੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ। ਕੁਝ ਕੁ ਪਲਾਂ ‘ਚ ਸਾਰੀ ਮਲਾਈ ਉਹਦੇ ਢਿੱਡ ਵਿਚ ਸੀ। ਉਹਦੇ ਲਈ ਉਹ ਸੁਖਦਾਇਕ ਘੜੀ ਸੀ… ਉਹ ਭੁੱਲ ਗਈ ਸੀ ਕਿ ਉਹ ਕਿਸੇ ਓਪਰੇ ਮਕਾਨ ਵਿਚ ਹੈ। ਓਥੇ ਈ ਬੈਠ ਕੇ ਉਹਨੇ ਸਿਓ ਅਤੇ ਨਾਸ਼ਪਤੀਆਂ ਖਾਧੀਆਂ।
ਘੜੌਂਜੀ ਹੇਠਾਂ ਕੁਝ ਹੋਰ ਵੀ ਸੀ… ਸੂਪ, ਠੰਢਾ ਸੂਪ ਅਤੇ ਉਹਨੇ ਸਾਰੀ ਪਤੀਲੀ ਮੁਕਾਅ ਦਿੱਤੀ।
ਫੇਰ ਇਕਦਮ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਕਿ ਹੋਇਆ ਕਿ ਉਸਦੇ ਢਿੱਡ ਦੇ ਧੁਰ ਅੰਦਰੋਂ ਇਕ ਉਬਾਲ ਜਿਹਾ ਉੱਠਿਆ ਅਤੇ ਉਸਦਾ ਸਿਰ ਚਕਰਾਉਣ ਲੱਗਿਆ।
ਉਸੇ ਸਮੇਂ ਉਸਨੇ ਖੰਘਣ ਦੀ ਆਵਾਜ਼ ਸੁਣੀ… ਉਹ ਉੱਠ ਖੜ੍ਹੀ ਹੋਈ; ਉਸਨੇ ਭੱਜਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ, ਪਰ ਚਕਰਾ ਕੇ ਡਿੱਗ ਪਈ ਅਤੇ ਬੇਹੋਸ਼ ਹੋ ਗਈ।
ਜਦੋਂ ਉਸ ਨੂੰ ਹੋਸ਼ ਆਈ ਤਾਂ ਉਹ ਇਕ ਸਾਫ਼ ਸੁਥਰੇ ਬਿਸਤਰੇ ਉਤੇ ਲੰਮੀ ਪਈ ਸੀ… ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਉਸਨੂੰ ਖ਼ਿਆਲ ਆਇਆ ਕਿ ਉਹ ਕਿਤੇ ਲੁੱਟੀ ਤਾਂ ਨਹੀਂ ਗਈ, ਪਰ ਤੁਰੰਤ ਹੀ ਉਸਨੂੰ ਤਸੱਲੀ ਹੋ ਗਈ ਕਿ ਉਹ ਸਹੀ ਸਲਾਮਤ ਹੈ।
ਉਹ ਕੁਝ ਹੋਰ ਸੋਚਣ ਲੱਗੀ ਕਿ ਉਸਨੂੰ ਧੀਮੀ ਧੀਮੀ ਖੰਘ ਦੀ ਆਵਾਜ਼ ਸੁਣਾਈ ਦਿੱਤੀ ਅਤੇ ਫੇਰ ਹੱਡੀਆਂ ਦਾ ਇਕ ਢਾਂਚਾ ਕਮਰੇ ਵਿਚ ਵੜਿਆ।
ਸਕੀਨਾ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪਿੰਡ ਵਿਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਅਕਾਲ ਦੇ ਮਾਰੇ ਇਨਸਾਨ ਦੇਖੇ ਸਨ, ਪਰ ਇਹ ਇਨਸਾਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਬਿਲਕੁਲ ਵੱਖਰਾ ਸੀ; ਬੇਚਾਰਗੀ ਉਸ ਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਵਿਚ ਵੀ ਸੀ, ਪਰ ਇਸ ਬੇਚਾਰਗੀ ਵਿਚ ਉਹ ਅਨਾਜ ਦੀ ਤਰਸੀ ਹੋਈ ਇੱਛਾ ਨਹੀਂ ਸੀ… ਸਕੀਨਾ ਨੇ ਢਿੱਡ ਦੇ ਭੁੱਖੇ ਦੇਖੇ ਸਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਨਿਗਾਹਾਂ ਵਿਚ ਇਕ ਨੰਗੀ ਅਤੇ ਕੋਝੀ ਲਾਲਸਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਪਰ ਇਸ ਮਰਦ ਦੀਆਂ ਨਜ਼ਰਾਂ ਵਿਚ ਉਹਨੂੰ ਇਕ ਚਿਲਮਨ ਜਿਹੀ ਦਿਖਾਈ ਦਿੱਤੀ, ਇਕ ਧੁੰਦਲਾ ਪਰਦਾ, ਜਿਸਦੇ ਪਿਛੋਂ ਦੀ ਉਹ ਡਰਿਆ-ਸਹਿਮਿਆ ਉਸਦੇ ਵੱਲ ਦੇਖ ਰਿਹਾ ਸੀ।
ਘਬਰਾਹਟ ਸਕੀਨਾ ਨੂੰ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਸੀ, ਪਰ ਸਹਿਮਿਆ ਹੋਇਆ ਉਹ ਸੀ – ਉਹਨੇ ਰੁਕ-ਰੁਕ ਕੇ, ਕੁਝ ਝੇਂਪਦਿਆਂ, ਕੁਝ ਅਜੀਬ ਕਿਸਮ ਦਾ ਸੰਕੋਚ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਸਕੀਨਾ ਨੂੰ ਕਿਹਾ, “ਜਦ ਤੂੰ ਖਾ ਰਹੀ ਸੀ, ਮੈਂ ਤੇਰੇ ਤੋਂ ਕੁਝ ਦੂਰ ਖੜ੍ਹਾ ਸੀ… ਹਾਇ! ਮੈਂ ਕਿੰਨਾ ਔਖਾ ਹੋ ਕੇ ਆਪਣੀ ਖੰਘ ਰੋਕੀ ਰੱਖੀ ਕਿ ਤੂੰ ਆਰਾਮ ਨਾਲ ਖਾ ਸਕੇਂ ਤੇ ਇਹ ਖ਼ੂਬਸੂਰਤ ਨਜ਼ਾਰਾ ਬਹੁਤੀ ਦੇਰ ਤਕ ਦੇਖ ਸਕਾਂ… ਭੁੱਖ ਬੜੀ ਪਿਆਰੀ ਚੀਜ਼ ਹੈ… ਇਹ ਮੈਂ ਹਾਂ ਕਿ ਨਿਹਮਤ ਤੋਂ ਵਾਂਝਾ ਹਾਂ… ਨਹੀਂ, ਵਾਂਝਾ ਨਹੀਂ, ਕਹਿਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਮੈਂ ਆਪ ਇਸ ਨੂੰ ਕਤਲ ਕੀਤਾ ਹੈ…”
ਉਹ ਕੁਝ ਵੀ ਨਾ ਸਮਝ ਸਕੀ।
ਉਸਦੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਇਕ ਬੁਝਾਰਤ ਸਨ… ਸਕੀਨਾ ਨੇ ਬੁੱਝਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਤਾਂ ਉਹ ਇਕ ਹੋਰ ਬੁਝਾਰਤ ਬਣ ਗਈ; ਇਸਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਸਕੀਨਾ ਨੂੰ ਉਸਦੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਚੰਗੀਆਂ ਲੱਗੀਆਂ, ਉਹਨਾਂ ਵਿਚ ਇਨਸਾਨੀਅਤ ਦੀ ਗਰਮੀ ਸੀ।
ਸਕੀਨਾ ਨੇ ਆਪਣੀ ਸਾਰੀ ਹੱਡ-ਬੀਤੀ ਉਸਨੂੰ ਸੁਣਾਅ ਦਿੱਤੀ।
ਜਦੋਂ ਸਕੀਨਾ ਉਸਦਾ ਧੰਨਵਾਦ ਕਰਨ ਲੱਗੀ ਤਾਂ ਉਹਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ, ਜੋ ਹੰਝੂਆਂ ਤੋਂ ਬੇਪ੍ਰਵਾਹ ਲੱਗਦੀਆਂ ਸਨ, ਇਕਦਮ ਸਿੱਲ੍ਹੀਆਂ ਹੋ ਗਈਆਂ ਅਤੇ ਉਹਨੇ ਡੁਬਡੁਬਾਈ ਹੋਈ ਆਵਾਜ਼ ਵਿਚ ਕਿਹਾ, “ਏਥੇ ਈ ਰਹਿ ਪਓ ਸਕੀਨਾ… ਮੈਂ ਦਿੱਕ ਦਾ ਮਰੀਜ਼ ਹਾਂ… ਮੇਰੀ ਭੁੱਖ ਮਰ ਚੁੱਕੀ ਹੈ… ਮੈਨੂੰ ਕੋਈ ਖਾਣਾ, ਕੋਈ ਫਲ ਚੰਗਾ ਨਹੀਂ ਲੱਗਦਾ… ਤੂੰ ਖਾਇਆ ਕਰੀਂ ਅਤੇ ਮੈਂ ਤੈਨੂੰ ਦੇਖਿਆ ਕਰਾਂਗਾ…” ਤਦੇ ਹੀ ਉਹ ਮੁਸਕਰਾਉਣ ਲੱਗਿਆ… “ਕੀ ਹਿਮਾਕਤ ਹੈ… ਕੋਈ ਹੋਰ ਸੁਣਦਾ ਤਾਂ ਕੀ ਕਹਿੰਦਾ… ਜਾਣੀ ਦੂਜਾ ਖਾਇਆ ਕਰੇ ਅਤੇ ਮੈਂ ਦੇਖਿਆ ਕਰਾਂ… ਨਹੀਂ ਸਕੀਨਾ… ਉਂਝ ਮੇਰੀ ਦਿਲੀ ਇੱਛਾ ਹੈ ਕਿ ਤੂੰ ਏਥੇ ਈ ਰਹੇਂ…”
ਸਕੀਨਾ ਕੁਝ ਸੋਚਣ ਲੱਗੀ; ਫੇਰ ਉਸਨੇ ਕਿਹਾ, “ਜੀ ਨਹੀਂ, ਮੇਰਾ ਮਤਲਬ ਹੈ, ਤੁਸੀਂ ਇਸ ਘਰ ਚ ਇਕੱਲੇ ਹੋ ਅਤੇ ਮੈਂ… ਨਹੀਂ ਨਹੀਂ… ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਮੈਂ…”
ਸਕੀਨਾ ਦੀ ਗੱਲ ਸੁਣ ਕੇ ਉਸਨੂੰ ਕੁਝ ਅਜਿਹਾ ਧੱਕਾ ਲਗਿਆ ਕਿ ਉਹ ਥੋੜ੍ਹੀ ਦੇਰ ਲਈ ਬਿਲਕੁਲ ਗੁਆਚ ਜਿਹਾ ਗਿਆ। ਜਦੋਂ ਉਹ ਬੋਲਿਆ ਤਾਂ ਉਹਦੀ ਆਵਾਜ਼ ਥੋਥੀ ਜਿਹੀ ਸੀ, “ਮੈਂ ਦਸ ਵਰ੍ਹੇ ਤਕ ਕਾਲਜ ਵਿਚ ਕੁੜੀਆਂ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਾਉਂਦਾ ਰਿਹਾ ਹਾਂ। ਮੈਂ ਸਦਾ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀਆਂ ਬੱਚੀਆਂ ਸਮਝਿਆ … ਤੂੰ… ਤੂੰ ਇਕ ਹੋਰ ਹੋ ਜਾਵੇਂਗੀ…”
ਸਕੀਨਾ ਲਈ ਕੋਈ ਹੋਰ ਥਾਂ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਉਹ ਉਸ ਪ੍ਰੋਫ਼ੈਸਰ ਦੇ ਕੋਲ ਰਹਿਣ ਲੱਗੀ।
ਪ੍ਰੋਫ਼ੈਸਰ ਇਕ ਵਰ੍ਹਾ ਅਤੇ ਕੁਝ ਮਹੀਨੇ ਜਿਉਂਦਾ ਰਿਹਾ… ਇਸ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਬਜਾਇ ਇਸ ਦੇ ਕਿ ਸਕੀਨਾ ਉਸਦੀ ਦੇਖਭਾਲ ਕਰਦੀ, ਉਲਟਾ ਉਹ ਜੋ ਬੀਮਾਰ ਸੀ, ਸਕੀਨਾ ਨੂੰ ਸੁਖ ਸੁਵਿਧਾ ਪੁਚਾਉਣ ਲਈ ਕੁਝ ਇਸ ਸਲੀਕੇ ਨਾਲ ਰੁਝਿਆ ਰਿਹਾ, ਜਿਵੇਂ ਉਹ ਬਹੁਤ ਕਾਹਲੀ ਵਿਚ ਹੋਵੇ।
ਪ੍ਰੋਫ਼ੈਸਰ ਦੀ ਦੇਖ ਭਾਲ ਨੇ ਸਕੀਨਾ ਨੂੰ ਕੁਝ ਮਹੀਨਿਆਂ ਵਿਚ ਹੀ ਨਿਖ਼ਾਰ ਦਿੱਤਾ। ਫੇਰ ਠਹ ਸਕੀਨਾ ਤੋਂ ਕੁਝ ਦੂਰ ਦੂਰ ਰਹਿਣ ਲੱਗਿਆ, ਪਰ ਉਸਦੀ ਦੇਖਭਾਲ ਵਿਚ ਕੋਈ ਫ਼ਰਕ ਨਾ ਪਿਆ।
ਆਖ਼ਰੀ ਦਿਨਾਂ ਵਿਚ ਅਚਾਨਕ ਉਹਦੀ ਹਾਲਤ ਖ਼ਰਾਬ ਹੋ ਗਈ। ਇਕ ਰਾਤ ਜਦੋਂ ਸਕੀਨਾ ਉਸਦੇ ਨੇੜੇ ਹੀ ਸੁੱਤੀ ਪਈ ਸੀ, ਉਹ ਬੌਂਦਲ ਕੇ ਉੱਠ ਬੈਠਾ ਅਤੇ ਜ਼ੋਰ ਜ਼ੋਰ ਦੀ ਕੂਕਣ ਲੱਗਾ, “ਸਕੀਨਾ… ਸਕੀਨਾ!” ਉਸਦੀਆਂ ਚੀਕਾ ਸੁਣ ਕੇ ਸਕੀਨਾ ਘਬਰਾਅ ਗਈ।
ਉਸਦੀਆਂ ਧਸੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਅੱਖਾਂ ‘ਚ, ਉਹ ਜੋ ਚਿਲਮਨ ਜਿਹੀ ਹੁੰਦੀ ਸੀ, ਕਿਤੇ ਦਿਖਾਈ ਨਹੀਂ ਸੀ ਦੇ ਰਹੀ… ਉਹਨਾਂ ਅੱਖਾਂ ਵਿਚ ਸਕੀਨਾ ਨੂੰ ਇਕ ਅਥਾਹ ਦੁੱਖ ਨਜ਼ਰ ਆਇਆ।
ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ ਕੰਬਦੇ ਹੋਏ ਹੱਥਾਂ ਨਾਲ ਸਕੀਨਾ ਦੇ ਹੱਥ ਫੜੇ ਅਤੇ ਕਿਹਾ, “ਮੈਂ ਮਰ ਰਿਹਾ ਹਾਂ, ਪਰ ਇਸ ਮੌਤ ਦਾ ਮੈਨੂੰ ਦੁੱਖ ਨਹੀਂ, ਕਿਉਂਕਿ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਮੌਤਾਂ ਮੇਰੇ ਅੰਦਰ ਵਾਪਰ ਚੁੱਕੀਆਂ ਨੇ… ਤੂੰ ਸੁਣਨਾ ਚਾਹੁੰਦੀ ਐ ਮੇਰੀ ਵਿਥਿਆ… ਜਾਣਨਾ ਚਾਹੁੰਦੀ ਐ, ਮੈਂ ਕੀ ਆਂ…? ਸੁਣ… ਮੈਂ ਇਕ ਝੂਠ ਹਾਂ, ਬਹੁਤ ਵੱਡਾ ਝੂਠ… ਮੇਰੀ ਸਾਰੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨਾਲ ਝੂਠ ਬੋਲਣ ਅਤੇ ਫੇਰ ਉਸਨੂੰ ਸੱਚ ਬਨਾਉਣ ਵਿਚ ਲੰਘੀ ਹੈ… ਹਾਇ ਇਹ ਕਿੰਨਾ ਦੁਖਦਾਈ, ਅਸੁਭਾਵਕ ਅਤੇ ਅਣਮਨੁੱਖੀ ਕੰਮ ਸੀ… ਮੈਂ ਇਕ ਸੁਭਾਵਕ ਇੱਛਾ ਨੂੰ ਮਾਰਿਆ ਸੀ, ਪਰ ਮੈਨੂੰ ਇਹ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਸੀ ਕਿ ਇਸ ਕਤਲ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਮੈਨੂੰ ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਖ਼ੂਨ ਕਰਨੇ ਪੈਣਗੇ… ਮੈਂ ਸਮਝਦਾ ਸੀ ਕਿ ਇਕ ਮੁਸਾਮ ਬੰਦ ਕਰ ਦੇਣ ਨਾਲ ਕੀ ਫ਼ਰਕ ਪਵੇਗਾ; ਮੈਨੂੰ ਇਹ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਸੀ ਕਿ ਫੇਰ ਆਪਣੇ ਸਰੀਰ ਦੇ ਸਾਰੇ ਦਰਵਾਜ਼ੇ ਬੰਦ ਕਰਨੇ ਪੈਣਗੇ… ਸਕੀਨਾ, ਇਹ ਜੋ ਕੁਝ ਮੈਂ ਕਹਿ ਰਿਹਾ ਹਾਂ, ਫ਼ਲਸਫ਼ੀ ਬਕਵਾਸ ਹੈ… ਸਿੱਧੀ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਮੈਂ ਆਪਣਾ ਕਰੈਕਟਰ ਉੱਚਾ ਕਰਦਾ ਰਿਹਾ ਅਤੇ ਆਪ ਅਤਿਅੰਤ ਡੂੰਘੀਆਂ ਦਲਦਲਾਂ ਵਿਚ ਧਸਦਾ ਰਿਹਾ… ਮੈਂ ਮਰ ਜਾਵਾਂਗਾ ਅਤੇ ਮੇਰਾ ਇਹ ਕਰੈਕਟਰ… ਇਹ ਬੇਰੰਗਾ ਝੰਡਾ ਮੇਰੀ ਮਿੱਟੀ ਉਤੇ ਉਡਦਾ ਰਹੇਗਾ… ਉਹ ਸਾਰੀਆਂ ਕੁੜੀਆਂ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮੈਂ ਕਾਲਜ ਵਿਚ ਪੜ੍ਹਾਇਆ ਕਰਦਾ ਸੀ, ਜਦ ਕਦੇ ਮੈਨੂੰ ਯਾਦ ਕਰਨਗੀਆਂ, ਇਹੀ ਕਹਿਣਗੀਆਂ ਕਿ ਇਕ ਫ਼ਰਿਸ਼ਤਾ ਸੀ, ਜੋ ਇਨਸਾਨਾਂ ਵਿਚ ਆ ਗਿਆ ਸੀ… ਤੂੰ ਵੀ ਮੇਰੀਆਂ ਨੇਕੀਆਂ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਭੁੱਲੇਂਗੀ… ਪਰ ਹਕੀਕਤ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਜਦ ਤੋਂ ਤੂੰ ਇਸ ਘਰ ਵਿਚ ਆਈ ਹੈਂ, ਇਕ ਛਿਣ ਵੀ ਅਜਿਹਾ ਨਹੀਂ ਲੰਘਿਆ, ਜਦ ਮੈਂ ਤੇਰੀ ਜੁਆਨੀ ਨੂੰ ਚੋਰ ਅੱਖ ਨਾਲ ਨਾ ਦੇਖਿਆ ਹੋਵੇ… ਮੈਂ ਕਲਪਨਾ ਵਿਚ ਕਈ ਵਾਰ ਤੇਰਿਆਂ ਬੁੱਲ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਚੁੰਮਿਆ ਹੈ… ਕਈ ਵਾਰ ਖ਼ਿਆਲਾਂ ਖ਼ਿਆਲਾਂ ਵਿਚ ਮੈਂ ਤੇਰੀਆਂ ਬਾਹਾਂ ਵਿਚ ਆਪਣਾ ਸਿਰ ਰੱਖਿਆ ਹੈ… ਅਤੇ ਹਰ ਵਾਰ ਮੈਨੂੰ ਇਹਨਾਂ ਤਸਵੀਰਾਂ ਦੇ ਪੁਰਜ਼ੇ-ਪੁਰਜ਼ੇ ਕਰਨੇ ਪਏ, ਫੇਰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਪੁਰਜ਼ਿਆਂ ਨੂੰ ਜਲਾਅ ਕੇ ਮੈਂ ਸੁਆਹ ਬਣਾਈ ਹੈ ਕਿ ਇਹਨਾਂ ਦਾ ਨਾਂ-ਨਿਸ਼ਾਨ ਤੱਕ ਬਾਕੀ ਨਾ ਰਹੇ… ਕਾਸ਼! ਮੇਰੇ ਵਿਚ ਏਨੀ ਹਿੰਮਤ ਹੁੰਦੀ ਕਿ ਮੈਂ ਆਪਣੇ ਇਸ ਉੱਚੇ ਕਰੈਕਟਰ ਨੂੰ ਇਕ ਲੰਬੇ ਬਾਂਸ ਉਤੇ ਲੰਗੂਰ ਵਾਂਗ ਬਿਠਾਅ ਸਕਦਾ ਅਤੇ ਡੁਗਡੁਗੀ ਵਜਾਅ ਕੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਇਕੱਠਾ ਕਰ ਸਕਦਾ ਅਤੇ ਕਹਿ ਸਕਦਾ ਕਿ ਆਓ ਦੇਖੋ ਅਤੇ ਨਸੀਹਤ ਲਵੋ…”
ਇਸ ਘਟਨਾ ਤੋਂ ਪਿਛੋਂ ਪ੍ਰੋਫ਼ੈਸਰ ਕੇਵਲ ਪੰਜ ਦਿਨ ਜਿਉਂਦਾ ਰਿਹਾ। ਸਕੀਨਾ ਦਾ ਬਿਆਨ ਹੈ ਕਿ ਮਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਉਹ ਬਹੁਤ ਖ਼ੁਸ਼ ਸੀ।
ਜਦੋਂ ਉਹ ਆਖ਼ਰੀ ਸਾਹ ਲੈ ਰਿਹਾ ਸੀ, ਉਸਨੇ ਸਕੀਨਾ ਨੂੰ ਕੇਵਲ ਏਨਾ ਆਖਿਆ ਸੀ,
“ਸਕੀਨਾ, ਮੈਂ ਲਾਲਚੀ ਨਹੀਂ ਹਾਂ… ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੇ ਇਹ ਆਖ਼ਰੀ ਪੰਜ ਦਿਨ ਮੇਰੇ ਲਈ ਬਹੁਤ ਨੇ… ਮੈਂ ਤੇਰਾ ਧੰਨਵਾਦੀ ਹਾਂ…”

(ਅਨੁਵਾਦ: ਪਰਦੁਮਨ ਸਿੰਘ ਬੇਦੀ)

ਕੁਝ ਮਹੀਨੇ ਪਹਿਲਾਂ ਮੈਨੂੰ ਅਚਾਨਕ ਪਤਾ ਚੱਲਿਆ ਕਿ ਮੈਂ ਨਿਊਰੋਐਂਡੋਕ੍ਰਿਨ ਕੈਂਸਰ ਨਾਲ ਗ੍ਰਸਤ ਹਾਂ। ਮੈਂ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਉਦੋਂ ਹੀ ਇਹ ਸ਼ਬਦ ਸੁਣਿਆ। ਇਸ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ‘ਕੱਠੀ ਕਰਦਿਆਂ ਮੈਨੂੰ ਪਤਾ ਚੱਲਿਆ ਕਿ ਇਸ ਬਿਮਾਰੀ ’ਤੇ ਹਾਲੇ ਕੋਈ ਜ਼ਿਆਦਾ ਕੰਮ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ। ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਇਕ ਦੁਰਲਭ ਸਰੀਰਕ ਅਵਸਥਾ ਦਾ ਨਾਂ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸੇ ਕਾਰਨ ਇਸ ਦੇ ਇਲਾਜ ਦੀ ਗੁੰਜਾਇਸ਼ ਵੀ ਘੱਟ ਹੈ। ਹਾਲੇ ਤੱਕ ਆਪਣੇ ਸਫਰ ਵਿਚ ਮੈਂ ਹੌਲੀ-ਤੇਜ ਗਤੀ ਨਾਲ ਤੁਰਦਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਸੀ … ਮੇਰੇ ਨਾਲ ਮੇਰੀਆਂ ਵਿਉਂਤਾਂ, ਅਕਾਂਖਿਆਵਾਂ, ਸੁਪਨੇ ਤੇ ਮੰਜ਼ਿਲਾਂ ਸੀ। ਮੈਂ ਇਸ ਵਿਚ ਮਗਨ ਅੱਗੇ ਵਧਦਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਅਚਾਨਕ ਸ਼ੌਹਰਤ ਨੇ ਪਿੱਠ ਉੱਪਰ ਹੱਥ ਰੱਖਦਿਆਂ ਕਿਹਾ, “ਭਾਈ, ਟੇਸ਼ਨ ਆ ਗਿਆ ਤੇਰਾ, ਉੱਤਰ ਜਾ ਹੁਣ।” ਮੇਰੀ ਸਮਝ ਵਿਚ ਨਹੀਂ ਆਇਆ .. ਨ ਨ, ਮੇਰਾ ਟੇਸ਼ਨ ਹਾਲੇ ਨਹੀਂ ਆਇਆ। ਜਵਾਬ ਮਿਲਿਆ, “ਅਗਲੇ ਸਟਾਪ ’ਤੇ ਉੱਤਰ ਜਾਈਂ, ਤੇਰੀ ਮੰਜ਼ਿਲ ਆ ਗਈ….” ਅਚਾਨਕ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਇਆ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਕਿਸੇ ਕਾਰਕ (ਢੱਕਣ) ਵਾਂਗ ਬੇਤਹਾਸ਼ੇ ਕਿਸੇ ਅਣਜਾਣ ਨਗਰ ਵਿਚ ਲਹਿਰਾਂ ਵਾਂਗ ਵਹਿ ਰਹੇ ਸੀ। ਲਹਿਰਾਂ ਨੂੰ ਕਾਬੂ ਕਰਨ ਦੀ ਗਲਤਫਹਿਮੀ ਨਾਲ ਲੈ ਕੇ।

ਇਸ ਹੁੜਦੰਗ, ਸਹਿਮ ਅਤੇ ਡਰ ਵਿਚ ਘਬਰਾ ਕੇ ਮੈਂ ਆਪਣੇ ਬੇਟੇ ਨੂੰ ਕਿਹਾ, “ਅੱਜ ਇਸ ਹਾਲਾਤ ਵਿਚ ਮੈਂ ਸਿਰਫ ਏਨਾ ਹੀ ਕਹਿਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹਾਂ … ਮੈਂ ਇਸ ਮਾਨਸਿਕ ਹਾਲਤ ਨੂੰ ਹੜਬੜਾਹਟ, ਡਰ, ਬਦਹਵਾਸੀ ਨਾਲ ਨਹੀਂ ਜੀਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ। ਮੈਨੂੰ ਕਿਸੇ ਵੀ ਸੂਰਤ ਵਿਚ ਆਪਣੇ ਪੈਰ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਉੱਪਰ ਖੜਾ ਹੋ ਕੇ ਆਪਣੀ ਹਾਲਤ ਨਾਲ ਸਿੱਧੇ ਮੂੰਹ ਮਿਲ ਸਕਾਂ। ਮੈਂ ਖੜਾ ਹੋਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹਾਂ।”

ਇਹ ਮੇਰੀ ਮੰਸ਼ਾ ਸੀ, ਮੇਰਾ ਇਰਾਦਾ ਸੀ …

ਕੁਝ ਹਫਤਿਆਂ ਮਗਰੋਂ ਮੈਂ ਇਕ ਹਸਪਤਾਲ ਵਿਚ ਭਰਤੀ ਹੋ ਗਿਆ। ਬੇਹਿਸਾਬਾ ਦਰਦ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਹ ਤਾਂ ਪਤਾ ਸੀ ਕਿ ਦਰਦ ਹੋਊ ਪਰ ਏਨਾ ਦਰਦ ? ਹੁਣ ਦਰਦ ਦੀ ਤੀਬਰਤਾ ਪਤਾ ਲੱਗ ਰਹੀ ਹੈ। ਕੁਸ਼ ਵੀ ਕੰਮ ਨਹੀਂ ਕਰ ਰਿਹਾ। ਨਾ ਕੋਈ ਹੌਂਸਲਾ-ਅਫਜ਼ਾਈ ਤੇ ਨਾ ਕੋਈ ਦਿਲਾਸਾ। ਪੂਰੀ ਕਾਇਨਾਤ ਉਸ ਦਰਦ ਵਾਲੇ ਪਲ ਵਿਚ ਸਿਮਟ ਗਈ ਸੀ। ਦਰਦ ਖੁਦਾ ਤੋਂ ਵੀ ਵੱਡਾ ਤੇ ਵਿਸ਼ਾਲ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਇਆ।

ਮੈਂ ਜਿਸ ਹਸਪਤਾਲ ਵਿਚ ਭਰਤੀ ਹਾਂ, ਉਸ ਵਿਚ ਬਾਲਕੋਨੀ ਵੀ ਹੈ, ਬਾਹਰ ਦਾ ਨਜ਼ਾਰਾ ਦਿਖਦਾ ਹੈ। ਕੋਮਾ ਵਾਰਡ ਮੇਰੇ ਉੱਪਰ ਹੈ। ਸੜਕ ਵਾਲੇ ਪਾਸੇ ਮੇਰਾ ਹਸਪਤਾਲ ਹੈ ਅਤੇ ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਲਾਰਡਸ ਸਟੇਡੀਅਮ ਹੈ। ਮੇਰੇ ਬਚਪਨ ਦੇ ਸੁਪਨਿਆਂ ਦਾ ਮੱਕਾ ਜਿੱਥੇ ਉੱਥੇ ਵਿਵੀਅਨ ਰਿਚਰਡਸ ਦਾ ਮੁਸਕਰਾਉਂਦਾ ਪੋਸਟਰ ਹੈ। ਉਸ ਨੂੰ ਦੇਖਕੇ ਪਹਿਲੀ ਨਜ਼ਰੇ ਤਾਂ ਮੈਨੂੰ ਕੋਈ ਅਹਿਸਾਸ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ। ਮੰਨੋ ਉਹ ਦੁਨੀਆ ਮੇਰੀ ਕਦੇ ਸੀ ਹੀ ਨਹੀਂ।

ਮੈਂ ਦਰਦ ਦੀ ਗ੍ਰਿਫਤ ਵਿਚ ਹਾਂ।

ਅਤੇ ਫਿਰ ਇਕ ਦਿਨ ਇਹ ਅਹਿਸਾਸ ਹੋਇਆ… ਜਿਵੇਂ ਮੈਂ ਕਿਸੇ ਐਸੀ ਚੀਜ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹਾਂ ਹੀ ਨਹੀਂ ਜੋ ਨਿਸ਼ਚਿਤ ਹੋਣ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਕਰੇ। ਨਾ ਹਸਪਤਾਲ ਤੇ ਨਾ ਸਟੇਡੀਅਮ। ਮੇਰੇ ਅੰਦਰ ਜੋ ਬਚਿਆ ਸੀ, ਉਹ ਅਸਲ ਵਿਚ ਕਾਇਨਾਤ ਦੀ ਅਸੀਮ ਸ਼ਕਤੀ ਅਤੇ ਸਿਆਣਪ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਸੀ। ਮਨ ਨੇ ਕਿਹਾ, “ਸਿਰਫ ਬੇਯਕੀਨੀ ਹੀ ਅੰਤਿਮ ਸੱਚ ਹੈ।”

ਇਸ ਅਹਿਸਾਸ ਨੇ ਮੈਨੂੰ ਸਮੱਪਰਣ ਅਤੇ ਭਰੋਸੇ ਲਈ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ। ਹੁਣ ਭਾਵੇਂ ਜੋ ਵੀ ਨਤੀਜਾ ਹੋਵੇ, ਇਹ ਭਾਵੇਂ ਮੈਨੂੰ ਜਿੱਥੇ ਮਰਜੀ ਲੈ ਜਾਵੇ, ਅੱਜ ਤੋਂ ਅੱਠ ਮਹੀਨਿਆਂ ਬਾਅਦ, ਚਾਰ ਮਹੀਨਿਆਂ ਬਾਅਦ ਜਾਂ ਫਿਰ ਦੋ ਸਾਲ…… ਚਿੰਤਾ ਪਾਸੇ ਹਟਣ ਲੱਗ ਪਈ ਅਤੇ ਫਿਰ ਧੁੰਦਲੀ ਹੋਣ ਲੱਗੀ ਅਤੇ ਫਿਰ ਮੇਰੇ ਦਿਮਾਗ ਵਿਚੋਂ ਜੀਣ-ਮਰਨ ਵਾਲਾ ਗਣਿਤ ਫੁੱਰਰ ਹੋ ਗਿਆ।

ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਮੈਨੂੰ ‘ਆਜ਼ਾਦੀ’ ਸ਼ਬਦ ਦਾ ਅਹਿਸਾਸ ਹੋਇਆ ਅਸਲ ਅਰਥਾਂ ਵਿਚ ! ਇਕ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਦਾ ਅਹਿਸਾਸ।

ਇਸ ਕਾਇਨਾਤ ਦੀ ਹੋਣੀ ਵਿਚ ਮੇਰਾ ਭਰੋਸਾ ਹੀ ਮੇਰੇ ਲਈ ‘ਸੰਪੂਰਨ ਸੱਚ’ ਬਣ ਗਿਆ। ਉਸ ਤੋਂ ਮਗਰੋਂ ਲੱਗਿਆ ਕਿ ਉਹ ਭਰੋਸਾ ਮੇਰੇ ਹਰ ਸੈੱਲ (ਕੋਸ਼ਿਕਾ) ਵਿਚ ਬੈਠ ਗਿਆ। ਸਮਾਂ ਹੀ ਦੱਸੇਗਾ ਕਿ ਉਹ ਟਿਕ ਕੇ ਬੈਠਦਾ ਹੈ ਜਾਂ ਨਹੀਂ। ਫਿਲਹਾਲ ਮੈਂ ਇਹੀ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹਾਂ।

ਇਸ ਸਫਰ ਵਿਚ ਸਾਰੀ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਲੋਕ….. ਸਾਰੇ ਮੇਰੇ ਸਿਹਤਮੰਦ ਹੋਣ ਦੀ ਦੁਆ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ, ਅਰਦਾਸ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ, ਮੈਂ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਜਾਣਦਾ ਹਾਂ ਅਤੇ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਜਾਣਦਾ, ਉਹ ਸਾਰੇ ਅਲਗ ਅਲਗ ਥਾਵਾਂ ਅਤੇ ਟਾਈਮ ਜੋਨ ਤੋਂ ਮੇਰੇ ਲਈ ਦੁਆ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਮੈਨੂੰ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰਿਆਂ ਦੀਆਂ ਦੁਆਵਾਂ ਇਕ ਥਾਂ ਇਕੱਠੀਆਂ ਹੋ ਗਈਆਂ ਹਨ… ਇਕ ਵੱਡੀ ਸ਼ਕਤੀ…. ਤੀਬਰ ਜੀਵਨ ਧਾਰਾ ਬਣਕ ਕੇ ਮੇਰੇ ਸਪਾਈਨ ਵਿਚੋਂ ਹੁੰਦੀ ਹੋਈ ਮੇਰੇ ਸਿਰ ਦੇ ਉੱਪਰਲੇ ਪਾਸੇ ਕਪਾਲ ਵਿਚੋਂ ਫੁੱਟ ਰਹੀ ਹੈ।

ਫੁੱਟਣ ਮਗਰੋਂ ਇਹ ਕਦੇ ਕਲੀ, ਕਦੇ ਪੱਤੀ, ਕਦੇ ਟਹਿਣੀ ਤੇ ਕਦੀ ਸ਼ਾਖ ਬਣ ਜਾਂਦੀ ਹੈ…. ਮੈਂ ਖੁਸ਼ ਹੋ ਕੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਦੇਖਦਾ ਹਾਂ। ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਸਮੂਹਿਕ ਪ੍ਰਾਰਥਨਾ ਨਾਲ ਉਪਜੀ ਹਰ ਟਹਿਣੀ, ਹਰ ਪੱਤੀ, ਹਰ ਫੁੱਲ ਮੈਨੂੰ ਇਕ ਨਵੀਂ ਦੁਨੀਆ ਦਿਖਾਉਂਦਾ ਹੈ।
ਅਹਿਸਾਸ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜ਼ਰੂਰੀ ਨਹੀਂ ਕਿ ਲਹਿਰਾਂ ਕਾਰਕ (ਢੱਕਣ) ਦੇ ਵੱਸ ਵਿਚ ਹੋਣ ਹੀ.. ਤੁਸੀਂ ਕੁਦਰਤ ਦੇ ਪਾਲਣੇ ਵਿਚ ਉਂਝ ਵੀ ਝੂਟੇ ਲੈ ਸਕਦੇ ਹੋਂ !!!

ਇਰਫ਼ਾਨ ਨੂੰ ਜਦੋਂ ਉਸਦੀ ਬਿਮਾਰੀ ਦਾ ਪਤਾ ਚੱਲਿਆ ਸੀ ਤਾਂ ਉਦੋਂ ਹੀ ਉਸਨੂੰ ਹਸਪਤਾਲ ਦਾਖਿਲ ਕਰਵਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਦੋਂ ਉਹ ਏਨਾ ਬਿਮਾਰ ਹੋ ਚੁੱਕਿਆ ਸੀ ਕਿ ਉਹ ਡਰ ਗਿਆ ਕਿ ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ ਪਿਆਰਿਆਂ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਮਿਲਣਾ ।ਇਲਾਜ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਇਰਫਾਨ ਜਿਸਦੇ ਸਰਹਾਣੇ ਦੇ ਇਕ ਪਾਸੇ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਸੀ ਤੇ ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਹਨ੍ਹੇਰਾ ਸੀ, ਉਦੋਂ ਉਸ ਨੇ ਆਪਣੀ ਰੂਹ ਦੀ ਸਿਆਹੀ ਨਾਲ ਇਕ ਖਤ ਲਿਖਿਆ। ਉਮੀਦ ਦੀ ਇਕ ਕਿਰਨ। ਕਿਸੇ ਕਵਿਤਾ ਵਰਗੀ ਫਿਲਾਸਫੀ।
ਜੋ ਆਖੋਂ ਸੇ ਨਾ ਟਪਕਾ
ਤੋ ਫਿਰ ਲਹੂ ਕਯਾ ਹੈ !!
ਇਹ ਖਤ ਇਰਫਾਨ ਨੇ ਸੀਨੀਅਰ ਫਿਲਮ ਪੱਤਰਕਾਰ ਅਜੇ ਬ੍ਰਹਮਾਤਮਜ ਨੂੰ ਲਿਖਿਆ ਸੀ।)

ਰਾਜ ੨੧ ਕੁ ਸਾਲਾ ਦੀ ਸੀ ਤੇ ਉਹਦੀ ਬੀ. ਏ. ਦੀ ਪੜਾਈ ਤਕਰੀਬਨ ਪੂਰੀ ਹੋਣ ਵਾਲੀ ਸੀ, ਘਰਦੇ ਇਹ ਵੇਖ ਕੇ ਉਹਦੇ ਵਿਆਹ ਦੀਆ ਸਲਾਹਾ ਕਰਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਸੀ ਜਿਵੇੰ ਸਭ ਘਰਾਂ ਚ ਧੀ-ਪੁੱਤ ਦੇ ਜਵਾਨ ਹੋਣ ਤੇ ਹੁੰਦਾ ਏ। ਉਹ ਬੜੇ ਚਾਅ ਨਾਲ ਘਰ ਵਿੱਚ ਖੇਡਦੀ-ਮੱਲਦੀ ਤੇ ਬਹੁਤ ਹੀ ਚੰਚਲ ਸੁਭਾਅ ਦੀ ਮਾਲਕ ਸੀ, ਪਰ ੳਹਦੇ ਮਾਤਾ ਜੀ ਕਹਿੰਦੇ ਕਿ ਕੱਲ ਨੂੰ ਸਹੁਰੇ ਘਰ ਜਾਣਾ ਆ ਸਾਡੀ ਬੇਇਜਤੀ ਕਰਾਏੰਗੀ ਕੋਈ ਅਕਲ ਸਿੱਖਲਾ ਹੁਣ! ਇਹ ਸਭ ਗੱਲਾ ਸੁੱਣਕੇ ਵੀ ਕਦੀ ਉਹ ਗੁੱਸਾ ਨਾ ਕਰਦੀ ਤੇ ਆਪਣਾ ਕੰਮ ਉਸੇ ਤਰਾ ਜਾਰੀ ਰੱਖਦੀ। ਕਿਸੇ ਵੇਲੇ ਉਹਨੇ ਕੋਈ ਭਾਂਡਾ ਭੰਨ ਦੇਣਾ ਜਾਂ ਖਲਾਰਾ ਪਾ ਦੇਣਾ ਤੇ ਉਹਦੇ ਮਾਤਾ ਜੀ ਨੇ ਕਹਿਣਾ “ ਨੀ ਤੈਨੂੰ ਅਕਲ ਕਦੋਂ ਆਊਗੀ ਬੇਸ਼ਰਮੇ ਜਿਹੀਏ ਕੋਈ ਸਿੱਧਾ ਕੰਮ ਵੀ ਕਰਲਿਆ ਕਰ” ਪਰ ਉਹਨੇ ਕਦੀ ਗੱਲ ਦਿਲ ਤੇ ਨਾ ਲਾਉਣੀ ਤੇ ਅੱਗੋ ਹੱਸ ਕੇ ਗੱਲ ਟਾਲ ਦੇਣੀ।

ਲਾਗੋਂ ਆਂਢ-ਗੁਆਂਢ ਦੀਆ ਜਨਾਨੀਆ ਨੇ ਆ ਜਾਣਾ ਤੇ ਰਾਜ ਦੀਆ ਇਹ ਸਭ ਨਿਆਣਿਆ ਵਾਲੀਆ ਹਰਕਤਾ ਵੇਖ ਆਖਣਾ “ ਹੈਂ ਨੀ ਰਾਜ ਤੈਂਨੂੰ ਤਾਂ ਤੇਰੀ ਸੱਸ ਈ ਸਿੱਧਾ ਕਰੂ ਨੀ ਵੇਖੀ, ਅਹੀ ਵੀ ਇਹੋ ਕੁਛ ਕਰਦੀਆ ਹੀ ਹੁਣ ਵੇਖਲਾ ਸਾਹ ਨੀ ਲੈਣ ਦਿੰਦੀ ਬੁੱਢੜੀ” ਪਰ ਉਹਨੇ ਆਖਣਾ “ ਵੇਖੀਂ ਚਾਚੀ ਸੱਸ ਆਪਣੇ ਵੱਲ ਨਾ ਕਰਲੀ ਤਾਂ ਮੈਂਨੂੰ ਰਾਜ ਕਿਨੇ ਕਹਿਣਾ” ਤੇ ਫਿਰ ਹੱਸਕੇ ਗੱਲ ਟਾਲ ਦੇਣੀ।
ਕੁਛ ਸਮਾ ਬੀਤਿਆ ਚਲੋ ਤੇ ਵਾਹਿਗੁਰੂ ਦੀ ਕ੍ਰਿਪਾ ਨਾਲ ਰਾਜ ਦਾ ਵਿਆਹ ਲਾਗਲੇ ਪਿੰਡ ਸਾਧਾ ਸਿੰਘ ਲੰਬੜਦਾਰ ਦੇ ਪੋਤੇ ਨਾਲ ਹੋ ਗਿਆ। ਸਾਧਾ ਸਿੰਘ ਵੀ ਚੰਗਾ ਅਸਲ ਰਸੂਖ ਰੱਖਣ ਵਾਲਾ ਸਰਦਾਰ ਸੀ ਤੇ ਉਹਦੇ ਘਰ ਕਿਸੇ ਚੀਜ ਦਾ ਘਾਟਾ ਨੀ ਸੀ। ਵਿਆਹ ਮਗਰੋਂ ਜਦੋਂ ਕੋਈ ਕਮੀ ਰਾਜ ਕੋਲੋ ਕਿਸੇ ਕੰਮ ਚ ਰਹਿ ਜਾਣੀ ਤਾਂ ਉਹਦੀ ਸੱਸ ਧਰਮ ਕੌਰ ਨੇ ਆਖਣਾ “ ਨੀ ਰਾਜ ਜੇ ਨਹੀ ਪਤਾ ਲੱਗਦਾ ਪੁੱਤ ਪੁੱਛ ਲਿਆ ਕਰ ਕੰਮ ਕਿੱਦਾ ਕਰਨਾ ਤੂੰ ਤਾਂ ਸਾਰਾ ਕੰਮ ਖਰਾਬ ਕਰ ਦਿੱਤਾ” ਤਾਂ ਇਹ ਸਭ ਗੱਲਾ ਸੁੱਣ ਉਹਨੂੰ ਗੁੱਸਾ ਬਹੁਤ ਆਉਂਦਾ ਸੀ। ਉਹ ਚੱਤੋ ਪਹਿਰ ਧਰਮ ਕੌਰ ਬਾਰੇ ਚੰਗਾ ਮਾੜਾ ਬੋਲਦੀ ਰਹਿੰਦੀ ਸੀ। ਇਹੋ ਗੱਲਾ ਉਹਦੀ ਆਪਣੀ ਸਕੀ ਮਾਂ ਕਹਿੰਦੀ ਸੀ ਪਰ ਸੱਸ ਵਾਰੀ ਉਹਨੂੰ ਗੁੱਸਾ ਆਉਣ ਲੱਗ ਪਿਆ।

ਅਸਲ ਚ ਉਹਨੂੰ ਆਪਣੀਆ ਗੁਆਂਢਣਾ ਦੀਆ ਕਹੀਆ ਗੱਲਾ ਯਾਦ ਸੀ ਤੇ ਉਹਨੂੰ ਲੱਗਦਾ ਸੀ ਕਿ ਸੱਸਾਂ ਮਾੜੀਆ ਈ ਹੁੰਦੀਆ ਨੇ। ਉਹ ਪਿੰਡ ਦੀਆ ਗੁਆਂਢਣਾ ਕਹਿੰਦੀਆ ਸੀ “ ਨੀ ਰਾਜ ਤੂੰ ਕਹਿਨੀ ਸੱਸ ਨੂੰ ਮਨਾ ਲਏਗੀ ਨੀ! ਪਤਾ ਹੈਗਾ ਈ ਸੱਪ ਨੂੰ ਤੇ ਇੱਕ ਸੱਸਾ ਹੁੰਦਾ ਸੱਸ ਨੂੰ ਦੋ ਹੁੰਦੇ ਈ” ਬੱਸ ਇਹੋ ਗੱਲਾ ਉਹਦੇ ਮਨ ਚ ਬੈਠੀਆ ਸੀ ਜਿੰਨਾ ਦਾ ਅਸਰ ਨਿਕਲ ਨੀ ਸੀ ਸਕਦਾ। ਫਿਰ ਉਹ ਇੰਝ ਆਪਣੇ ਘਰ ਵਾਲੇ ਬਖਤਾਵਰ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਵੀ ਉਹਦੀ ਮਾਂ ਖਿਲਾਫ ਚੰਗਾ ਮਾੜਾ ਦੱਸ ਕੇ ਭੜਕਾਉਣ ਲੱਗ ਪਈ। ਹੁਣ ਬਖਤਾਵਰ ਤੇ ਵਿਚਾਰਾ ਬਾਹਰ ਰਹਿੰਦਾ ਹੁੰਦਾ ਸੀ ਖੂਹ ਤੇ ਕੰਮ ਕਾਰ ਚ ਉਹਨੂੰ ਕੀ ਪਤਾ ਸੀ ਘਰ ਕੀ ਚੱਲਦਾ ਆ ਸੋ ਉਹ ਰਾਜ ਕੌਰ ਦੀਆ ਗੱਲਾ ਚ ਥੋੜਾ ਯਕੀਨ ਜਿਹਾ ਕਰਨ ਲੱਗ ਪਿਆ।
ਰਾਜ ਕੌਰ ਆਖਣ ਲੱਗੀ” ਵੇਖੋ ਸਰਦਾਰ ਜੀ ਮੈ ਨੀ ਜੇ ਰਹਿਣਾ ਇਹ ਤੁਹਾਡੀ ਕਪੱਤੀ ਬੇਬੇ ਨਾਲ ਮੈਂ ਤੇ ਅੱਢ ਹੋਣਾ, ਮੇਥੋ ਨੀ ਪੱਕਦੇ ਪਰੌਂਠੇ ਇਹਦੇ” ਸੋ ਕੋਈ ਰਾਹ ਕੱਢੋ। ਇਹ ਗੱਲ ਜਦੋਂ ਰਾਜ ਕੌਰ ਦੇ ਭਰਾ ਮੱਖਣ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਪਤਾ ਲੱਗੀ ਤਾਂ ਉਹਨੇ ਵੀ ਭੈਣ ਨੂੰ ਸਮਝਾਇਆ ਪਰ ਉਹਦੇ ਕੰਨ ਤੇ ਜੂੰ ਨਾਂ ਸਰਕੀ। ਪਰ ਮੱਖਣ ਆਖਣ ਲੱਗਾ ਭੈਣ ਵੇਖ ਤੂੰ ਪੇਕੇ ਘਰ ਮਾਂ ਦੀ ਗਾਲਾਂ ਵੀ ਖਾਂਦੀ ਰਹੀ ਏ ਪਰ ਤੁੰ ਕਦੀ ਗੁੱਸਾ ਨੀ ਕੀਤਾ ਪਰ ਹੁਣ ਤੈਨੂੰ ਆਮ ਗੱਲਾ ਚੁੱਭਣ ਲੱਗ ਪਈਆ ਨੇ। ਇਹ ਭੈਣੇ ਤੇਰਾ ਕਸੂਰ ਨੀ ਸਮਾਜ ਦਾ ਕਸੂਰ ਆ ਜਿੰਨਾ ਨੇ ਤੈਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਸੱਸਾ ਗਲਤ ਹੁੰਦੀਆ ਨੇ। ਤੂੰ ਸੱਸ ਨੂੰ ਮਾਂ ਸਮਝ ਕਿ ਤਾਂ ਵੇਖ ਇੱਕ ਵਾਰ ਸਾਰਾ ਕੁਛ ਚੰਗਾ ਲੱਗਣ ਲੱਗ ਜਾਣਾ ਵੇਖੀ। ਤੂੰ ਲੋਕਾਂ ਦੀਆ ਗੱਲਾ ਚ ਆ ਕਿ ਪਰਿਵਾਰ ਨਾ ਤੋੜ ਜੇ ਕੱਲ ਨੂੰ ਤੇਰੀ ਭਰਜਾਈ ਤੇਰੀ ਮਾਂ ਨਾਲ ਇੰਝ ਕਰੂ ਕੀ ਤੂੰ ਜਰ ਲਏਗੀ ਦੱਸ?
ਇਹ ਗੱਲਾ ਸੁੱਣਕੇ ਤਾਂ ਰਾਜ ਕੌਨ ਸੁੰਨ ਜਿਹੀ ਹੋ ਗਈ ਤੇ ਆਖਣ ਲੱਗੀ “ ਵੀਰਾ ਤੂੰ ਠੀਕ ਪਿਆ ਆਖਦਾ ਏਂ ਇਹ ਤੇ ਭੈੜੇ ਲੋਕਾ ਮੇਰੀ ਮੱਤ ਮਾਰਤੀ, ਮੈਂ ਐਵੇਂ ਬਦਨਾਮੀ ਖੱਟਣ ਲੱਗੀ ਹੀਂ” ਇਹ ਕਹਿ ਰਾਜ ਕੌਰ ਨੇ ਅੱਖਾ ਭਰ ਲਈਆ। ਸਹੁਰੇ ਘਰ ਆਈ ਤੇ ਘਰਵਾਲੇ ਕੋਲੋ ਮਾਫੀ ਮੰਗੀ ਤੇ ਸੱਸ ਨਾਲ ਵੀ ਪਿਆਰ ਭਰੀਆ ਗੱਲਾਂ ਕਰ ਆਪਣੀ ਭੁੱਲ ਬਖਸ਼ਾਈ। ਇਸਤੋਂ ਬਾਦ ਫਿਰ ਧਰਮ ਕੌਰ ਉਹਨੂੰ ਆਪਣੀ ਮਾਂ ਹੀ ਜਾਪਣ ਲੱਗ ਪਈ ਤੇ ਇੱਕ ਟੱਬਰ ਟੁੱਟਣ ਤੋਂ ਬੱਚ ਗਿਆ।
ਸਿੱਖਿਆ- ਅਸੀ ਕਈ ਵਾਰ ਲੋਕਾ ਦੀਆ ਗੱਲਾਂ ਚ ਆ ਆਪਦਾ ਨੁਕਸਾਨ ਕਰ ਬੈਠਦੇ ਆਂ ਸੋ ਹਮੇਸ਼ਾ ਤੁਹਾਡੇ ਹਲਾਤ ਕਿਸੇ ਦੂਜੇ ਵਰਗੇ ਨੀ ਹੁੰਦੇ ਸੋ ਭੇਡਚਾਲ ਤੋਂ ਬਚਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਏ।

Submitted By:- ਹਰਵੀਨ ਕੌਰ ਸੰਧੂ

ਕਰੋਨਾ ਵਰਗੀ ਭੈੜੀ ਬਿਮਾਰੀ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਕੀ ਆਈ ਗ਼ਰੀਬਾਂ ਦਾ ਤਾਂ ਜੀਣਾ ਐੈਖਾ ਹੋ ਗਿਆ ਕੁਝ ਰੋਜ਼ ਕਮਾਣ ਵਾਲੇ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਤੇ ਤਾਂ ਕਹਿਰ ਹੀ ਬਣ ਗਿਆ ਕਰੋਨਾ ਮਾਹਾਮਾਰੀ।
ਸਰਕਾਰ ਵੱਲੋਂ ਮਦਦ ਕਰਨ ਦੇ ਵਾਅਦੇ ਕੀਤੇ ਗਏ ਕੁਝ ਅਮੀਰ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਨੂੰ ਮਦਦ ਕਰਨ ਲਈ ਬੇਨਤੀ ਕੀਤੀ ਗਈ
ਸਾਡਾ ਪੰਜਾਬ ਤਾਂ ਗੁਰੂਆ ਪੀਰਾਂ ਸਾਧੂ ਸੰਤਾ ਦੀ ਧਰਤੀ ਹੈ ਦਾਨਵੀਰਾ ਨੇ ਪਟਾਰੇ ਖੋਲ ਦਿੱਤੇ ਚੰਗੀ ਗੱਲ ਸੀ…..
ਪਰ ਰੌਲਾ ਇਕ ਆਹ ਖੜਾ ਹੋ ਗਿਆ ਕੀ ਦਾਨ ਕਰਦਿਆਂ ਦੀ ਫੋਟੋ ਖਿੱਚਣ ਦੀ ਹੌੜ ਹੀ ਮੱਚ ਗਈ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਸ਼ੋ਼ਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਤੇ ਖ਼ੂਬ ਭੜਥੂ ਪਾਏ ਹਰ ਕੋਈ ਜਿਵੇਂ ਮਦਦ ਕਰਨ ਨੂੰ ਤਿਆਰ ਹੀ ਬੈਠਾ ਸੀ ਦਾਨ ਕਰਨਾ ਚੰਗੀ ਗੱਲ ਹੈ ਪਰ ਫੋਟੋ ਖਿੱਚਣਾ ਗ਼ਰੀਬਾਂ ਦੀ ਗਰੀਬੀ ਦਾ ਮਜ਼ਾਕ ਬਣਾਉਣਾ ਚੰਗੀ ਗੱਲ ਨਹੀਂ ਹਰ ਬੰਦੇ ਦੀ ਆਪਣੀ ਸੈਲਫ ਰਿਸਪੈਕਟ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।
ਸਿੱਟਾ ਆਹ ਨਿਕਲਿਆ ਗ਼ਰੀਬਾਂ ਨੂੰ ਭੁੱਖੇ ਮਰਨਾ ਠੀਕ ਲੱਗਿਆ ਜੱਗ ਹਸਾਈ ਕਰਾਣੀ ਮਨਜ਼ੂਰ ਨਹੀਂ ਸੀ ਦੋਸਤੋ ਆਹ ਮਾੜਾ ਵਕਤ ਏ ਜ਼ਰੂਰ ਲੰਘ ਜਾਣਾ ਪਰ ਤੁਹਾਡੀਆਂ ਅਪਲੋਡ ਕੀਤੀਆ ਫੋਟੋਆ ਨੇ ਕਿੰਨੇ ਗਰੀਬ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਨੂੰ ਖ਼ੂਨ ਦੇ ਹੰਝੂ ਰਲ਼ਾਉਣੇ ਨੇ ਦਾਨ ਕਰੋ ਪਰ ਦਾਨ ਕਰਦੇ ਇਹ ਵੀ ਸੋਚੋ ਜ਼ਮਾਨੇ ਨੂੰ ਦਿਖਾਣ ਦੀ ਕੀ ਲੋੜ ਓਸ ਪਰਮਪਿਤਾ ਵਾਹਿਗੁਰੂ ਨੇ ਦੇਖ ਲਿਆ ਹੁਣ ਜ਼ਮਾਨੇ ਨੂੰ ਕੀ ਦੱਸਣਾ ਏਨਾ ਬਹੁਤ ਸ਼ੁਕਰ ਹੈ ਰੱਬ ਨੇ ਇੰਨੇ ਕਾਬਿਲ ਤਾਂ ਬਣਾਇਆਂ ਕੀ ਕੁਝ ਵੰਡ ਸਕਦੇ ਹਾਂ। ਵਾਹਿਗੁਰੂ ਸਭ ਨੂੰ ਚੜਦੀ ਕਲਾ ਬਖ਼ਸ਼ੇ ।

Sandeep Rajwalwala Mob 9878529408

ਓਹ ਇੱਕ ਯੂ-ਟਿਊਬਰ ਹੈ ਪਰ ਪੈਸੇ ਕੰਨੀਓਂ ਬਹੁਤ ਹੀ ਗਰੀਬ ਘਰ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧ ਰੱਖਦਾ ਹੈ। ਜਨਮ ਤੋਂ ਹੀ ਓਹ ਗਰੀਬ ਨਹੀ ਸੀ ਕਿਉਂਕਿ ਰੱਬ ਨੇ ਤਾਂ ਓਹਨੂੰ ਜਨਰਲ ਕੈਟੇਗਿਰੀ ਵਿੱਚ ਹੀ ਧਰਤੀ ਤੇ ਭੇਜਿਆ ਸੀ। ਪਰ ਜਨਮ ਹੁੰਦਿਆਂ ਹੀ ਓਹਦੇ ਅਪਣਿਆਂ ਨੇ ਪਤਾ ਨੀ ਕੇਹੜੇ ਜਨਮਾਂ ਦੀ ਰੰਜਿਸ਼ ਕੱਢੀ ਸਾਰੀ ਜਾਇਦਾਦ ਵੇਚਵੱਟ ਕੇ ਓਹਨੂੰ ਠੋਕਰਾਂ ਖਾਣ ਲਈ ਛੱਡ ਦਿੱਤਾ।
ਜਿਵੇਂ-ਕਿਵੇਂ ਕਰਕੇ ਮਾਂ ਨੇ ਓਹਨੂੰ ਪੇਕੇ ਰਹਿ ਕੇ ਪੜਾਇਆ ਤੇ ਦਸਵੀਂ ਕਰਾਈ ਤੇ ਓਹ ਛੋਟਾ-ਮੋਟਾ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਰਿਹਾ ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਸਮੇਂ ਅਨੁਸਾਰ ਉਸਦਾ ਵਿਆਹ ਵੀ ਹੋ ਗਿਆ।
ਰੱਬ ਦੀ ਦਿੱਤੀ ਕਹਾਣੀਆਂ ਲਿਖਣ ਦੀ ਦਾਤਿ ਤਾਂ ਉਸ ਕੋਲ ਸੀ ਹੀ ਪਰ 2020 ਦੇ ਆਸ-ਪਾਸ ਦਾ ਸਮਾਂ ਐਹੋ ਜਿਹਾ ਭੈੜਾ ਆਇਆ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਬਿਨਾਂ ਪੈਸੇ ਦੇ ਕੋਈ ਕੰਮ ਨਹੀ ਸੀ ਹੋ ਸਕਦਾ ਤੇ ਓਹਦਾ ਬਣਾਇਆ ਯੂ-ਟਿਊਬ ਚੈਨਲ ਵੀ ਬਿਨਾ ਪੈਸੇ ਦੇ ਸਕਸੈੱਸ ਨਹੀ ਸੀ ਹੋ ਰਿਹਾ ਤੇ ਪੈਸੇ ਬਿਨਾਂ ਨਾ ਹੀ ਉਸਦੇ ਸੰਗੀ ਸਾਥੀ, ਨਾ ਹੀ ਕੋਈ ਐਕਟਰ ਉਸਨੂੰ ਕਹਾਣੀਆਂ ਲਈ ਐਕਟ ਦੇਣ ਵਾਸਤੇ ਰਾਜੀ ਹੋ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਕਦੇ-ਕਦੇ ਓਹ ਸੋਚਦਾ ਯਾਰ ਅੱਜਕੱਲ ਤਾਂ ਸਾਰੇ ਯੂ-ਟਿਊਬਰ ਹੀ ਫੈਮਿੱਲੀ ਡਰਾਮਾਂ ਕਰੇਟ ਕਰਦੇ ਨੇ ਸੋ ਅਗਰ ਮੇਰੀ ਫੈਮਿੱਲੀ ਹੀ ਮੇਰਾ ਸਾਥ ਦੇਵੇ ਤਾਂ ਮੇਰੀ ਚੈਨਲ ਰੂਪੀ ਪ੍ਰਾਪਰਟੀ ਤਾਂ ਓਹਨਾਂ ਦੇ ਹੀ ਕੰਮ ਆਏਗੀ, ਮੈਂ ਕੇਹੜਾ ਨਾਲ ਲੈ ਜਾਣੀ ਆਂ। ਪਰ ਉਸਦਾ ਦਿਲ ਓਦੋਂ ਟੁੱਟਿਆ ਜਦੋਂ ਉਸਦੀ ਫੈਮਿੱਲੀ ਯਾਣੀ ਕੇ ਪੁੱਤਰ ਤੇ ਪਤਨੀ ਨੇ ਵੀ ਸਾਥ ਦੇਣੋਂ ਮਨਾਂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।
ਓਹ ਸੋਚਦਾ “ਰੱਬਾ ਜੱਮਣ ਵਾਲਿਆਂ ਨੇ ਭਾਵੇਂ ਮੈਨੂੰ ਕਿਤੋਂ ਦਾ ਨੀ ਸੀ ਛੱਡਿਆ ਪਰ ਤੇਰੀ ਦਿੱਤੀ ਦਾਤਿ “ਕਲਾ” ਨਾਲ ਤਾਂ ਸਕਸੈੱਸ ਹੋ ਜਾਵਾਂ ਤੇ ਓਹ ਵਧੀਆ-ਵਧੀਆ ਕਹਾਣੀਆਂ ਨੂੰ ਵਧੀਆ-ਵਧੀਆ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਐਡੀਟਿੰਗ ਕਰਕੇ ਯੂ-ਟਿਊਬ ਤੇ ਪਬਲਿੱਸ਼ ਕਰਦਾ ਰਿਹਾ। ਪਰ ਪਤਾ ਨਹੀ ਕਿੰਓਂ ਕੋਈ ਵੀ ਉਸ ਗਰੀਬ ਲੇਖਕ ਦੇ ਵੀਡਿਓਜ਼ ਚ’ ਇੰਟਰੱਸਟ ਹੀ ਨਹੀ ਸੀ ਲੈ ਰਿਹਾ ਅਤੇ ਨਿਰਾਸ਼ ਹੋ ਕੇ ਓਹ ਰੱਬ ਕੋਲੋਂ ਅਪਣੀ ਜਿੰਦਗੀ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰਾਉਣ ਦੀਆਂ ਅਰਦਾਸਾਂ ਕਰਨ ਲੱਗ ਪਿਆ।

ਸਮਾਪਤ
–
ਸੁੱਖਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਵਾਲੀਆ
ਹੈਪੀ ਪੰਜਾਬ ਐਟ ਯੂ-ਟਿਊਬ
ਮੰਡੀ ਗੋਬਿੰਦਗੜ੍ਹ
+91-8699488504